Την πρόταση για τη σύσταση ενός νέου οργάνου δεοντολογίας της ΕΕ που θα θέτει, για πρώτη φορά στην ιστορία της Ένωσης, κοινά πρότυπα δεοντολογικής συμπεριφοράς για όλα τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (εννέα στον αριθμό, αλλά και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων) με στόχο την πάταξη της διαφθοράς, ανακοίνωσε σήμερα η αντιπρόεδρος της Κομισιόν, υπεύθυνη για θέματα Διαφάνειας, Βιέρα Γιούροβα.
Ωστόσο πριν ακόμη ανακοινωθεί το σχέδιο για τη δημιουργία του συγκεκριμένου σώματος - EU Ethics Body - είχαν εκφραστεί και όχι αδόκιμα, αμφιβολίες για το κατά πόσο θα είναι αποτελεσματικό με πολλούς να το χαρακτηρίζουν άτολμο.
Συγκεκριμένα οι επικριτές του που προέρχονται από διάφορους φορείς και παρατάξεις ακόμη και στο Ευρωκοινοβούλιο, αντιδρούν λέγοντας ότι οι ερευνητικές του εξουσίες και η επιβολή κυρώσεων εναντίον προσώπων που ενδέχεται να παραβιάζουν τις αρχές της ΕΕ είναι ανύπαρκτες.
Το νέο όργανο ορίζει τις ηθικές αρχές αλλά δεν μπορεί να τις επιβάλλει, αυτό, εκτιμούν αρκετοί, είναι ενδεικτικό του ότι δεν υπάρχει πολιτική βούληση.
Η Επίτροπος στη συνέντευξη Τύπου σχολίασε ότι είναι ρεαλίστρια και πως έπρεπε να φτιάξει ένα πλαίσιο που δεν θα είναι ουτοπικό και να μπορέσει να γίνει αποδεκτό άμεσα πριν από τις Ευρωεκλογές αφήνοντας ωστόσο ανοιχτό το ενδεχόμενο στο μέλλον να υπάρξουν αλλαγές, επισημαίνοντας και πάλι πως είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της ΕΕ που θεσπίζεται ένας τέτοιος φορέας.
Υπενθυμίζεται ότι η πρόταση για τη δημιουργία οργάνου δεοντολογίας, το οποίο θα καλύπτει όλα τα θεσμικά όργανα της ΕΕ είχε ανακοινωθεί από την Πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην αρχή της θητείας της, ωστόσο το σκάνδαλο του Qatargate και οι επερχόμενες ευρωπαϊκές εκλογές έκαναν επιτακτική την ολοκλήρωση της πρότασης.
Ζήτημα Δημοκρατίας
«Η δημοκρατία μπορεί να ευδοκιμήσει μόνο αν οι πολίτες εμπιστεύονται τους θεσμούς τους. Οι πολίτες σε όλη την Ευρώπη δεν κάνουν διάκριση αν ένα σκάνδαλο προέρχεται από το ένα ή το άλλο θεσμικό όργανο. Επομένως, αν θέλουμε να παραμείνουμε αξιόπιστοι στα μάτια τους, πρέπει όλοι να υπόκεινται σε κοινά ηθικά πρότυπα. Οι πολύ σοβαρές καταγγελίες που προέκυψαν τους τελευταίους μήνες με έκαναν να εκμεταλλευτώ την ευκαιρία να κάνω κάτι σωστό όταν τα πράγματα πάνε στραβά. Ως εκ τούτου, καλώ τους εταίρους μας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και τα άλλα θεσμικά όργανα να υποστηρίξουν γρήγορα την πρόταση για ένα όργανο δεοντολογίας. Πρέπει να αναπτύξουμε και να εφαρμόσουμε κοινά σαφή, κατανοητά και διαφανή πρότυπα για όλα τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα» τόνισε η Γιούροβα κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου.
