Του Δημ. Σταθακόπουλου Δρα Παντείου Πανεπιστημίου Οθωμανολόγου/ Τουρκολόγου – Νομικού
Με μακρά πολυετή σειρά άρθρων μου στην HuffPost, δύο βιβλία για το προβλεπτό και το απρόβλεπτο στις Ελληνοτουρκικές σχέσεις και πάμπολλες συνεντεύξεις, επέμενα πως ο Πρόεδρος Ερντογάν είναι πλήρως προβλέψιμος, επ ουδενί απρόβλεπτος, πως θα κέρδιζε τις Προεδρικές εκλογές του 2023 - όπως και του 2018 - παρότι οι δημοσκοπήσεις τον έφεραν να χάνει από τον ανθυποψήφιό του Κ.Κιλιτσντάρογλου.
Μια συνοπτική σκιαγράφηση του χαρακτήρα του Τούρκου Προέδρου είχα κάνει το 2019 στην Huffington Post (βλ. εδώ), που παρότι λοιδορήθηκε από κάποιους σχολιαστές, τέσσερα χρόνια μετά , επαληθεύτηκε πλήρως.
Το εύλογο ερώτημα είναι ποιος από τους δύο συμφέρει την Ελληνική εξωτερική πολιτική;
Η επιλογή είναι μεταξύ Σκύλλας και Χάρυβδης. Επιλέγουμε του επιγόνους του Κεμαλισμού με το κοσμικό ύφος που διαχρονικά έχουν βλάψει επιθετικά επί του πεδίου τον Ελληνισμό, ή θα θέλαμε τον γνωστό μας Τούρκο Πρόεδρο, που κάνει μεν κινήσεις πολιορκίας της Ελλάδας, προσπαθώντας να κερδίσει αναίμακτα και στα σημεία τη χώρα μας, αλλά δεν είναι στρατιωτικά επιθετικός, παρότι εξίσου επικίνδυνος με τους επιθετικούς επιγόνους των Κεμαλιστών;
Εξ αρχής, εδώ και χρόνια δήλωνα και δηλώνω πως θέλω τον Πρόεδρο Ερντογάν, αφενός γιατί ξέρουμε τι πρεσβεύει, αφετέρου έχει ταχθεί κατά των ΗΠΑ (και όχι μόνον), βλέποντας προς την Ευρασία, κάτι που μας ευνοεί και μας καθιστά πιο αξιόπιστους συμμάχους της Δύσης.
Στον αντίποδα είναι ο Κ. Κιλιτσντάρογλου με τους πέντε συν αυτώ, όλοι βαθιά εθνικιστές και με διάθεση να φορέσουν το «δυτικό κοσμικό προσωπείο» ξεγελώντας τη Δύση εις βάρος της Ελλάδας.
Περαιτέρω, η πλειοψηφία των ξένων και Ελλήνων αναλυτών, αναρωτιόνταν πως είναι δυνατόν να κερδίσει πάλι ο Ερντογάν, από τη στιγμή που η δημόσια οικονομία πνέει τα λοίσθια, ο πληθυσμός είναι στα όρια της φτώχειας, ο σεισμός του Φεβρουαρίου έφερε την καταστροφή σε χιλιάδες ανθρώπους και ο Τούρκος Πρόεδρος διοικεί Δεσποτικά περισσότερο από 20 χρόνια με συνέπεια την κόπωση του λαού / εκλογικού σώματος, δεδομένων και των διώξεων.
Όμως η Τουρκική κοινωνία - τουλάχιστον κατά 70% - είναι αντιδυτικής νοοτροπίας, ασχέτως του κόμματος που ψηφίζει. Ο Ερντογάν έκανε δομικά έργα, μέχρι πυρηνικό εργοστάσιο με τους Ρώσους και βελτίωσε την ποιότητα ζωής των χαμηλών στρωμάτων. Μιλάει στο λαό μελίρρυτα, τους συμπεριφέρεται ως ο babacım/μπαμπατζίμ/ μπαμπάς τους, ποντάροντας στο θυμικό τους και στο όραμα μιάς μεγάλης Τουρκίας και ας τρώνε κρεμμύδια. Δηλαδή αναφέρεται σε παλαιές νοοτροπίες μη αντιληπτές στο σύγχρονο δυτικό άνθρωπο, που στην Τουρκία όμως βρίσκουν ανταπόκριση , όχι μόνον συναισθηματικά, αλλά και στην κάλπη.
