Ο Ιωάννης Δεσποτόπουλος (1903 - 1992) είναι ο μοναδικός Έλληνας αρχιτέκτονας που έζησε για δύο χρόνια στη Βαϊμάρη, την εποχή που λειτουργούσε εκεί η Σχολή του Bauhaus, και ήρθε σε άμεση επαφή με τις αρχές, τη διδασκαλία και τους ανθρώπους της διάσημης αυτής σχολής. Η εμπειρία του Bauhaus και γενικότερα του κλίματος της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης υπήρξε καταλυτική για το μετέπειτα έργο του. Κατανόησε το Bauhaus όχι ως ένα «στυλ», αλλά ως έναν ευρύτερο τρόπο σκέψης και δημιουργίας. Είδε την αρχιτεκτονική και το επάγγελμα του αρχιτέκτονα ως έναν τρόπο επιτέλεσης σκοπών για το κοινωνικό όφελος και ήταν από τους πρώτους Έλληνες αρχιτέκτονες που μίλησαν για την ιδεολογική, πολιτική και κοινωνική διάσταση της αρχιτεκτονικής.
Με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από την ίδρυση του Bauhaus, το Ινστιτούτο Goethe, με την υποστήριξη του Γερμανικού Ομοσπονδιακού Υπουργείου Εξωτερικών και σε συνεργασία με τα Αρχεία Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής του Μουσείου Μπενάκη και το Ωδείο Αθηνών παρουσιάζουν την έκθεση με τίτλο «Από το κτήριο στην κοινότητα: Ο Ιωάννης Δεσποτόπουλος και το Bauhaus».
Στην έκθεση παρουσιάζεται ένα μικρό μέρος του πολύτιμου αρχείου του Ιωάννη Δεσποτόπουλου, το οποίο φυλάσσεται στα Αρχεία Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής του Μουσείου Μπενάκη.
Σκίτσα, σχέδια, φωτογραφίες, προπλάσματα, κείμενα αλλά και ηχητικά αποσπάσματα, συνθέτουν ένα μικρό φόρο τιμής στο αποτύπωμα του τόσο σημαντικού Έλληνα αρχιτέκτονα στην πόλη της Αθήνας.
Η έκθεση θέτει το κτήριο του Ωδείου Αθηνών στο επίκεντρο, παράλληλα όμως παρουσιάζει και πτυχές από τη διαδρομή του Ι. Δεσποτόπουλου, εστιάζοντας στην ανάδειξη της κοινωνικής διάστασης του έργου του. Η κοινότητα αποτέλεσε ένα από τα βασικά συστατικά στοιχεία της λειτουργίας της σχολής του Bauhaus, αλλά και της δομής των οικισμών στην Ελλάδα.
Ο Ι. Δεσποτόπουλος, που γνωρίζει καλά την έννοιά της, θα σχεδιάσει το κτήριο του Ωδείου, επιδιώκοντας αυτό να λειτουργήσει όχι μόνο ως το κτηριακό κέλυφος μιας σχολής αλλά, κυρίως, ως το μέσο σύστασης μιας κοινότητας ανθρώπων, οι οποίοι θα μοιράζονταν δημιουργικά το ενδιαφέρον τους για τη μουσική και τις τέχνες.
Στα εγκαίνια -Πέμπτη 10 Οκτωβρίου, στις 20:00, στο Ωδείο Αθηνών- χαιρετισμούς θα απευθύνουν:
Dr. Stefanie Peter, Διευθύντρια Πολιτιστικών Προγραμμάτων του Goethe-Institut Athen και των Ινστιτούτων Goethe της Νοτιοανατολικής Ευρώπης
Ναταλία Μπούρα, Υπεύθυνη Αρχείων Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής του Μουσείου Μπενάκη
Νίκος Τσούχλος, Πρόεδρος Δ.Σ. Ωδείου Αθηνών
Λουκάς Μπαρτατίλας, Επιμελητής της έκθεσης
Κατά τη διάρκεια των εγκαινίων, θα πραγματοποιηθεί συναυλία στο αμφιθέατρο του Πολυχώρου Ω2 από το τμήμα Τζαζ του Ωδείου Αθηνών με τους:
Ραφαήλ Μελετέα
Γιάννη Καραδήμα
Νικηφόρο Μπουρνουσούζη
Η έκθεση θα συνοδεύεται από παράλληλες εκδηλώσεις (ομιλίες, προβολές, περιηγήσεις στο κτίριο, εφαρμογές εικονικής πραγματικότητας, παιδαγωγικά εργαστήρια) και από ένα βιβλίο με τα τρία κείμενα του Ι. Δεσποτόπουλου για το Bauhaus.
