Υπάρχουν ένα σωρό αστεία για το γεγονός ότι όταν μεγαλώνουμε, οι άνθρωποι ξυπνάμε από τα χαράματα. Όλοι είχαμε για παράδειγμα, μια γιαγιά ή έναν παππού, που στο σόι έλεγαν ότι «κοιμάται και ξυπνάει με τις κότες». Όμως αυτή, δεν είναι τελικά μια τυχαία προτίμηση ή μια γενετική προδιάθεση. Υπάρχει εξήγηση στο γιατί όσο περνούν τα χρόνια, οι περισσότεροι θέλουμε να κοιμόμαστε λιγότερο.
«Καθώς μεγαλώνουμε, το σώμα μας αλλάζει τόσο εσωτερικά, όσο και εξωτερικά. Kι αυτός είναι ένας σημαντικός παράγοντας πίσω από τις αλλαγές που προκύπτουν και στον ύπνο μας» εξηγεί η Σίντι Λούστιγκ, καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν.
Προκειμένου να κατανοήσουμε πώς ακριβώς σχετίζονται μεταξύ τους οι αλλαγές που έρχονται χέρι-χέρι με την ηλικία και ανατρέπουν το πρόγραμμα του ύπνου μας, ας δούμε τι έχει να μας πει η Λούστιγκ και άλλοι ειδικοί σχετικά με το θέμα.
Όλα είναι ζήτημα μυαλού
«Όπως γίνεται και με άλλα όργανα του σώματός μας, έτσι και ο εγκέφαλος, καθώς μεγαλώνουμε ανταποκρίνονται στα εσωτερικά και εξωτερικά ερεθίσματα πιο αργά. Ίσως επειδή ένας εγκέφαλος που γερνά, δυσκολεύεται να ανιχνεύσει ορισμένα πράγματα», προειδοποιεί ο δρ Σαϊράμ Πασαράσι, διευθυντής του Πανεπιστημίου Επιστημών Υγείας της Αριζόνα.
«Στα ερεθίσματα που αγνοεί ή αργεί να επεξεργαστεί ο εγκέφαλος περιλαμβάνονται φυσικά φαινόμενα, όπως η ανατολή και η δύση του ηλίου. Στα εσωτερικά ερεθίσματα που χάνουμε μερικές φορές υπάγονται η πείνα ή η ανάγκη-υποχρέωση να συναντήσουμε κάποιον. Όλα αυτά τα ερεθίσματα όμως, είναι αυτά που βοηθούν τον εγκέφαλο να αντιληφθεί τι ώρα είναι και που βρισκόμαστε κάθε λεπτό. Αν χάσουμε την επαφή μαζί τους, τα νεύρα του εγκεφάλου που μας δίνουν σήμα αν είναι ώρα για ύπνο ή φαγητό ή άσκηση ατροφούν. Και η συνακόλουθη αδυναμία αντίληψης των χρονικών ενδείξεων εξηγεί γιατί οι ηλικιωμένοι τείνουμε να κουραζόμαστε ή να ξυπνάμε σε διαφορετικές ώρες σε σχέση με τα παιδιά και τους νεαρούς ενήλικες. Ίσως για αυτό κοιμόμαστε πιο νωρίς και ξυπνάμε ακόμα νωρίτερα από τους γιούς, τις κόρες και τα εγγόνια μας», αναλύει ο Πασαράσι.
Οι αλλαγές στην όραση παίζουν επίσης ρόλο
Οι αλλαγές στην όραση, που θέλοντας και μη προκύπτουν καθώς περνούν τα χρόνια, μειώνουν τον βαθμό διέγερσης του εγκέφαλου μας όταν εκθέτουμε τον εαυτό μας στο φυσικό φως. Και αυτός ο βαθμός διέγερσης που μειώνεται όσο γερνάμε, παίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση του κιρκάδιου ρυθμού. Του συστήματος δηλαδή που υπαγορεύει πότε κοιμόμαστε και πότε ξυπνάμε. Πρόκειται για μια κατάσταση που πλήττει ακόμα περισσότερο τους ασθενείς με καταρράκτη.
Να πώς λειτουργεί:
Λόγω των προβλημάτων όρασης, το φως που φτάνει στα μάτια μας όσο μεγαλώνουμε, σταδιακά περιορίζεται. Και όταν δεν αντιλαμβανόμαστε πόσο φως υπάρχει γύρω μας, το σώμα απελευθερώνει την μελατονίνη, την περίφημη ορμόνη του ύπνου, νωρίτερα από ό,τι θα έπρεπε μέσα στην ημέρα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα στη δική μας αντίληψη, το ηλιοβασίλεμα να έρχεται νωρίτερα, γεγονός που μας κάνει να κουραζόμαστε πιο νωρίς το βράδυ. Και εφόσον πηγαίνουμε για ύπνο νωρίτερα, είναι φυσικό και επόμενο να ξυπνάμε νωρίτερα.
Υπάρχει λύση στο πρόβλημα της αϋπνίας και της αποδιοργάνωσης;
Υπάρχουν μερικές πρακτικές. Κυρίαρχη ανάμεσά τους είναι η προσπάθεια να εκθέτουμε τον εαυτό μας στο έντονο φως όλη μέρα. Ιδίως καθώς σκοτεινιάζει.
Οπότε μπορούμε να:
Πηγαίνουμε μια βόλτα έξω πριν δύσει ο ήλιος
Διαβάζουμε ένα ηλεκτρονικό βιβλίο σε κάποιο tablet με υψηλό φωτισμό
Διατηρούμε έναν κανονικό προς έντονο φωτισμό στο σπίτι
Να μην χαμηλώνουμε τη φωτεινότητα της τηλεόρασης
Όλο αυτό το φως θα καταστήσει σαφές στον εγκέφαλο μας το γεγονός ότι ο ήλιος δεν έχει δύσει ακόμα. Κάτι που θα συγκρατήσει την παραγωγή μελατονίνης και θα μας κρατήσει ξύπνιους για περισσότερες ώρες.
Και τέλος:
1. Θα πρέπει να αποφεύγουμε το αλκοόλ πριν ξαπλώσουμε, γιατί διαταράσσει τον ύπνο μας.
2. Έχει σημασία να αθλούμαστε, ιδανικά κάτω από το φυσικό φως
(Με πληροφορίες από buzzfeed).