Η εύρεση λύσης στο Μακεδονικό ζήτημα είναι επιθυμητή και συμφέρουσα και για τις δύο χώρες. Γιατί αποτυγχάνουμε εδώ και 25 χρόνια;
Οι πλειοψηφίες των δύο λαών διαφωνούν. Δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι δύο στους τρεις Έλληνες διαφωνούν με οποιαδήποτε χρήση του όρου Μακεδονία από το κράτος των Σκοπίων. Ταυτόχρονα, οι βόρειοι γείτονές μας επιμένουν να μιλούν για μακεδονικό έθνος, γλώσσα και ταυτότητα.
Αμφότεροι θεωρούν ότι αδικούνται. Η πλειοψηφία των Ελλήνων δεν έχουμε κατανοήσει για ποιο λόγο είναι δίκαιο ή ιστορικά τεκμαίρεται να ονομαστούν οι γείτονες Μακεδόνες. Εκείνοι δεν θεωρούν δίκαιο να παρεμβαίνει η Ελλάδα σε ένα ζήτημα που αφορά στη δική τους ταυτότητα.
Το χάσμα στις αντιλήψεις των δύο λαών δεν αμβλύνεται και το πρόβλημα δεν λύνεται εδώ και δεκαετίες εν μέρει λόγω της μεθόδου που ακολουθείται. Πρόκειται για μία διαπραγμάτευση πολιτικών και διπλωματών, πίσω από κλειστές πόρτες, με τη συνδρομή Αμερικανού διαμεσολαβητή. Η διπλωματία αναμένεται να οδηγήσει σε μία συμβιβαστική λύση που θα ανακοινωθεί στους πολίτες ή θα τεθεί σε δημοψήφισμα.
Πως αλήθεια περιμένουμε να αλλάξει ένας άνθρωπος ταυτότητα, να παραδώσει ένα κομμάτι της συνείδησής του το οποίο έχει διαμορφώσει από παιδί, απλώς επειδή το αποφάσισαν πολιτικοί; Οι δυο πλευρές γνωρίζουν καλά ότι δεν πρόκειται μονάχα για ένα ζήτημα ονόματος. Αφορά την ταυτότητά μας, πως ορίζουμε τον εαυτό μας, τη συνείδησή μας. Πως να δεχθούν οι πολίτες στα δύο κράτη μία λύση τόσο σημαντική για τον ψυχισμό τους όταν επινοείται με αδιαφανή τρόπο, αμφιλεγόμενα κριτήρια, και υπό καθεστώς εξωτερικής πίεσης; Ευελπιστούν ότι θα αρκέσει η ανακοίνωση μιας πολιτικής συμφωνίας; Νομίζω πως όχι.
Τι θα ωφελούσε μακροπρόθεσμα τους πολίτες των δύο χωρών; Ένα κοινά αποδεκτό βιβλίο της ιστορίας της Μακεδονίας θα λειτουργούσε ως καταλύτης. Το βιβλίο αυτό μπορεί να προκύψει ως αποτέλεσμα ενός επίσημου, διεπιστημονικού συνεδρίου για το ζήτημα της Μακεδονίας, οργανωμένο από τα δύο κράτη στη Θεσσαλονίκη και στα Σκόπια, με τον συντονισμό ενός τρίτου φορέα όπως τα Ηνωμένα Έθνη. Στο συνέδριο για τη Μακεδονία θα επιλεγούν επιστημονικοί αντιπρόσωποι των δύο κρατών, όπως ιστορικοί, γλωσσολόγοι, ψυχολόγοι, κοινωνιολόγοι και πολιτικοί επιστήμονες. Η επιστημονική βάση των θέσεων θα αξιολογηθεί με τη γνωμοδότηση ειδικών από κορυφαία πανεπιστήμια, οι οποίοι θα επιλεγούν με διαφανή κριτήρια. Οι πολίτες των δυο χωρών θα έχουν τη δυνατότητα ενημέρωσης και συμμετοχής μέσω διαδικτύου.
Αναμφίβολα θα υπάρξουν σημαντικές διαφορές που εξαρχής ίσως μοιάζουν αγεφύρωτες. Θα γνωρίζουμε όμως σε ποια θέματα συμφωνούμε ή διαφωνούμε καθώς και σε ποια επιστημονική βάση. Ένας ανοιχτός, διεπιστημονικός, συντονισμένος διάλογος θα θέσει και θα απαντήσει σημαντικά ερωτήματα. Ενδεικτικά:
- Ποια είναι τα κύρια επιχειρήματα της κάθε πλευράς;
- Τι γνωρίζουμε για την καταγωγή των Μακεδόνων;
- Ποια είναι τα στοιχεία της μακεδονικής γλώσσας;
- Μπορεί να οριστεί μακεδονικό έθνος;
Η ενημέρωση των πολιτών, η επιστημονική βάση και η διαφάνεια της μεθόδου θα ενισχύσουν το αίσθημα δικαίου στους πολίτες των δύο χωρών. Ένα συνέδριο και ένα κοινά αποδεκτό βιβλίο ιστορίας μπορεί να αξιοποιηθεί όχι μόνο για την εξεύρεση και αποδοχή πολιτικής λύσης, αλλά και μακροπρόθεσμα από τα εκπαιδευτικά συστήματα των δύο κρατών ώστε να εξαλειφθούν τα εκατέρωθεν στερεότυπα, ακολουθώντας το αντίστοιχο γαλλογερμανικό παράδειγμα μετά τον Β’ΠΠ.
Ας μην αρκεστούμε σε έναν ασταθή, αμφισβητήσιμο και αδιαφανή πολιτικό συμβιβασμό.
Ας επιδιώξουμε μία βιώσιμη, τεκμηριωμένη και δίκαιη επίλυση του προβλήματος.