Ώρες λειτουργίας:
Τετάρτες: 16:00 - 20:00
Πέμπτες: 16:00 - 20:00
Παρασκευές: 16:00 - 20:00
Σάββατα: 10:00 - 20:00
Κυριακές: 11:00 - 14:00
Πρόγραμμα παράλληλων εκδηλώσεων
Οι παράλληλες εκδηλώσεις σκοπό έχουν να εμπλουτίσουν το περιεχόμενο της έκθεσης και να προσφέρουν ένα πλαίσιο διαλόγου και ανταλλαγής απόψεων όσον αφορά την ευρύτερη θεματική της έκθεσης, δηλαδή την εξέλιξη της μοντέρνας αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα και τη σημερινή μας αντίληψη για το Bauhaus.
Ξενάγηση στην έκθεση από τον επιμελητή
Παρασκευή 11 Οκτωβρίου, 17:00 (ξενάγηση στα ελληνικά)
Σάββατο 12 Οκτωβρίου, 11:00 (ξενάγηση στα αγγλικά) & 16:00 (ξενάγηση στα ελληνικά)
Παρασκευή 18 Οκτωβρίου, 17:00 (ξενάγηση στα ελληνικά)
Σάββατο 19 Οκτωβρίου, 16:00 (ξενάγηση στα ελληνικά)
Κυριακή 20 Οκτωβρίου, 11:00 (ξενάγηση στα γερμανικά)
Παρασκευή 11 Οκτωβρίου 2019, ώρα 20:00
Χώρος: Πολυχώρος Ω2 Ωδείου Αθηνών
Προβολή Ντοκιμαντέρ - Συζήτηση
«Ιωάννης Δεσποτόπουλος: Το μυστικό αξίωμα» (28΄)
Γλώσσα προβολής και εκδήλωσης: ελληνικά
Μετά το τέλος της προβολής θα ακολουθήσει συζήτηση με τους:
Μάρω Αδάμη, Ομότιμη Καθηγήτρια του ΕΜΠ και Ιδρυτικό μέλος των Αρχείων Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής του Μουσείου Μπενάκη
Γιώργο Τζιρτζιλάκη, επιστημονικό υπεύθυνο του ντοκιμαντέρ και Καθηγητή στο τμήμα Αρχιτεκτονικής του Παν/μίου Θεσσαλίας
Το ντοκιμαντέρ «Ιωάννης Δεσποτόπουλος: Το μυστικό αξίωμα»
Από την εκπομπή «Πορτρέτα και διαδρομές Ελλήνων αρχιτεκτόνων», παραγωγής ΕΡΤ.
Το ντοκιμαντέρ θέτει ως στόχο την ανάδειξη της πολυδιάστατης φυσιογνωμίας του αρχιτέκτονα που παραμένει εν πολλοίς άγνωστη. Για το έργο του μιλά η ερευνήτρια του αρχείου του, καθηγήτρια Mάρω Καρδαμίτση-Αδάμη. Πτυχές του έργου και των αναζητήσεών του φωτίζονται επίσης μέσω ηχητικών αποσπασμάτων από μια ανέκδοτη συνομιλία που είχε ο αρχιτέκτονας το 1988 με τους Γιώργο Σημαιοφορίδη και Γιώργο Τζιρτζιλάκη. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη μελέτη του για το Πνευματικό Κέντρο Αθηνών, ένα τολμηρό δημόσιο πολεοδομικό πρόγραμμα, και ειδικότερα στο Ωδείο Αθηνών, το μοναδικό υλοποιημένο –αν και σε ημιτελή μορφή– τμήμα αυτής της μελέτης. Αποσπάσματα από σπουδές διαφορετικών μουσικών οργάνων, εκτελεσμένες από μαθητές του Ωδείου, χρησιμοποιούνται αντιστικτικά ως αφηγηματικός τρόπος ανάγνωσης του «μυστικιστικού ρασιοναλισμού», που χαρακτηρίζει εν γένει το έργο του Ι. Δεσποτόπουλου.
