«Ένα μουσείο όπως το Μουσείο Ακρόπολης, ένα μουσείο αρχαιολογικού χώρου ουσιαστικά, αλλά τόσο διάσημο και τόσο μεγάλο, δεν πρέπει να αρκείται στη φήμη του και στα έργα τα οποία εκτίθενται εδώ, αλλά να έχει και δραστηριότητα. Δηλαδή, δεν πρέπει να παραμένει ένα μουσείο, όσο δυνατό και διάσημο να είναι, για το περιεχόμενο του, αλλά να μπορεί να συνδιαλέγεται με το χθες και το σήμερα ισότιμα και να δίνει και κατευθύνσεις, αν θέλετε, και παραδείγματα -υλοποιημένα όμως παραδείγματα, όχι θεωρητικά».
Πώς διοργανώνεται μία Τετραλογία, μία έκθεση που παρουσιάζει μαζί τέσσερις διαφορετικές περιόδους της Τέχνης -Αρχαιότητα, Βυζάντιο, Αναγέννηση, Νεότερη Τέχνη-, με έργα από μεγάλα μουσεία του εξωτερικού, όπως και ελληνικά;
Ποια είναι η μεγαλύτερη δυσκολία, αλλά και ποιος ο στόχος μίας τέτοιας έκθεσης, ειδικά στο Μουσείο Ακρόπολης;
Με αφορμή την περιοδική έκθεση ΝοΗΜΑΤΑ -η οποία ολοκληρώνεται στις 14 Απριλίου-, την πρώτη στο είδος της που διοργανώθηκε στο Μουσείο Ακρόπολης, ο γενικός διευθυντής του Μουσείου, καθηγητής Νίκος Σταμπολίδης μιλά στη HuffPost.
«Δεν υπήρξαν δυσκολίες -δεν ζήτησα κάτι και να μην μου το δώσουν», σημειώνει ο κ. Σταμπολίδης και ανακαλεί την παρότρυνση της αείμνηστης Ντόλλης Γουλανδρή όσον αφορά τις σχέσεις με τα μεγάλα μουσεία του εξωτερικού: «Δεν θα γράφεις μόνο και θα τηλεφωνείς, θα πηγαίνεις ο ίδιος. Γιατί το πρόσωπο του ανθρώπου είναι σπαθί».
Επίσης, απαντά στην ερώτηση, εάν κατά τη γνώμη του υπάρχει χρονικός ορίζοντας όσον αφορά την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα, αλλά και τι θα ήταν διατεθειμένο να δώσει το Μουσείο Ακρόπολης σε περίπτωση επιστροφής των Γλυπτών: «Το Βρετανικό Μουσείο, πέρα από τα 8 εκατ. αντικείμενα που έχει στις συλλογές του, διαθέτει πάνω από 100.000 ελληνικές αρχαιότητες. Θα δώσει τα Γλυπτά της Duveen Gallery -ας πούμε ότι τα επιστρέφει όλα. Δεν θα προλαβαίνει το ίδιο να γεμίζει την αίθουσα με τα Γλυπτά ανά διετία, πενταετία, ή ό,τι άλλο θέλετε, με τις ελληνικές αρχαιότητες που το ίδιο κατέχει. Θέλει κι άλλα; Βέβαια, αν η ελληνική Πολιτεία θεσπίσει διαφορετικά θα το δούμε».
- Ποια διαπραγμάτευση ως προς τον δανεισμό των 165 έργων της έκθεσης ΝοΗΜΑΤΑ ήταν η πιο δύσκολη;
Ν. Σ.: Κατ’ αρχάς, η ιδέα μιας έκθεσης μπορεί να υπάρχει στο μυαλό μας ως θέμα, από πολύ νωρίς. Η συγκεκριμένη, με τις Προσωποποιήσεις και τις Αλληγορίες, δόθηκε για πρώτη φορά στο δικό μου τουλάχιστον, γνωστικό πεδίο, όταν ήμουν 18-19 χρονών. Όταν, δηλαδή, πρωτοάκουσα από τους Δασκάλους μου, τον Μανόλη Ανδρόνικο και τον Γιώργο Δεσπίνη, τι είναι προσωποποιήσεις και πώς λειτουργούν στην εικονογραφία της κλασικής εποχής. Αυτό μένει, το επεξεργάζεσαι κατά διαστήματα, το ανασύρεις σε επιστημονικά κείμενα, ενδεχομένως και διαλέξεις, σε μαθήματα στους φοιτητές μου στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, και μετά, ευκαιρία δοθείσης, το υλοποιείς ως έκθεση.
