Άλλοι το λατρεύουν, άλλοι το σιχαίνονται. Ο λόγος για το –αμφιλεγόμενο πλέον- γάλα. Και λέμε αμφιλεγόμενο γιατί αρκετές μελέτες πλέον έρχονται να καταρρίψουν μια φράση που έβγαινε για πολλά χρόνια από το στόμα πολλών μαμάδων: «Πιες το γάλα σου για να μεγαλώσεις σωστά».
Είναι τελικά τόσο απαραίτητο για τον ανθρώπινο οργανισμό; Κάνει γερά οστά; Πρέπει να υπάρχει μέτρο στην κατανάλωση του γάλακτος; Είναι δυνατόν να προκαλεί οστεοπόρωση;
Οι απόψεις των ειδικών διίστανται. Αυτό φαίνεται και στη διεθνή βιβλιογραφία. Με το θέμα του γάλακτος και κυρίως το ερώτημα εάν τελικά βοηθά ώστε να έχουμε πιο ανθεκτικά οστά, καταπιάστηκε και το BBC πρόσφατα, παρουσιάζοντας πολλές μελέτες. Όπως αναφέρει, η πιο σωστή επιστημονική μελέτη, θα εξέταζε για δεκαετίες δύο ομάδες ατόμων: η πρώτη ομάδα θα έπιναν καθημερινά αρκετό γάλα, ενώ η δεύτερη θα έπινε για το ίδιο διάστημα ένα είδος γάλα placebo. Προφανώς, αυτό είναι πολύ δύσκολο να γίνει.
Αυτό που μπορεί να γίνει είναι να πάρουμε πολλές χιλιάδες ανθρώπους, να τους ρωτήσουμε πόσο γάλα έπιναν καθημερινά τα τελευταία χρόνια και στη συνέχεια να μελετηθούν για τουλάχιστον μια δεκαετία ώστε να δούμε εάν εκείνοι που έπιναν τακτικά γάλα, έχουν λιγότερες πιθανότητες να βρεθούν κάποιο σπασμένο οστό.
Αυτό έγινε και στην έρευνα που δημοσιεύτηκε το 1997 από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Στο πλαίσιο της μελέτης, παρακολουθήθηκε επί 10 χρόνια η πορεία της υγείας 77.000 γυναικών. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, δεν υπήρχε καμία σημαντική διαφορά στον αριθμό καταγμάτων χεριού ή ισχίου μεταξύ των γυναικών που έπιναν λιγότερο ή περισσότερο γάλα.
Τα ίδια ευρήματα βρέθηκαν όταν η ομάδα έκανε την ίδια έρευνα σε 330.000 άντρες.
Επίσης, μια άλλη σουηδική μελέτη έδειξε ότι εάν καταναλώνουμε μεγάλη ποσότητα γάλακτος, όχι μόνο δεν βοηθά τα οστά, αντίθετα, αυξάνει τις πιθανότητες καταγμάτων, αλλά και πρόωρου θανάτου.
«Είναι παραμύθι αυτό που οι περισσότερες μητέρες ισχυρίζονται ότι δεν πρέπει να φύγει το παιδί από το σπίτι αν δεν πιει το γάλα του», λέει στη HuffPost Greece o κ. Αντώνης Καφάτος, ομότιμος καθηγητής Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης.
«Σε αυτή τη μεγάλη σουηδική μελέτη, που έγινε με τη συμμετοχή 62.000 γυναικών τις οποίες παρακολουθούσαν 19 χρόνια και κατανάλωναν πάνω από 1000 - 1200 mg ασβεστίου ημερησίως, βρέθηκε ότι είχαν τριπλάσιο κίνδυνο για όλα τα αίτια θανάτου».
Γιατί κάνει κακό το πολύ ασβέστιο;
Όπως εξηγεί ο κ. Καφάτος, η μεγάλη ποσότητα ασβεστίου, επηρεάζει όλα τα κύτταρα στο σώμα. «Η υπερβολική ποσότητα ασβεστίου κάνει τοξική δράση, αυξάνει την αθηρωμάτωση των εγκεφαλικών αγγείων, της καρωτίδας και των αρτηριών, επιβαρύνει την άνοια και οδηγήσει και σε οστεοπόρωση. Το ιδανικό είναι μια μικρή ποσότητα, περίπου 600 με 1000 mg ημερησίως».
Το θέμα είναι απλά μαθηματικά. Στην Αμερική η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη γάλακτος είναι τρία ποτήρια την ημέρα. Τα οποία περιέχουν 950 mg ασβεστίου. Ξεχνάμε όμως και τις άλλες τροφές που περιέχουν ασβέστιο (αμύγδαλα, βρόμη, φυλλώδη λαχανικά, σύκα, φασόλια, σολομός, πορτοκάλια κ.α.). Ο μέσος άνθρωπος, εάν δεν καταναλώσει καθόλου γαλακτοκομικά προϊόντα, λαμβάνει κατά μέσο όρο περίπου 600 mg ασβεστίου από άλλες τροφές. Εάν λοιπόν πίνει και τα τρία ποτήρια γάλα ημερησίως, φτάνουμε στα 1.550 mg. Εάν δε παίρνει και συμπληρώματα διατροφής, εκτοξεύεται στα 2.000 mg.