Το νέο Σώμα θα έχει τρία κύρια καθήκοντα:
1. Ανάπτυξη κοινών ελάχιστων προτύπων που θα ισχύουν για τα μέλη των συμμετεχόντων οργάνων και οργανισμών της ΕΕ, καθώς και επικαιροποίησή τους όταν χρειάζεται. Θα χρησιμεύσουν ως ελάχιστη βάση, και κάθε θεσμικό όργανο παραμένει ελεύθερο να εφαρμόζει ακόμη αυστηρότερους εσωτερικούς κανόνες, αλλά τα πρότυπα δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη μείωση των υφιστάμενων κανόνων.
2. Ανταλλαγή απόψεων σχετικά με τους εσωτερικούς κανόνες κάθε θεσμικού οργάνου υπό το πρίσμα των προτύπων, ώστε να μπορούν να μαθαίνουν και να επωφελούνται από την εμπειρία του άλλου.
3. Προώθηση μιας κοινής κουλτούρας δεοντολογίας όλων των μελών των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, διευκολύνοντας την κατανόηση του πλαισίου από το κοινό τόσο σε όσους βρίσκονται εντός όσο και εκτός των θεσμικών οργάνων. Η διαφάνεια θα ισχύει και για την εφαρμογή των κανόνων αυτών στα θεσμικά όργανα.
Σύμφωνα με την επίτροπο στο όργανο θα συμμετέχουν εκπρόσωποι από όλα τα θεσμικά όργανα, καθώς και πέντε ανεξάρτητοι ειδικοί εμπειρογνώμονες. Επίσης θα υπάρχει ένας πρόεδρος και ένας αναπληρωτής που θα εναλλάσσονται ετησίως μεταξύ των μελών από τα συμμετέχοντα ιδρύματα καθώς και μια γραμματεία
Τι δεν θα μπορεί να κάνει
Το νέο σώμα όπως διευκρίνισε η Επίτροπος δεν θα έχει εξουσίες έρευνας και επιβολής του νόμου και εδώ είναι το σημείο όπου αντιδρούν οι επικριτές του.
Σύμφωνα με τη Κομισιόν το νέο όργανο δεοντολογίας δεν θα ασχολείται με μεμονωμένες έρευνες, δεν θα παρεμβαίνει ούτε θα περιορίζει με οποιονδήποτε τρόπο τις έρευνες των καθιερωμένων υφιστάμενων οργάνων.
Όπως ανέφερε η Γιούροβα, σύμφωνα με τις Συνθήκες, αυτή είναι η αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας (EPPO) καθώς και των εθνικών αστυνομικών και δικαστικών αρχών, για ποινικές υποθέσεις που επηρεάζουν τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης. «Είναι αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) για παρατυπίες και παραβάσεις των επαγγελματικών καθηκόντων, του Διαμεσολαβητή για περιπτώσεις κακοδιοίκησης και κάθε οργάνου όταν πρόκειται για οποιαδήποτε παράβαση των αντίστοιχων κανόνων του».
Κανόνες
Το νέο σώμα θα θέτει συγκεκριμένα πρότυπα τα οποία θα υποχρεούνται να ακολουθούν οι πολιτικοί της ΕΕ και αυτά θα αφορούν διάφορους τομείς όπως:
Αποδοχή δώρων, φιλοξενίας και ταξιδιών που προσφέρονται από τρίτους
Μέτρα αιρεσιμότητας και διαφάνειας, ιδίως για τις συναντήσεις με εκπροσώπους ομάδων λόμπι
Τίθενται όροι όσον αφορά τα περιουσιακά στοιχεία των αξιωματούχων τα οποία θα πρέπει να δηλώνονται. Το ίδιο θα πρέπει να συμβαίνει και με άλλες παράπλευρες ή εξωτερικές δραστηριότητες
Υπό έλεγχο θα είναι και οι δραστηριότητες όσων φεύγουν από τα όργανα της ΕΕ
Σχετικά με τη δημοσιοποίηση των πληροφοριών: κάθε ίδρυμα θα πρέπει να δημοσιοποιεί τον τρόπο με τον οποίο εφαρμόζει αυτά τα πρότυπα.
Επόμενο βήμα
Η Επιτροπή θα καλέσει όλα τα θεσμικά και συμβουλευτικά όργανα σε συνάντηση στις 3 Ιουλίου στις Βρυξέλλες για την έναρξη του διαλόγου και των διαπραγματεύσεων μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων μερών.