Πριν ακριβώς ένα χρόνο, η Ελλάδα ψήφισε προκαταβολικά τη μείωση από 1-1-2019 των υφιστάμενων συντάξεων, ώστε αυτές να εξισωθούν με τις κουτσουρεμένες νέες συντάξεις, που προβλέπει ο νόμος Κατρούγκαλου. Η περικοπή αυτή δεν περιλαμβανόταν στο κείμενο του 3ου μνημονίου που υπεγράφη το 2015. Ήταν απαίτηση του ΔΝΤ, μαζί με τη μείωση του αφορολόγητου από 1-1-2020, ως προϋπόθεση για να κλείσει η 2η αξιολόγηση.
Το ελληνικό κοινοβούλιο μάλιστα ξαναψήφισε για 2η φορά πριν λίγες μέρες τη μελλοντική εφαρμογή των μέτρων, στο πλαίσιο της επικύρωσης του μεσοπρόθεσμου προγράμματος των ετών 2019-22!!!
Το 2009 η ετήσια συνταξιοδοτική δαπάνη έφτανε στο ποσό ρεκόρ των €32,5 δις. Τα €13,5 δις τα πλήρωνε το κράτος (συν 6 δις τις συντάξεις δημοσίου) γιατί δεν επαρκούσαν τα χρήματα των ασφαλιστικών ταμείων. Οι μεγάλες περικοπές της περιόδου 2010-13 μείωσαν μεν τη δαπάνη στα €27,5 δις και τη συμμετοχή του κράτους στα €11 δις, διέπραξαν όμως ένα θανάσιμο σφάλμα. Άφησαν ανοιχτή την κερκόπορτα των προώρων συνταξιοδοτήσεων. Έτσι, εκατοντάδες χιλιάδες ασφαλισμένοι νιώθοντας επισφαλές το εργασιακό τους μέλλον και φοβούμενοι περικοπές των εφάπαξ τους, επέλεξαν να βγουν πρόωρα σε σύνταξη. Ως αποτέλεσμα, η δαπάνη αυξήθηκε εκ νέου, φτάνοντας τον Ιούλιο 2015 στα €28,5 δις.
Από τότε έχουν γίνει 22 επιπλέον περικοπές και εφαρμόζεται πλέον ένας δρακόντειος νόμος, ο οποίος δεν επιτρέπει τη συνταξιοδότηση πριν τα 67. Οι νέες δε συντάξεις που εκδίδονται από το 2016 και μετά είναι πολύ χαμηλότερες από τις αντίστοιχες παλαιές, ενώ η συνταξιοδοτική δαπάνη έχει υποχωρήσει λίγο, στα €28 δις ετησίως.
Τα επιχειρήματα εκείνων που τάσσονται υπέρ των μειώσεων από 1-1-2019 είναι τα εξής:
- Η συνταξιοδοτική δαπάνη ξεπερνά το 16% του ΑΕΠ της χώρας, όταν το μέσο όρο των ευρωπαϊκών χωρών είναι λίγο πιο πάνω από το 10%
- Ένας εργαζόμενος αντιστοιχεί για έναν συνταξιούχο, τη στιγμή που αυτή η σχέση έπρεπε να είναι 3 προς 1.
- Το μεγάλο δημογραφικό πρόβλημα με την υπογεννητικότητα, τη φυγή των νέων στο εξωτερικό και τη γήρανση του πληθυσμού αποτελεί μια βόμβα στα θεμέλια του ασφαλιστικού, η οποία θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με σκληρά πλην αναγκαία μέτρα.
- Αν η Ελλάδα δεν τηρήσει τις δεσμεύσεις της θα δείξει αναξιόπιστη προς τους επενδυτές και τις αγορές. Αυτό θα σημάνει την εκτόξευση των spreads των ελληνικών ομολόγων και θα διακινδυνεύσει την ασφαλή έξοδο από τα μνημόνια.
