Η άρση της πολύμηνης αβεβαιότητας στη Γερμανία με τη συμφωνία σχηματισμού κυβέρνησης ευρωπαϊκού προσανατολισμού επανέφερε στο προσκήνιο το ζήτημα της μελλοντικής πορείας της Ένωσης. Ο δημόσιος διάλογος γύρω από το θέμα αυτό σπανίζει στην πατρίδα μας, καίτοι οι αποφάσεις που πρόκειται να ληφθούν το προσεχές διάστημα θα επηρεάσουν βαθιά και πολύπλευρα την Ελλάδα. Σε αυτό το πλαίσιο θα εντοπίσουμε το στίγμα των πολιτικών διεργασιών που εξελίσσονται στον ευρωπαϊκό πυρήνα επί του άξονα ευκταίου-εφικτού, με σημείο αναφοράς τη θέση της χώρας μας στο ασταθές διεθνές περιβάλλον.
Η δημοψηφισματική έγκριση του deal Merkel - Schultz από τους Σοσιαλιστές θα επικυρώσει έναν προωθητικό συμβιβασμό που μπορεί να βγάλει τη Γηραιά Ήπειρο από τη στασιμότητα των τελευταίων ετών. Η έμφαση των μερών του κυβερνητικού συνασπισμού στους τομείς πρωταρχικού ενδιαφέροντός τους (οικονομία και Ευρώπη για το SPD - ασφάλεια και μετανάστευση για το CDU και το CSU) αποτελεί εξαιρετικό παράδειγμα υπέρβασης πολιτικών διαφορών με δημιουργικό πρόσημο.
Mutatis mutandis, η αναγωγή του γερμανικού μοντέλου τόσο στο γενικό (ευρωπαϊκή ολοκλήρωση) όσο και στο ειδικό (μεταμνημονιακή εποπτεία της Ελλάδας που συζητείται παράλληλα με την τέταρτη και τελευταία αξιολόγηση του προγράμματος) επίπεδο θα μπορούσε να συνεισφέρει στην πανταχόθεν επιδιωκόμενη φυγή προς τα εμπρός από τη μάλλον προβληματική παρούσα κατάσταση.
Στην περίπτωση της Ευρώπης, η σύνθεση των δύο βασικών απόψεων για το ρυθμό εξέλιξης του κοινοτικού εγχειρήματος, ήτοι της απαισιόδοξης - συντηρητικής και της αισιόδοξης - προοδευτικής δύναται να επιτευχθεί ως εξής:
- Αναγνώριση των βασικών αρμοδιοτήτων ενός ομοσπονδιακού κράτους στο εσωτερικό της Ευρωζώνης με επέκταση - αναμόρφωση του θεσμού του Eurogroup σε 4 + 2 τομείς (EuroFin, EuroFor, EuroDef, EuroInt, EuroParl και ECB), δηλαδή τα οικονομικά, τις εξωτερικές υποθέσεις, την άμυνα (σε ηπειρωτικό, αρχικά, στάδιο), την εσωτερική ασφάλεια, το ευρωκοινοβούλιο των χωρών που μετέχουν στο € και τη νομισματική πολιτική, θεσμοθετώντας ταυτόχρονα τη λήψη αποφάσεων με την αρχή της πλειοψηφίας.
- Διατήρηση των Ευρωπαίων Επιτρόπων στους ως άνω τομείς με κύριο σκοπό το συντονισμό μεταξύ των μελών της ευρωζώνης (πρώτη ταχύτητα) και των υπολοίπων ενωσιακών κρατών.
- Ουσιαστική ενίσχυση των δράσεων διατήρησης και ανάδειξης των εθνικών πολιτισμών προκειμένου να ικανοποιηθούν οι ευαισθησίες των πολιτών για θέματα ταυτότητας που εκμεταλλεύονται οι ευρωσκεπτικιστικές δυνάμεις.
Τοιουτοτρόπως, οι χώρες που αποφασίσουν να προχωρήσουν σε ουσιαστική πολιτική ενοποίηση δε θα καθυστερούνται από όσες δε θέλουν ή δε μπορούν, προσώρας, να αποδεχθούν τους περιορισμούς αλλά και τις ευκαιρίες της αναπόφευκτης, ελέω τεχνολογίας αν μη τι άλλο, παγκοσμιοποίησης.
Στην ελληνική περίπτωση τώρα, η «οριστική» λύση του προβλήματος επίτευξης ισορροπίας ανάμεσα στις δανειακές υποχρεώσεις της χώρας και τα δικαιώματά της ως ισότιμου μέλους μιας δημοκρατικής πολιτικής κοινότητας μπορεί να σκιαγραφηθεί ως ακολούθως:
- Χρήση των αδιάθετων πόρων του μνημονίου για τη σύσταση ενός Μηχανισμού Εγγυήσεων και Ανάπτυξης με μοναδικό στόχο τη στήριξη των πιστωτικών ιδρυμάτων κατά τη διαχείριση των NPL’s και τη δημιουργία αναγκαίων υποδομών για τον εκσυγχρονισμό της παραγωγικής μας βάσης έναντι περαιτέρω αναδιάρθρωσης του εγχώριου τραπεζικού συστήματος και προώθησης των ιδιωτικοποιήσεων.
- Λελογισμένη μείωση των πρωτογενών πλεονασμάτων της περιόδου 2019-2022 από 3,5% κατ’ έτος σε 3,25% (2019), 3% (2020), 2,75% (2021) και 2,5% (2022), ούτως ώστε να δημιουργηθεί το δημοσιονομικό περιθώριο διασποράς των ήδη ψηφισθέντων μέτρων μείωσης του αφορολόγητου ορίου και των συντάξεων σε βάθος τετραετίας.
- Οριακή διόρθωση του κατώτατου μισθού (παραδείγματος χάριν από 586€ στα 601€) και ταυτόχρονη σύνδεση του με το ρυθμό μεταβολής του ΑΕΠ προκειμένου να μετέχουν οι εργαζόμενοι στα οφέλη από την ανάκαμψη της οικονομίας.
Με τη συνδυαστική επενέργεια ενός τέτοιου, ή παρόμοιου, πακέτου μέτρων θα μπορούσαν να καθησυχασθούν οι όποιες ανησυχίες των διεθνών αγορών χωρίς να διασαλευθεί η τόσο εύθραυστη εγχώρια κοινωνική, οικονομική και πολιτική σταθερότητα που με τη σειρά της αντανακλά στην εικόνα μιας Ευρώπης που βγαίνει από την κρίση. Εν κατακλείδι, ο επικείμενος γερμανικός συμβιβασμός με κυρίαρχο χαρακτηριστικό την ιεράρχηση των προτεραιοτήτων εκάστου μέρους είναι ίσως η καλύτερη δυνατή οδός επίλυσης των αντιθέσεων που τελμάτωσαν την ευρωπαϊκή πολιτική διαδικασία απέναντι στις προκλήσεις που έθεσε η συνύπαρξη διεύρυνσης και εμβάθυνσης, όπως αποτυπώθηκαν στη σχέση κέντρου – περιφέρειας και, par excellence, στην αντιμετώπιση του ελληνικού ζητήματος.