“Όχι, δεν νομίζω ότι γίνεσαι «πολιτικός» -ή, διπλωμάτης, αν θέλετε. Ή είσαι ή δεν είσαι.”
Στα 25 χρόνια που ήμουν στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, διοργανώσαμε μεγάλες εκθέσεις -θυμίζω ότι πρώτα ήρθαν τα σχέδια της Γκερνίκα το 1999, όταν δανείσαμε κυκλαδικά στο Μουσείο Reina Sofia της Μαδρίτης κι εκείνοι μάς έστειλαν -δεν μπορούσαν να στείλουν βέβαια, την ίδια τη Γκερνίκα- τα σχέδια του έργου. Θυμίζω επίσης, τον Έρωτα, την Υγεία, τον Θάνατο -το Επέκεινα, δηλαδή-, το Χρήμα, τους Θεϊκούς Διαλόγους όπως ο Cy Twombly και η Eλληνική Aρχαιότητα, ο Πικάσο και η Αρχαιότητα, και το Κάλλος, που ήταν η τελευταία έκθεση που πραγματοποιήσαμε πριν αναλάβω τη Γενική Διεύθυνση στο Μουσείο Ακρόπολης.
Το θέμα του Διαλόγου μεταξύ της Αρχαιότητας και της Μοντέρνας Τέχνης, το είχα επεξεργαστεί στις δύο προτελευταίες εκθέσεις που ανέφερα. Επανερχόταν στη σκέψη μου και στις κατά καιρούς συζητήσεις που είχα με συναδέλφους κυρίως από το εξωτερικό, επικεφαλής μουσείων σημαντικών για τις χώρες τους και την Ευρώπη, σε μερικές περιπτώσεις και από τις ΗΠΑ.
Όμως, πρέπει να πω ότι το απέφευγα διότι ο ίδιος ο Διάλογος έφερνε πάντα προβλήματα -φανταστείτε λοιπόν, πόσα θα είχε μία Τετραλογία. Δηλαδή, μία έκθεση που θα περιλάμβανε Αρχαιότητα, Βυζάντιο, Αναγέννηση και Νεότερη Τέχνη. Ωστόσο, με την έλευση μου στο Μουσείο Ακρόπολης, είπα ότι είναι μία ευκαιρία, όχι μόνο λόγω του χώρου, των 700 τ.μ. που καταλαμβάνει η έκθεση «ΝοΗΜΑΤΑ», αλλά και για άλλους λόγους, ότι, δηλαδή, ένα μουσείο όπως το Μουσείο Ακρόπολης, που είναι ουσιαστικά ένα λυχνάρι πάνω στο τραπέζι -όχι κάτω από το τραπέζι-, ένα μουσείο αρχαιολογικού χώρου ουσιαστικά, αλλά τόσο διάσημο και τόσο μεγάλο, δεν πρέπει να αρκείται στη φήμη του και στα έργα τα οποία εκτίθενται εδώ, αλλά να έχει και δραστηριότητα. Δηλαδή, δεν πρέπει να παραμένει ένα μουσείο, όσο δυνατό και διάσημο να είναι, για το περιεχόμενο του -πέρα από το ίδιο το Μουσείο ως αρχιτεκτόνημα-, αλλά να μπορεί να συνδιαλέγεται με το χθες και το σήμερα ισότιμα και να δίνει και κατευθύνσεις και παραδείγματα -υλοποιημένα όμως παραδείγματα, όχι θεωρητικά.
-Ένα από αυτά τα υλοποιημένα παραδείγματα, είναι τα ΝοΗΜΑΤΑ.