Όπως μας λέει ο κ. Καφάτος, άμεσα πρόκειται να δημοσιευθεί μια μελέτη με εντυπωσιακά ευρήματα.
«Αναλύσαμε χημικά το φαγητό που λαμβάνεται σε περίοδο νηστείας, που δεν περιλαμβάνει καθόλου γαλακτοκομικά, και βρήκαμε ότι τα άτομα αυτά λάμβαναν 600 mg ασβεστίου ημερησίως από τις άλλες τροφές. Έφταναν δηλαδή τη συνιστώμενη δόση που είναι 600 με 1000 mg. Άρα μπορούμε να συνεχίσουμε να παίρνουμε ασβέστιο από τα γαλακτοκομικά προϊόντα, αλλά σε μικρή ποσότητα».
«Ούτε για τα παιδιά δεν είναι απαραίτητη η καθημερινή κατανάλωση γάλακτος»
Αυτό δείχνει επίσης, σύμφωνα με τον κ. Καφάτο, ότι ακόμα και τα παιδιά μπορούν να νηστεύουν. «Μετά τον αποκλειστικό μητρικό θηλασμό των 15 με 20 μηνών, το παιδί δεν χρειάζεται να λαμβάνει καθημερινά γάλα. Μπορεί να ξεκινήσει κανονικά το φαγητό, χωρίς να είναι απαραίτητη η καθημερινή κατανάλωση γάλακτος», μας λέει.
180 ημέρες νηστείας το μυστικό της μακροζωίας;
Επίσης βρέθηκε ότι τα άτομα που κρατούσαν τη νηστεία από την παιδική ηλικία –εννοούμε όλες τις νηστείες της εκκλησίας δηλαδή 180 ημέρες το χρόνο- είχαν πολύ λιγότερη οστεοπενία και οστεοπόρωση σε σχέση με τους υπόλοιπους. «Τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά και θα δημοσιευθούν άμεσα σε ξένο περιοδικό».
“Μετά τον αποκλειστικό μητρικό θηλασμό των 15 με 20 μηνών, το παιδί δεν χρειάζεται να λαμβάνει καθημερινά γάλα”
- Αντώνης Καφάτος, ομότιμος καθηγητής Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης
Για τον κ. Καφάτο, σε όλα χρειάζεται ένα μέτρο. Γι’ αυτό και συστήνει μια διατροφή που τις μισές ημέρες του χρόνου να αποφεύγουμε γαλακτοκομικά και κρέας, όπως ακριβώς κατά τη διάρκεια της νηστείας.
Αγελαδινό VS κατσικίσιο - Πλήρες VS άπαχο
«Παν μέτρον άριστον» είναι και η πεποίθηση του κ. Σπύρου Κουλούρη, λέκτορα στο πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, στον τομέα του γάλακτος. Για τον ίδιο ωστόσο, το γάλα είναι μια από τις πιο ολοκληρωμένες και ισορροπημένες τροφές, με πλούσιο θρεπτικά συστατικά, σε αναλογίες τέτοιες που είναι απαραίτητες για τον ανθρώπινο οργανισμό.
Τον ρωτήσαμε για το αγελαδινό και κατσικίσιο γάλα και ποιο είναι προτιμότερο. Όπως μας είπε, προτιμάται το κατσικίσιο, γιατί είναι πιο εύπεπτες οι πρωτεΐνες του, περιέχει ορισμένα συστατικά σε μεγαλύτερες ποσότητες όπως Βιταμίνες Β12 και Β2, Κάλιο και το σπάνιο ιχνοστοιχείο Σελήνιο που συμβάλλουν στην καλή λειτουργία του οργανισμού. Επειδή –σε αντίθεση με το αγελαδινό- δεν έχει παρουσιαστεί το φαινόμενο της αλλεργίας σε μικρές βρεφικές ηλικίες. Με το αγελαδινό γάλα υπάρχει το πρόβλημα με την ορμονική θεραπεία που γίνεται στις αγελάδες σε κάποιες χώρες εκτός Ελλάδος -με έγχυση ορμόνη στο μαστό του ζώου, ώστε να αυξηθεί η γαλακτοπαραγωγή κατά 20%. Κάτι που εξασθενεί σημαντικά τον οργανισμό του.
Τέλος, όσον αφορά στο πλήρες και το άπαχο γάλα, και εδώ επιμένει ότι «παν μέτρον άριστον», αλλά το πλήρες ή το ημιαποβουτυρωμένο γάλα είναι προτιμότερο για την πρόσληψη των λιποδιαλυτών βιταμινών. «Οι βιταμίνες Α, D, E και Κ, δεν διαλύονται σε νερό. Διαλύονται σε λιπαρή ουσία. Έτσι, αν αφαιρέσουμε αυτή τη λιπαρή ύλη, δεν μπορούμε να έχουμε σωστή πρόσληψη των βιταμινών αυτών. Άρα καλό είναι το πλήρες ή το ημιαποβουτυρωμένο, αλλά να μην κάνουμε κατάχρηση», μας λέει.