Τα πιστοποιητικά για την Covid-19 που μπορεί να εκδίδονται για όσους έχουν εμβολιστεί, νοσήσει ή έχουν κάνει τεστ το οποίοι αποδείχθηκε αρνητικό ώστε να μπορούν ελεύθερα να ταξιδέψουν ή να παραστούν σε κάποια εκδήλωση θα μπορούσαν να βλάψουν την όλη προσπάθεια σε ό,τι αφορά περιορισμού της εξάπλωσης του ιού, προειδοποιούν επιστημονικοί σύμβουλοι της βρετανικής κυβέρνησης.
Αν και αναγνωρίζουν πως θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως κίνητρο, και να ενθαρρύνουν μια μερίδα πολιτών να εμβολιαστούν, οι επιστήμονες λένε πως πιστοποιητικά, όπως τα ”διαβατήρια εμβολιασμού”, μπορεί επίσης να ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να συμπεριφέρονται σαν να μην διατρέχουν πλέον κίνδυνο, να απορρίψουν τη χρήση μάσκας και να αγνοήσουν τις συστάσεις για τήρηση αποστάσεων.
Επίσης εκτιμούν ότι κάποιοι μπορεί εσκεμμένα να βγουν έξω για να μολυνθούν, προκειμένου να αποκτήσουν αντισώματα και να λάβουν ένα πιστοποιητικό που θα τους επιτρέπει κινούνται πιο ελεύθερα.
Η σχετική έκθεση, που δεν έχει ακόμη αξιολογηθεί από ομότιμους επιστήμονες, συντάχθηκε από μια ομάδα οκτώ ψυχολόγων και επιστημόνων που ειδικεύονται σε θέματα ανθρώπινης συμπεριφοράς ενώ όλοι, εκτός από έναν, συμμετέχουν στο ειδικό συμβουλευτικό σώμα της κυβέρνησης για την πανδημία και στην Επιστημονική Ομάδα για την Συμπεριφορά εν μέσω Πανδημίας (SPI-B).
Η σχετική έκθεση που συνέταξαν εξετάζει τις μέχρι τώρα μελέτες που έχουν διεξαχθεί για τη στάση και τις πιθανές συμπεριφορές των ανθρώπων εάν εγκριθούν τα πιστοποιητικά ανοσίας.
«Επιτρέποντας στους ανθρώπους να επιστρέψουν στη δουλειά, να συμμετάσχουν σε κοινωνικές εκδηλώσεις και να εκπληρώσουν υποχρεώσεις τους έχει πολλά κοινωνικά, συναισθηματικά και οικονομικά οφέλη», γράφει ο Τζον Ντρούρι, καθηγητής κοινωνικής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σάσσεξ και οι συνεργάτες του.
«Πράγματι, μπορεί να θεωρηθεί ανήθικο να περιορίσουμε τις κινήσεις εκείνων που συνιστούν ελάχιστο κίνδυνο στους άλλους. Ανάλογα με τον τρόπο που θα εφαρμοστεί τα μέτρα περί υγειονομικής πιστοποίησης θα μπορούσαν μάλιστα να ενθαρρύνουν τους εμβολιασμούς. Επίσης όμως υπάρχει και το ενδεχόμενο πρόκλησης αρνητικών συνεπειών».
«Μια ανησυχία από τη σκοπιά της συμπεριφοράς των πολιτών είναι ότι η πιστοποίηση μπορεί να προάγει μια εσφαλμένη αίσθηση μη ύπαρξης κινδύνου - τόσο σε άτομα που διαθέτουν το πιστοποιητικό όσο και σε εκείνα που δεν το έχουν λάβει - οδηγώντας έτσι σε συμπεριφορές που αυξάνουν τον κίνδυνο μόλυνσης ή μετάδοσης.
«Επιπλέον, μια πιστοποίηση που αφορά την βασίζεται και σε ένα θετικό αποτέλεσμα για την ύπαρξη αντισώματα που θα μπορούσε να έχει παράδοξο αποτέλεσμα στις συμπεριφορές προστασίας της υγείας κατά τις οποίες οι άνθρωποι θα επιδίωκαν σκόπιμα να μολυνθούν για να αποκτήσουν ένα πιστοποιητικό Τα πιστοποιητικά υγειονομικής κατάστασης δεν είναι νέα ιδέα, επισημαίνουν».
Τέτοιου είδους πιστοποιητικά, όπως επισημαίνει ο Guardian, είχαν χορηγηθεί και τον 15ο αιώνα και χρησιμοποιούνταν για να επιτρέψουν το εμπόριο και τα ταξίδια κατά τη διάρκεια της επιδημίας πανούκλας στην Ευρώπη βεβαιώνοντας πως ο κομιστής προέρχεται από από μια πόλη όπου δεν έχουν εκδηλωθεί περιστατικά.
Στις μέρες μας, το Ισραήλ έχει ήδη εισαγάγει μια εφαρμογή «green pass» για να που επιτρέπει σε όσους έχουν εμβολιαστεί να πάνε σε συναυλίες και στο θέατρο, ενώ η ΕΕ έχει ανακοινώσει πως σχεδιάζει την έκδοση του αποκαλούμενου ″πράσινου ψηφιακού πιστοποιητικού” που θα επιτρέπει σε όσους έχουν εμβολιαστεί να ταξιδεύουν μεταξύ των κρατών-μελών.
Τα πιθανά οφέλη από την έκδοση και χρήση αυτών των πιστοποιητικών, όπως το να επιτρέπεται στους ανθρώπους να πηγαίνουν σε εκδηλώσεις και να ταξιδεύουν πιο ελεύθερα και με ασφάλεια, πρέπει να εξεταστούν στο πλαίσιο των πιθανών αρνητικών συνεπειών, λένε οι συγγραφείς, «αλλά η φύση και η κλίμακα αυτών παραμένει αβέβαιη. Επίσης, είναι αβέβαιο το πώς μπορούν να μετριαστούν αποτελεσματικά πιθανές αρνητικές συνέπειες”.
Σημειώνεται πως και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, όπως αναφέρει το Reuters, δεν τάσσεται, τουλάχιστον μέχρι στιγμής, υπέρ των ”διαβατηρίων εμβολιασμού” για την πραγματοποίηση ταξιδιών, με την εκπρόσωπο του φορέα, Μάργκαρετ Χάρις να εξηγεί πως υπάρχει ακόμη αβεβαιότητας σε ό,τι αφορά την απάντηση στο ερώτημα εάν ο εμβολιασμός εμποδίζει ή όχι τη μετάδοση του ιού.
Φυσικά υπάρχουν και ανησυχίες σχετικά με ζητήματα δικαιωμάτων και ισότητας ενώ σαφώς υπάρχει και ανησυχία για το θέμα της έκδοσης πλαστών πιστοποιητικών. Ήδη σύμφωνα με την εταιρεία κυβερνοασφάλειας Check Point Software έχουν εντοπιστεί ήδη τουλάχιστον 200 πιστοποιητικά εμβολιασμού τα οποία πωλούνται στο dark web έναντι 200 δολαρίων έκαστος.
Πηγές: The Guardian, Reuters