Ν. Σ.: Βέβαια. Σε συνεργασία με μεγάλα μουσεία του κόσμου. Δηλαδή, με τη Ρώμη, με τη Βενετία, με το Μιλάνο, με το Kunsthistorisches της Βιέννης, με τη Μαδρίτη, με το Πράδο, με το Βρετανικό Μουσείο, με το Λούβρο και με άλλα μουσεία αν χρειαζόταν.
Ο χώρος [σ.σ. το Μουσείο Ακρόπολης] σε προκαλεί να κάνεις κάτι, που θα είναι τέτοιο και τόσο ώστε να μην πέφτει ο πήχης κάτω από τη φήμη του.
“Δεν μπορείς να αφήσεις τις αξίες σου για να κερδίσεις κάτι εφήμερο. Είναι λάθος. Νομίζω ότι αυτό εκτιμούν οι συνάδελφοι μου και στο εξωτερικό.”
Αλλά υπήρχε και μια άλλη σκέψη πίσω από αυτό, αναπτυξιακή. Κάποιοι από εμάς, φεύγουμε τριήμερα ή τετραήμερα για να επισκεφθούμε μία από τις πρωτεύουσες της Ευρώπης, το Λονδίνο ας πούμε, για να δούμε την έκθεση του Αδριανού ή το Άμστερνταμ για την έκθεση του Βερμέερ. Γιατί να μην γίνει το ίδιο στην Αθήνα και ιδιαίτερα, στη διάρκεια του χειμώνα, όταν είμαστε μια χαρά όσον αφορά το κλίμα, όπως επίσης την φιλοξενία και το φαγητό; Το πολιτιστικό κομμάτι του χειμώνα θα πρέπει να αναπτυχθεί και να αγγίξει ένα διεθνές κοινό, όχι μόνο εγχώριο, και θα πρέπει αυτό να έχει και μία ροή, από το εξωτερικό -την Ευρώπη- προς τα εδώ.
-Να είναι αμφίδρομη η σχέση.
Ν.Σ.: Ακριβώς. Το βλέπω ως αναπτυξιακό κομμάτι.
-Λαμβάνοντας υπόψιν τις εκθέσεις σας στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, γίνεται κατανοητό ότι οι μεγάλες εκθέσεις προϋποθέτουν προσωπικές επαφές που έχουν χτιστεί με τον χρόνο. Παρότι το Μουσείο Ακρόπολης είναι ένα μεγάλο brand.
Ν.Σ.: Οι επαφές χτίζονται κομμάτι - κομμάτι. Ο άλλος σε διαβάζει, σε γνωρίζει. Θυμάμαι τη Ντόλλη Γουλανδρή, όταν το 1996 πρωτοπήγα στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, η οποία είχε πει κάτι πολύ σημαντικό. Της έλεγα, εσείς με το κύρος σας -ήταν μία γυναίκα πολύ δυνατή, ουσιαστική και έξυπνη- και εκείνη μου απαντούσε: «Άσε το δικό μου κύρος και κοίταξε το δικό σου. Δεν θα γράφεις μόνο και θα τηλεφωνείς. Θα πηγαίνεις ο ίδιος στις αναζητήσεις και τις επαφές. Γιατί το πρόσωπο του ανθρώπου είναι σπαθί».
Αφού, λοιπόν, το πρόσωπο του ανθρώπου είναι σπαθί, μπήκα στα πολύ βαθιά από τότε στο ταξίδι των προσωπικών επαφών και αυτό λειτούργησε πάρα πολύ καλά. Θυμάμαι στους Πλόες (την αρχαιολογική έκθεση του 2003, με 1211 αντικείμενα, από 94 μουσεία). Είχα πει στη Ντόλλη Γουλανδρή, ελάτε μαζί μου, τουλάχιστον στις πρωτεύουσες, μην έρθετε στην Καλαβρία, στη Σικελία που μπορεί να είναι κουραστικό. Και το έκανε.