- Οι περικοπές θα δώσουν δημοσιονομικό χώρο για τη μείωση φόρων και εισφορών, απαραίτητη προϋπόθεση για να έρθει η ανάπτυξη και να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας, που θα χρηματοδοτήσουν τα ασφαλιστικά ταμεία.
Τα επιχειρήματα αυτών που τάσσονται κατά των νέων περικοπών είναι τα εξής:
- Η μείωση των συντάξεων θα δυσχεράνει ακόμα περισσότερο την οικονομική θέση εκατομμυρίων συμπολιτών μας, οδηγώντας πολλούς σε εξαθλίωση.
- Θα επηρεάσει αρνητικά και εκατοντάδες χιλιάδες νοικοκυριά, που συντηρούνται έμμεσα ή άμεσα από αυτές.
- Σε συνδυασμό και με τη μείωση του αφορολόγητου από το 2020, θα ανατρέψει τις προοπτικές ανάκαμψης και ενδέχεται να οδηγήσει σε ένα νέο σπιράλ ύφεσης.
- Χωρίς ανάπτυξη, η συνταξιοδοτική δαπάνη ως ποσοστό του ΑΕΠ θα παραμείνει υψηλή κι αυτό πιθανώς να πυροδοτήσει νέες μειώσεις στο μέλλον.
- Η φοροδοτική ικανότητα των Ελλήνων θα μειωθεί επίσης, θέτοντας σε κίνδυνο τους δημοσιονομικούς στόχους.
- Οι νέες μειώσεις θα γκρεμίσουν την εμπιστοσύνη των εργαζομένων προς το ασφαλιστικό σύστημα με κίνδυνο την εκτόξευση της εισφοροδιαφυγής.
- Το Συμβούλιο Της Επικρατείας έχει ήδη κρίνει αντισυνταγματικές τις μειώσεις και βάσει της απόφασής του αναμένεται να επιστραφούν χρήματα στους δικαιούχους
- Υπάρχει δημοσιονομικός χώρος για μείωση των φόρων και χωρίς την επιπλέον εξοικονόμηση από τις συντάξεις. Στο μεσοπρόθεσμο προβλέπεται υπερπλεόνασμα που φτάνει τα 3,5 δις έως το 2022.
Το ιδανικό σενάριο είναι να υπάρξει αναβολή στις περικοπές έως το 2022. Τότε θα επανεξεταστεί η αναγκαιότητα του μέτρου με βάση τα μακροοικονομικά μεγέθη της οικονομίας και τα συμπεράσματα των αναλογιστικών μελετών για τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού.
Αυτό η απόφαση όμως προϋποθέτει 2 αναγκαίες συνθήκες:
1. Να γίνει σε συνεννόηση με τους δανειστές και να μη φανεί ως μονομερής ενέργεια που θα επηρεάσει αρνητικά την εμπιστοσύνη των αγορών προς τη χώρα μας.
2. Αν ζητηθούν δημοσιονομικά ισοδύναμα μέτρα, αυτά να προκύψουν από την περικοπή της σπατάλης στο δημόσιο (μετακλητοί και λοιπές ρουσφετολογικές προσλήψεις, εξορθολογισμός του συστήματος δημοσίων συμβάσεων, κατάργηση, συγχώνευση εκατοντάδων δημόσιων οργανισμών – «φαντασμάτων», μείωση των πλεονάζουσων δομών και διευθυντικών θέσεων κλπ). ΟΧΙ να θυσιαστεί η δυνατότητα μείωσης φόρων και εισφορών στο άμεσο μέλλον.
Αν η αναβολή της περικοπής των συντάξεων δεν καταστεί εφικτή, τότε θα πρέπει να συντελεστεί σε βάθος τετραετίας κι όχι μια κι έξω. Σε συνδυασμό μάλιστα με τον επανασχεδιασμό του ασφαλιστικού και τη σταδιακή μετατροπή του όχι μονάχα σε αναδιανεμητικό αλλά και σε κεφαλαιοποιητικό σύστημα.
dimitrisgiokas.blogspot.gr, Twitter: @GiokasDimitris, Facebook: Δημήτρης Γκιόκας