Ο σύγχρονος Τούρκος ψηφοφόρος του, λέει: «ψωμί και κρεμμύδι, αρκεί να έχω μια μεγάλη Τουρκία υπό την ηγεσία του μπαμπά Ερντογάν». Λογική που θα ήταν αντιληπτή από τους παππούδες μας πριν 110 χρόνια όταν οι βασιλόφρονες έλεγαν «ελιά ελιά και Κώτσο Βασιλιά», όχι όμως από τον σύγχρονο Ελληνα.
Διέφυγε επίσης των Δυτικών επικοινωνιολόγων της αντιπολίτευσης του Κιλιτσντάρογλου, πως η Τουρκική κοινωνία είναι σουνιτική θρησκευτική ασχέτως του κόμματος που ψηφίζει. Οι Τούρκοι, δεν επιλέγουν ηγέτη βάσει της τσέπης τους και την τιμή των κρεμμυδιών, αλλά από την ικανότητά του να εκφράσει την συλλογική ταυτότητα και συνείδηση, την οντολογία και τα σύμβολά τους ως Τουρκικού λαού.
Ο Ερντογάν έδωσε στους Τούρκους όραμα, στόχο, αυτοπεποίθηση, υπερηφάνεια, αίσθηση (έστω ψευδαίσθηση) της Τουρκίας ως παγκόσμιου πόλου. Η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί υπήρξε προσβολή για τη Δύση και την Ελλάδα, αλλά στα μάτια των μουσουλμάνων της Τουρκίας - και όχι μόνον - αποτέλεσε επιτυχή διαχείριση συμβόλου. Περαιτέρω , η οικονομία της Τουρκίας στηρίζεται κυρίως στο «μαύρο χρήμα» βάσει του οποίου «κουτσά στραβά» την βγάζουν όλοι, ενώ υπάρχει δημογραφική αύξηση πληθυσμού και ειδικά νέων ανθρώπων.
Σαφώς τα εν συντομία προαναφερόμενα είναι στον αντίποδα του δυτικού μοντέλου δημοκρατίας, όμως στην Τουρκία είναι έτσι. Με διώξεις και φυλακίσεις πολιτικών αντιπάλων, έλεγχο των μέσων μαζικής ενημέρωσης και της κοινής γνώμης, προπηλακισμό των αντιφρονούντων, δημόσιες προσβολές , απειλές κατά της Ελλάδας κ.ά το 20ετές καθεστώς Ερντογάν, γίνεται Δεσποτικό και ίσως με ροπή στον ολοκληρωτισμό, παρά τις εκλογές και το Κοινοβούλιο.
Εξάλλου στην Τουρκία δεν έχει σημασία τι ψηφίζεις, αλλά ποιος μετράει τις ψήφους. Η διακυβέρνηση εκλαμβάνεται ως κατοχή και νομή, ίσως και πλήρης κυριότητα, όχι όμως όπως θα έπρεπε, δηλαδή ως διαχείριση του κρατικού μηχανισμού. Το Οθωμανικό πελατειακό σύστημα, η οικογενειοκρατία, τα δημόσια έργα, χρησιμοποιούνται για την εμπέδωση της κυβερνητικής επιρροής.
Η αλήθεια είναι πως αυτά τα μέσα χρησιμοποιούνται και σε δυτικές χώρες, αφού ο έλεγχος της εξουσίας, της δικαιοσύνης, της εκπαίδευσης αξιοποιείται για την ευημερία του κυβερνώντος κόμματος, χωρίς να λείπει το πεδίο των συμβολισμών του μυστικισμού του ισλάμ (τασσαβούφ). Σημειωτέον δε πως, ο δεσποτισμός του Ερντογάν δεν ενοχλεί τους οπαδούς του, που θέλουν την ίδρυση χαλιφάτου, αλλά ενοχλεί μόνον τους αντιπάλους του. Όπως συνεχώς αναφέρω, η ανάλυση, εκτίμηση και πρόγνωση των εξελίξεων στην Τουρκία δεν πρέπει να γίνεται με εργαλεία/ εγχειρίδια δυτικής σκέψης, η οποία αδυνατεί να κατανοήσει πως εν έτει 2023 , για κάποιους λαούς - όπως οι Τούρκοι - η σημασία των μη υλικών, νοητών θρησκευτικών και ιδεολογικών διαστάσεων του Κορανίου και όχι μόνον, παίζουν τον πρώτο ρόλο σε μια εκλογική αναμέτρηση και όχι τα κρεμμύδια.