Στα Μουσεία της Ρώμης υπήρχε τότε μία πολύ δυναμική γυναίκα, η Fulvia Lo Schiavo. Της είπα την ιδέα για τους Πλόες και τη ρωτά η Γουλανδρή, πώς σας φαίνεται η ιδέα; Κι εκείνη απαντά: απραγματοποίητη. Δεν υπάρχει περίπτωση να γίνει αυτή η έκθεση. Όταν όμως άρχισα να εξηγώ, είπε, συγγνώμη, πρέπει να αλλάξω λίγο τη διατύπωση και να πω, είναι μία ιδέα απραγματοποίητη, αλλά αυτός είναι τρελός και θα την κάνει. Το «τρελός» το εξέλαβα με την έννοια της έμπνευσης.
Θα σας θυμίσω ότι το περίφημο αγγείο Φρανσουά, συντεθειμένο από δεκάδες για να μην πω, εκατοντάδες κομμάτια, έργο το οποίο έχει ζητήσει το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης, το Paul Getty- όχι μία φορά και δύο- ταξίδεψε κατ’ εξαίρεση από το Αρχαιολογικό Μουσείο της Φλωρεντίας μόνο στην Αθήνα. Και μπορώ τώρα πια, να σας πω και την ιστορία. Δεν είναι μόνο η εκτίμηση και η φιλία που έχω με τον Mario Iozzo, διευθυντή του Μουσείου της Φλωρεντίας, αλλά θυμάμαι όταν πήγα -και είναι ωραίο να καταγράφονται αυτά, καμιά φορά τα ξεχνώ κι εγώ ο ίδιος- του είπα, ξέρεις, θέλω αυτό. Μα αυτό είναι αμετακίνητο, δεν υπάρχει περίπτωση, μου απάντησε. Οπότε του λέω: Λοιπόν, πόσα χρόνια θα είσαι διευθυντής εδώ; Μου λέει, δέκα, δεκαπέντε χρόνια -δεν θυμάμαι ακριβώς πόσα είπε. Αυτό που κατασκευάστηκε στην Αθήνα, που οι δημιουργοί του είναι ο Εργότιμος και ο Κλειτίας, και κάπου εκεί στην αττική γη, είτε τα έχουμε βρει, είτε δεν τα έχουμε βρει, είναι τα οστά τους, αυτός λέω, ο κρατήρας θα ξαναδεί το φως του ήλιου που το γέννησε. Κι εσύ θα είσαι, μαζί μ’ εμένα, αυτός που θα το έχει κάνει. Μου είπε, δεν το είχα σκεφτεί ποτέ έτσι. Δεν σου λέω, να πάει στη Σουμάτρα, στην Κίνα ή κάπου αλλού, πρόσθεσα, σου λέω να έρθει στη γενέτειρα του.
-Πόσο «πολιτικός» πρέπει να είναι κανείς σε μία τέτοια θέση;
Ν.Σ.: Όχι, δεν νομίζω ότι γίνεσαι «πολιτικός» -ή, διπλωμάτης, αν θέλετε. Ή είσαι ή δεν είσαι. Είμαι μίας άλλης σχολής, γιατί έτσι έμαθα και από τους Δασκάλους μου και από τους γονείς μου -ιδιαίτερα από την μητέρα μου: Ότι θα κάνεις αυτό που αγαπάς και αυτό που πιστεύεις. Ακόμη και εάν χρειαστεί να γίνεις «πολιτικός», θα γίνεις με αξιοπρέπεια.
-Που σημαίνει, θα διαπραγματευτείς μέχρι ενός σημείου;
Ν.Σ.: Ακριβώς. Δεν μπορείς να αφήσεις τις αξίες σου για να κερδίσεις κάτι εφήμερο. Είναι λάθος. Νομίζω ότι αυτό εκτιμούν οι συνάδελφοι μου και στο εξωτερικό. Κι επειδή η ερώτηση ήταν, πώς φέρατε όλα αυτά τα έργα στα ΝοΗΜΑΤΑ, η απάντηση είναι ότι κάποια είναι από μουσεία, κάποια είναι έργα που εκτίθενται, άλλα είναι σε αποθήκες και δεν εκτίθενται -άρα πρέπει να τα γνωρίζεις- και κάποια ανήκουν σε φυσικά πρόσωπα, ιδιώτες, άσχετα εάν είναι αστοί, πρίγκιπες ή συλλέκτες. Θέλω να πω, ότι έχεις δημιουργήσει με όλα αυτά τα χρόνια και την εμπειρία, την επιστημοσύνη και λοιπά, ένα όνομα. Αυτό το όνομα δεν το δημιουργείς επειδή είσαι «πολιτικάντης». Γιατί αυτό θα φανεί.