Πηγή προέλευσης αρχειακού οπτικοακουστικού υλικού: ΑΡΧΕΙΟ Ε.Ρ.Τ. ΑΕ Επιμέλεια Σειράς ‒ Επιστημονικός Σύμβουλος: Γιώργος Τζιρτζιλάκης
Σενάριο ‒ Σκηνοθεσία: Σπύρος Παπαδόπουλος
Διευθυντής Φωτογραφίας: Παναγιώτης Τσάγκας
Ήχος: Φάνης Καραγιώργος
Μοντάζ: Γιάννης Νταρίδης
Διεύθυνση Παραγωγής: Giuseppe Χατζόπουλος
Επεξεργασία Εικόνας και Ήχου: Cinergon
Παραγωγή: Νίκος Ταμιωλάκης για την ΕΡΤ
Info
12 Οκτωβρίου – 7 Νοεμβρίου 2019
Χώρος: Πολυχώρος Ω2 Ωδείου Αθηνών
Virtual Reality εμπειρία:
Επίσκεψη στο όραμα του Ι. Δεσποτόπουλου
Στο πλαίσιο της έκθεσης, οι Sane Industries σε συνεργασία με τους Cadu Architects παρουσιάζουν την εφαρμογή εικονικής πραγματικότητας «Επίσκεψη στο όραμα του Ι. Δεσποτόπουλου». Πώς είναι να μπαίνεις σε μια αίθουσα διδασκαλίας του Ωδείου Αθηνών; Τι βλέπεις και τι ακούς στο διάδρομο και πώς αλλάζουν όλα όταν μπεις στην αίθουσα; Τι θα έβλεπες από το παράθυρο αν είχε ολοκληρωθεί το Πνευματικό Κέντρο; Μέσω της εικονικής διαδραστικής περιήγησης ο επισκέπτης θα ανακαλύψει σημεία ειδικού ενδιαφέροντος, σχεδιαστικές αρχές, κατασκευαστικές λεπτομέρειες και επιρροές του αρχιτέκτονα στο έργο του Ωδείου. Σε αντιπαραβολή με το υλοποιημένο Ωδείο, ο επισκέπτης θα έρθει σε επαφή και με το μη υλοποιημένο Πνευματικό Κέντρο. Ο δημόσιος χώρος, τα κτήρια, η κλίμακα και η σχέση με την πόλη είναι μερικές από τις πτυχές της πρότασης που θα μπορέσει να βιώσει ο επισκέπτης.
Ημέρες και ώρες προβολών (απαραίτητη η δήλωση συμμετοχής):
Σάββατο 12 Οκτωβρίου, 11:00-14:00
Κυριακή 13 Οκτωβρίου, 11:00-14:00
Παρασκευή 18 Οκτωβρίου, 18:00-20:00
Σάββατο 19 Οκτωβρίου, 15:00-18:00
Κυριακή 20 Οκτωβρίου, 11:00-14:00
Τετάρτη 23 Οκτωβρίου, 18:00-20:00
Πέμπτη 7 Νοεμβρίου, 15:00-18:00
Σάββατο 12 Οκτωβρίου 2019, 17:00
Χώρος: Πολυχώρος Ω2 Ωδείου Αθηνών
Προβολή ντοκιμαντέρ ‒ Παρουσιάσεις ‒ Συζήτηση
Η εξέλιξη της μοντέρνας αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα: Από το συνέδριο του CIAM του 1933 στην Αθήνα έως την αρχιτεκτονική της δεκαετίας του 1960.
Γλώσσα εκδήλωσης: ελληνικά
Η εκδήλωση επιχειρεί να ανιχνεύσει την εξέλιξη της μοντέρνας αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα, από τη δεκαετία του ’30 και το ορόσημο της πραγματοποίησης του Διεθνούς Συνεδρίου της Μοντέρνας Αρχιτεκτονικής (CIAM) στην Αθήνα το 1933 έως την δεκαετία του 1960, την εποχή της μεταπολεμικής ανοικοδόμησης και της έντονης αστικοποίησης της Αθήνας με την παραγωγή σημαντικών αρχιτεκτονικών έργων ανά τη χώρα, ανάμεσά τους και του Ωδείου Αθηνών.
Η εκδήλωση θα ξεκινήσει με την προβολή του ιστορικού βίντεο της καταγραφής του συνεδρίου, διάρκειας 29΄, από τον συμμετέχοντα στο CIAM της Αθήνας και πρώην Δάσκαλο στο Bauhaus, Lázló Moholy-Nagy. Στη συνέχεια θα ακολουθήσουν εισηγήσεις για το παραπάνω θέμα από τους:
Λίνα Δήμα, αρχιτέκτονα και διδάκτορα Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής (ΕΜΠ)
Παναγιώτη Τουρνικιώτη, Καθηγητή Ιστορίας και Θεωρίας της Αρχιτεκτονικής στο ΕΜΠ
Νίκο Βατόπουλο, συγγραφέα και δημοσιογράφο της εφημερίδας «Καθημερινή»
Θα ακολουθήσει συζήτηση με το κοινό.