Οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναμένεται αυτή την εβδομάδα να συμφωνήσουν για το πώς θα μοιραστούν την ευθύνη της φιλοξενίας προσφύγων και μεταναστών, δηλώνει κορυφαία αξιωματούχος της ΕΕ, αποκαλύπτοντας ότι βρισκόμαστε κοντά σε μία σημαντική εξέλιξη που θα ανατρέψει τα δεδομένα, μετά από χρόνια σφοδρών αντιπαραθέσεων εντός του μπλοκ.
Η επικεφαλής της ΕΕ για τη Μετανάστευση μίλησε ενόψει των συνομιλιών μεταξύ των υπουργών Εσωτερικών των 27 κρατών μελών του μπλοκ, που θα διεξαχθούν την Πέμπτη 8 Ιουνίου. Στο τραπέζι βρίσκεται μια αναθεώρηση των κανόνων της ΕΕ για το άσυλο, που κατέρρευσαν το 2015, καθώς περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι -οι περισσότεροι πρόσφυγες από τον πόλεμο στη Συρία- έφτασαν στα ευρωπαϊκά σύνορα διασχίζοντας τη Μεσόγειο.
«Πρόκειται για μια κοινή ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική», είπε στους δημοσιογράφους η επίτροπος Μετανάστευσης της ΕΕ, Ίλβα Γιόχανσον. «Όταν δουλεύουμε μαζί, είμαστε πολύ δυνατοί... Αυτό δεν είναι ένα παιχνίδι μηδενικού οφέλους. Δεν αφορά νικητές και ηττημένους. Εάν συμφωνήσουμε σε μια κοινή προσέγγιση για τη διαχείριση της μετανάστευσης, με ανθρώπινο αλλά περιοριστικό τρόπο από κοινού, θα ήμασταν όλοι νικητές γιατί θα μπορέσουμε να διαχειριστούμε τη μετανάστευση μαζί με ομαλό τρόπο».
Η προσέγγιση μίας κοινής συμφωνίας έχει αποδειχθεί σχεδόν αδύνατη για τις χώρες της ΕΕ από το 2015, όταν οι μαζικές αφίξεις μέσω της θάλασσας αιφνιδίασαν το μπλοκ, συντρίβοντας τις υποδομές υποδοχής και ασφάλειας.
Έκτοτε, οι χώρες άφιξης της ΕΕ όπως η Ισπανία, η Ιταλία, η Μάλτα και η Ελλάδα ζήτησαν περισσότερη βοήθεια. Οι πλούσιες χώρες προορισμού, όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Σουηδία, έχουν πει ότι δεν μπορούν να είναι τα μόνα μέρη όπου θα καταλήγουν οι νέες αφίξεις.
Το πρόβλημα διαχύθηκε, καθώς ανατολικές χώρες της ΕΕ, όπως η Πολωνία και η Ουγγαρία, αρνήθηκαν να φιλοξενήσουν πρόσφυγες και μετανάστες από την κυρίως μουσουλμανική Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική.
Η ΕΕ έχει εντείνει τις προσπάθειες για να κρατήσει τους μετανάστες μακριά, με τα στοιχεία του ΟΗΕ να δείχνουν ότι λιγότεροι από 160.000 άνθρωποι ταξίδεψαν στη Μεσόγειο πέρυσι. Σχεδόν 2.500 πέθαναν ή βρέθηκαν εντελώς αβοήθητοι στο επικίνδυνο ταξίδι.
Αλλά το μπλοκ δεν έχει καταφέρει μέχρι στιγμής να συμφωνήσει για το πώς να μοιραστεί την ευθύνη της φροντίδας για αυτούς που τα καταφέρνουν.
Οι διαφορές μεταξύ κρατών «παίζουν» έντονα, καθώς δεξιά και λαϊκιστικά κόμματα τροφοδότησαν τη συζήτηση με αντιμεταναστευτική ρητορική.
Νικητές και χαμένοι
Στο επίκεντρο της διαμάχης είναι το ερώτημα, εάν όλες οι χώρες της ΕΕ θα έπρεπε να φιλοξενήσουν ανθρώπους - κάτι που ζητούν επί μακρόν χώρες από τον Νότο και τη Δύση - ή θα επιτραπεί στις ανατολικές χώρες να «εξαγοράζουν» τη φιλοξενία από άλλες χώρες, προσφέροντάς τους βοήθεια με τη μορφή χρημάτων ή προσωπικού.
Η Γιόχανσον είπε ότι η υπό συζήτηση συμφωνία θα το επιτρέπει αυτό, προσθέτοντας ότι δεν προβλέπει «υποχρεωτικές μετεγκαταστάσεις» ανθρώπων και ότι τα κράτη της ΕΕ θα μπορούσαν να επιλέξουν τα ίδια, με ποιό τρόπο θα δείξουν αλληλεγγύη στους εταίρους τους.
«Πραγματικά προβλέπω ότι θα πετύχουμε έναν συμβιβασμό προς αυτήν την κατεύθυνση», είπε.
Προειδοποίησε επίσης όσους διστάζουν (να συναινέσουν) ότι δεν έχουν δικαίωμα αρνησικυρίας (βέτο) κόντρα στην πλειοψηφία και τους καλεί να μην υιοθετήσουν σκληρές θέσεις για τη μετανάστευση για εσωτερικούς πολιτικούς σκοπούς.
«Χωρίς συμφωνία είμαστε όλοι χαμένοι», λέει η Γιόχανσον. «Με μια συμφωνία, στην πραγματικότητα είμαστε όλοι νικητές, συμπεριλαμβανομένων των μεταναστών, γιατί όταν εργαζόμαστε μαζί, μπορούμε επίσης να υποδεχτούμε τους μετανάστες και τους πρόσφυγες με πιο οργανωμένο τρόπο χωρίς να διακινδυνεύσουμε τη ζωή τους».