-Kαλό όνομα σημαίνει σοβαρός, αξιόπιστος επιστήμονας.
Ν.Σ.: Όχι μόνο. Σημαίνει αξιόπιστος εταίρος και κυρίως, αξιόπιστος άνθρωπος. Διότι το άλλο, το «πολιτικάντης», όσο και να το καμουφλάρεις, κάποια στιγμή φαίνεται και καταρρέει. Εκτίθεσαι.
-Το κοινό πού στέκεται; Σε ποια έργα;
Ν.Σ.: Τους αρέσει πάρα πολύ ο Ρούμπενς, ο Τσαρούχης, η Φλώρα -η Άνοιξη από την Πομπηία-, ο κρατήρας του Τάλω, τα τεράστια απουλικά αγγεία του δεύτερου μισού του 4 αι. π.Χ. με τις αριθμητικά πάρα πολλές μορφές. Ξέρετε, αυτά τα αγγεία είναι κρατήρες -από το ρήμα κεράννυμι, που σημαίνει «αναμειγνύω», εξού και «κρατήρ», εξού και «κρασί», επειδή αναμείγνυαν το κρασί με το νερό. Οι αρχαίοι δεν είχαν τηλεοράσεις, ραδιόφωνα και social media. Όταν λοιπόν, συγκεντρώνονταν σε έναν ανδρώνα, σε ένα σπίτι, ή σε ένα πρυτανείο και συμποσιάζονταν, έτρωγαν και έπιναν μαζί, αυτές οι παραστάσεις ήταν η τηλεόραση τους. Κουβέντιαζαν όπως κουβεντιάζει σήμερα ο καθένας μας είτε με το κινητό του, είτε με φυσικό τρόπο, για τις παραστάσεις που έβλεπαν επάνω στα αγγεία. Είχε τον Δαρείο, κουβέντιαζαν για τον Δαρείο, για την Παρυσάτιδα, για τα παιδιά, για το τι έγινε με τον πόλεμο και λοιπά. Είναι ένα κομμάτι ζωής αποτυπωμένο πάνω σ’ αυτά. Έχω πει και το εννοώ ότι ο καλλιτέχνης και στην αρχαιότητα και σήμερα, είναι η κεραία του κοσμοοράματος της κοινωνίας. Των κοινωνιών που περνούν και φεύγουν.
Οι επισκέπτες σταματούν επίσης στη Σανδαλίζουσα Νίκη, που ενώ τη βλέπουν στον πρώτο όροφο του Μουσείου, αλλιώς τους φαίνεται στο πλαίσιο της έκθεσης. Και τον Ρούμπενς θα μπορούσε κανείς να προσπεράσει στις εκατοντάδες των έργων στο Μουσείο Πράδο της Μαδρίτης -να περάσει και να μην τον δει καν. Ή να τον δει φευγαλέα. Αυτό σημαίνει εκ-θέτω, έκθεση. Θέτω εκτός, δηλαδή το φέρνω σε έναν χώρο και σε ένα καινούργιο αφήγημα που όλα αυτά σφαιρικά ταιριάζουν.
Τους αρέσει ο Φθόνος, η Δικαιοσύνη, ο πίνακας του Μποτιτσέλι και η Χίμαιρα -έργα που δεν δανείζονται, η Χίμαιρα ειρήσθω εν παρόδω έφυγε πιο νωρίς, στις 13 Μαρτίου, διότι ξεκινάει η τουριστική περίοδος στην Τοσκάνη και στη Φλωρεντία κι επομένως πρέπει να βρίσκεται εκεί.
“Και ρωτάτε, θα το κάνατε αυτό στην αρχαϊκή αίθουσα με τα αγάλματα, αυτό που ονομάζω Κήπο των Αγαλμάτων, εκδήλωση με την πλάτη στην Ομορφιά; Όχι! Το λέω καθαρά.”
Δεν υπήρξαν δυσκολίες -δεν ζήτησα κάτι και να μην μου το δώσουν. Για παράδειγμα, το Βρετανικό Μουσείο. Ζήτησα εννέα έργα, ήρθαν τα οκτώ και το ένατο δεν ήρθε, όχι επειδή δεν ήθελαν να μας το δώσουν, αλλά διότι το είχαν δανείσει σε μία άλλη έκθεση.
-Όταν ερωτηθήκατε για το ντεφιλέ στη Duveen Gallery, επισημάνετε μεταξύ άλλων ότι το Βρετανικό Μουσείο χρειάζεται πάνω από 1 δισεκατομμύριο για την ανακαίνιση και νοικιάζει τις αίθουσες. Εσείς θα δίνατε την αρχαϊκή αίθουσα για επίδειξη μόδας;
Ν.Σ.: Από την ημέρα που ήρθα στο Μουσείο Ακρόπολης, εκδηλώσεις μουσικής και χορού -ποιότητας- έχουν γίνει. Όπως η βραδιά με την Μαρία Φαραντούρη σε μουσική Λένας Πλάτωνος που οργανώσαμε με την αείμνηστη Μαριάννα Βαρδινογιάννη. Ή η εκδήλωση χορού μέσα στην αρχαϊκή αίθουσα, με μεμονωμένα άτομα, που έγινε σε συνεργασία με τον Γιώργο Κουμεντάκη και τον Κωνσταντίνο Ρήγο από την Εθνική Λυρική Σκηνή.
Είπα και το επαναλαμβάνω: Θεωρώ ότι είναι προσβλητικό η αίθουσα του Κάλλους, της Ομορφιάς, όπως αυτή διατυπώνεται με την έννοια του Κλασικού που δεν είναι κάτι παλιό ή συντηρητικό, αλλά ένα πράγμα κλάσεως, αυτό σημαίνει κλασικό, να χρησιμοποιείται ως ντεκόρ. Προσέξτε, όχι για να περάσουν τα μοντέλα- οι θεατές, οι συμμετέχοντες, όπως θέλετε πείτε το, είχαν γυρισμένες τις πλάτες και τα νώτα τους στο Κάλλος. Και στη μέση -ένθεν και ένθεν ήταν οι προσκεκλημένοι- περνούσαν μοντέλα ενός οίκου μόδας, όσο υψηλής ραπτικής και να ήταν αυτός. Και ρωτάτε, θα το κάνατε αυτό στην αρχαϊκή αίθουσα με τα αγάλματα, αυτό που ονομάζω Κήπο των Αγαλμάτων, εκδήλωση με την πλάτη στην Ομορφιά; Όχι! Το λέω καθαρά. Εκτός και αν θα είχε ένα σύγχρονο έργο την ίδια αξία με αυτά.
-Μα δεν υπάρχει…
Ν.Σ.: Αυτό λέω. Να το κάνω στο Αίθριο, στα σκαλοπάτια, στη Διονυσίου Αρεοπαγίτου, ναι, να το κάνω. Δεν είπα να μην ενοικιάζει το Βρετανικό Μουσείο τις αίθουσες του. Δικαίωμα του, αλλά να υπάρχει και όριο, σεβασμός σε κάποια πράγματα.
-Ακόμη και την αίθουσα με τα Γλυπτά;
Ν.Σ.: Όχι. Προσέξτε. Εκεί πρέπει να βάλει μια κόκκινη γραμμή και να πει: Μόνο σε περίπτωση που αυτά δεν προσβάλλονται μπορώ να τη δώσω. Και θα σας πω γιατί. Κανένας δημοσιογράφος δεν το έγραψε αυτό. Τι υπονοεί -όπως το εξέλαβε το δικό μου μυαλό- ο σχεδιαστής; Είπε ότι ήθελε να τιμήσει την Κάλλας η οποία είναι μία Ελληνίδα σημαντική. Δηλαδή, εξομοιώνεις τα καταπληκτικά για την παράσταση της Μήδειας του Παζολίνι ή όποιου άλλου δημιουργού, κοστούμια, με την ομορφιά της ζωφόρου του Παρθενώνα; Δεύτερον, δήλωσε ότι ήθελε να παρουσιάσει τη δουλειά του που είχε ως έμπνευση την Κάλλας στην ελληνική αίθουσα γιατί και η Μαρία Κάλλας ήταν μία Ελληνίδα, σημαντικότατη σοπράνο, που όταν βγήκε στο εξωτερικό θριάμβευσε. Τι θέλει να πει ο ποιητής; Ότι τα Μάρμαρα του Παρθενώνα έγιναν διάσημα όταν πήγαν στο εξωτερικό, στο Βρετανικό Μουσείο; Τότε θριάμβευσαν; Τι παραλληλισμός είναι αυτός; Αυτό είναι ντροπή. Προσωπικά τουλάχιστον, αυτό καταλαβαίνω. Το «όχι» μου, συνεπώς έχει ένα πλαίσιο. Όλα έχουν ένα όριο.
Και μην μου πείτε ότι ναι, αλλά δώσατε στον Dior τη φωτογράφιση στην Ακρόπολη. Σας πληροφορώ ότι όταν ήρθε η πρόταση του Dior, το ΚΑΣ ήταν κάθετο. «Όχι» ήταν η απάντηση και στείλαμε την επίδειξη μόδας στο Καλλιμάρμαρο. Κι εσείς μπορείτε να πάτε με αμφίεση και να σας βγάλουν φωτογραφία μπροστά στον Παρθενώνα. Αυτό δεν λέει κάτι. Ή τώρα πια με τα κινητά, φοράτε ένα κοστούμι και περπατάτε πλάι στους κίονες του Παρθενώνα και το δημοσιεύετε στα social media. Αυτό δεν σημαίνει ότι έχει άδεια.
-Το μότο σας για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα είναι «είμαι αισιόδοξος, αλλιώς δεν θα ήμουν εδώ [στο Μουσείο Ακρόπολης]». Υπάρχει ωστόσο, χρονικός ορίζοντας;
N.Σ.: Θα σας πω ακριβώς αυτό που πιστεύω: Ο ορίζοντας μπορεί να είναι σήμερα, αύριο ή αργότερα. Είναι θέμα momentum, συγκυρίας αν θέλετε. Πιστεύατε ποτέ στα διακόσια χρόνια που διεκδικούμε τα Γλυπτά ότι από το 2021 μέχρι το 2023 θα είχε σημειωθεί τόσο μεγάλη πρόοδος; Ξαναλέω, επειδή τα ξεχνάμε: Απόφαση UNESCO τον Σεπτέμβριο του 2021 -άλλο η σύσταση που είχαμε από την εποχή της Μελίνας Μερκούρη, άλλο η απόφαση που δεν αλλάζει. Στη Σύνοδο εκείνη, ελήφθη για πρώτη φορά απόφαση στην οποία, πέραν του νομίμου, ορθού και ηθικού χαρακτήρα του ελληνικού αιτήματος για την επιστροφή και επανένωση των αρχιτεκτονικών Γλυπτών του Παρθενώνα, αναγνωρίζεται και ο διακρατικός/διακυβερνητικός του χαρακτήρας.
Με την απόφαση ότι είναι ορθό, δίκαιο, ηθικό και διακυβερνητικό, πήγε ο κ. πρωθυπουργός τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς και στην UNESCO -στην εορταστική εκδήλωση για τη συμπλήρωση των 75 ετών από την ίδρυση της, εννοώ- και στον Μπόρις Τζόνσον. Στις 22 Γενάρη έρχεται το θραύσμα Fagan από τη Σικελία με μορφή κατάθεσης -άρα τους δείχνουμε και τους τρόπους. Στις 4 Ιουνίου 2022 είναι το πρώτο θραύσμα που έρχεται για να μείνει για πάντα -προσέξτε, από κράτος σε κράτος- δεν λέω το κομμάτι της Χαϊδελβέργης ή όποιο άλλο υπάρχει σε πανεπιστήμια, οργανισμούς, φορείς κλπ αλλά από κράτος σε κράτος. Και τον Μάρτιο του 2023, έρχονται τα τρία θραύσματα από το Βατικανό. Μέσα σε δύο χρόνια.
Πρώτον, λοιπόν, είναι θέμα επιχειρημάτων. Δεύτερον, υπάρχει αλλαγή νοοτροπίας της βρετανικής και της παγκόσμιας κοινής γνώμης.
-Αναφέρεστε στην αλλαγή θέσης των Times του Λονδίνου.
Των Times του Λονδίνου και άλλων μεγάλων ΜΜΕ, που άλλαξαν άρδην θέση εξαιτίας της σφυγμομέτρησης της παγκόσμιας κοινής γνώμης. Υπέρ της επιστροφής τάσσεται το 65% - 70%, οι Sunday Times τον Αύγουστο του 2022 έκαναν λόγο για 78%. Το αίτημα της επιστροφής δεν είναι ελληνικό, είναι παγκόσμιο. Επομένως, η πίεση από την κοινή γνώμη και από τα ΜΜΕ προχωρά βαθμιαία. Ακόμη και η άρνηση του Σούνακ ήταν θετική για εμάς. Ποιος μπορούσε να πει το 2021 που πήγαμε στην UNESCO ότι θα παίρναμε την απόφαση; Κανείς. Αυτά που αναφέρω είναι επιχειρήματα, λογική διεργασία. Δεν μιλώ επί του επιθυμητού.
Ξέρετε, τι δεν τους έχουμε πει ακόμη; Υπάρχουν πράγματα. Θα τους τα πούμε. Στο επόμενο χρονικό διάστημα.
-Τι θα ήταν διατεθειμένο να δώσει το Μουσείο Ακρόπολης στο Βρετανικό Μουσείο εάν επιστραφούν τα Γλυπτά;
Ν.Σ.: Το Βρετανικό Μουσείο, πέρα από τα 8 εκατ. αντικείμενα που έχει στις συλλογές του, διαθέτει πάνω από 100.000 ελληνικές αρχαιότητες. Θα δώσει τα Γλυπτά της Duveen Gallery -ας πούμε ότι τα επιστρέφει όλα. Δεν θα προλαβαίνει το ίδιο να γεμίζει την αίθουσα με τα Γλυπτά ανά διετία, πενταετία, ή ό,τι άλλο θέλετε, με τις ελληνικές αρχαιότητες που έχει. Θέλει κι άλλα;… Εάν οι διαπραγματεύσεις προχωρήσουν και αποφασιστεί ότι, ναι, θα σας δίνουμε και κάποια έργα από την Ελλάδα, είναι απόφαση της κυβέρνησης. Αυτό δεν μπορώ να σας το πω αυτή τη στιγμή. Εάν με ρωτάτε, τι θα μπορούσαμε να δώσουμε από το Μουσείο Ακρόπολης, θα μπορούσαμε να τους δανείσουμε μία Κόρη, όπως το έχουμε κάνει στη Βοστώνη, στον Καναδά και αλλού. Το θέμα δεν είναι εάν μπορείς κάποια στιγμή να δανείσεις ένα άγαλμα. Θέλω να πω, δεν χρειάζεται να το συζητήσουμε τώρα. Θα εξαρτηθεί από τις διαπραγματεύσεις.
Info
Μουσείο Ακρόπολης
«ΝοΗΜΑΤΑ. Προσωποποιήσεις και Αλληγορίες από την αρχαιότητα έως σήμερα»
Αναζητώντας σε κάθε ενότητα στην αίθουσα της έκθεσης το αντίστοιχο QRcode – Χρόνος, Φύση, Θεότητες, Άνθρωπος και Ανθρώπινη Φύση, Θεσμοί, Αλληγορίες- οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία μιαςακουστικής ξενάγησης από τον επιμελητή της έκθεσης και γενικό διευθυντή του Μουσείου Ακρόπολης, καθ. Νικόλαο Χρ. Σταμπολίδη.
Διάρκεια έκθεσης έως 14 Απριλίου 2024.