Πριν 200 χρόνια, μεσούντος τού Αγώνα τής Παλιγγενεσίας, ο Ελληνιστής Φρέντερικ Νορθ (Frederick North) ίδρυσε την η «Ιόνιο Ακαδημία» στην Κέρκυρα (1824), ως το πρώτο πανεπιστήμιο στην Ελλάδα και τη Ν.Α. Ευρώπη.
Ι. Ιδιωτική χρηματοδότηση της Ιονίου Ακαδημίας το 1824-1827
Αρχικά, το 1824-1827, η Ιόνιος Ακαδημία δεν χρηματοδοτήθηκε από το (βρετανικό) κράτος, από την Ύπατη Αρμοστεία τής Αγγλοκρατούμενης Κέρκυρας.
Απεναντίας, ο Αντιστράτηγος Thomas Maitland, Ύπατος Αρμοστής (Lord High Commissioner) της Μεγάλης Βρετανίας στα Επτάνησα το 1813-1824, έθετε με αποτελεσματικότητα επί σχεδόν μια δεκαετία (1815-1824) κάθε είδους προσκόμματα για να μην ιδρυθεί πανεπιστήμιο στο βρετανικό προτεκτοράτο των Επτανήσων, που κατ′ ουσία διοικείτο και λειτουργούσε ως αποικία τής Μεγάλης Βρετανίας το 1815-1864. Μόνον δε μετά τον θάνατο του Μaitland (5/17 Ιανουαρίου 1824) κατέστη επί τέλους δυνατόν να ιδρυθεί η Ιόνιος Ακαδημία (12/24 Μαΐου 1824).
Ούτε χρηματοδοτήθηκε η Ιόνιος Ακαδημία από δημόσιους πόρους τού αποικιοκρατικώς κατεχόμενου τότε «Ιονίου Κράτους» (αυτοαποκαλούμενου «Ιονικού Κράτους» ή «Ενωμένου Κράτους των Ιονικών Νήσων» ή στα ιταλικά «Stati Uniti Delle Isole Jonie»). Επειδή το «Ιόνιο Κράτος» υφίστατο τότε αποικιακή οικονομική εκμετάλλευση-αφαίμαξη (όπως κάθε βρετανική αποικία), αδυνατούσε να διαθέσει το ποσό των 3.500 χρυσών αγγλικών λιρών τον χρόνο—ισοδύναμο με σημερινά 9 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο—που απαιτούντο για τη λειτουργία τής Ιονίου Ακαδημίας.
Επί πλέον, η αριστοκρατική Γερουσία των Επτανήσων, διαπλεκόμενη με την αποικιοκρατική εξουσία τής Μεγάλης Βρετανίας (δεδομένου ότι ο διορισμός κάθε Γερουσιαστή υπόκειτο στην έγκριση του βρετανού Ύπατου Αρμοστή, όπως συνέβαινε και σε άλλες βρετανικές αποικίες), δεν επιθυμούσε την πανεπιστημιακή εκπαίδευση των κατωτέρων τάξεων και την επακόλουθη κοινωνική τους ανέλιξη.
Ειδικότερα, τα περισσότερα μέλη τής επτανησιακής αριστοκρατίας είχαν δυτικοκεντρικό προσανατολισμό (ενετολαγνικό και μετέπειτα αγγλολαγνικό) στο πλαίσιο της διαχρονικής προσπάθειάς τους να διατηρήσουν τα γεωκτησιακά τους προνόμια, θεματοφύλακας των οποίων ήσαν επί αιώνες οι Βενετσιάνοι επικυρίαρχοι (1386-1797) και μετέπειτα oι Άγγλοι αποικιοκράτες ή κατ′ ευφημισμόν «Προστάτες» (1813-1864). Υπό εκείνο το ξενοκρατικό καθεστώς, οι αριστοκράτες των Επτανήσων ήσαν απρόθυμοι να υποστηρίξουν οικονομικά την ίδρυση ενός ελληνόγλωσσου πανεπιστημίου στα Επτάνησα, το οποίο μάλιστα θα είχε ελληνοκεντρικό και ελληνορθόδοξο προσανατολισμό. Ένα τέτοιο πανεπιστήμιο θα παρήγαγε αποφοίτους που λόγω της αρχαιοελληνικής τους παιδείας θα υπερτερούσαν γλωσσολογικά και γνωσιολογικά από τους ιταλόφωνους λατινομαθείς γόνους τής επτανησιακής αριστοκρατίας, οι οποίοι κατά κανόνα εκπαιδεύοντο τότε σε πανεπιστήμια της Ιταλίας.
Σε εκείνο το πλαίσιο, ο Frederick North ήταν κατ′ ουσία μόνος στην προσπάθειά του να ιδρύσει και λειτουργήσει το πρώτο πανεπιστήμιο στην Ελλάδα και τη Ν.Α. Ευρώπη. Ήταν μια προσπάθεια τιτάνια, γιατί είχε να αντιπαλέσει με στρατηγικά συμφέροντα της μεγαλύτερης αποικιακής δύναμης στον Κόσμο—η οποία για προφανείς λόγους αντετίθετο στην ίδρυση πανεπιστημίων ιθαγενών στις αποικίες της—και παράλληλα είχε να αντιμετωπίσει τα μικρονοϊκά συμφέροντα και τις αντεθνικές σκοπιμότητες της (δοσιλογικής) επτανησιακής αριστοκρατίας.
Κατά συνέπεια, το οικονομικό βάρος της ίδρυσης και λειτουργίας της Ιονίου Ακαδημίας επέπεσε επί των ώμων και των θυλακίων σχεδόν αποκλειστικά του Frederick North το 1824-1827.
ΙΙ. Το 1824-1827, η Ιόνιος Ακαδημία ήταν τυπικά «δημόσια» αλλά ουσιαστικά «ιδιωτική»
Τυπικά, ήτοι θεσμικά-νομοθετικά, η ίδρυση της Ιονίου Ακαδημίας εγκρίθηκε από τη βρετανική Ύπατη Αρμοστεία τού Αγγλοκρατούμενου τότε «Ιονίου Κράτους», όπου τίποτε δεν εγίνετο χωρίς την έγκριση ή τη σιωπηρά συναίνεση της αποικιακής Αγγλικής Αρχής.
Τη σύντομη μονοσέλιδη δίγλωσση απόφαση (γραμμένη στα Ιταλικά και Ελληνικά) της υποτελούς επτανησιακής Γερουσίας («Senatο» ή «Βουλής»), με ημερομηνία 24 Μαΐου 1824 (Γεωργιανό ημερολόγιο), για την ίδρυση της Ιονίου Ακαδημίας, την υπογράφει ο «Λόρδος Μέγας Αρμοστής» Frederick Adam και την συνυπογράφουν δύο ακόμη Άγγλοι, ο Εμπιστευτικός Γραμματέας τής Αυτού Μεγαλειότητος (HM Confidential Secretary) Thomas Lane και ο Γραμματέας τής Γερουσίας Sidney Osborne, όπως επίσης και ένας Έλληνας, ο Πρόεδρος της επτανησιακής Γερουσίας Μαρίνος Βέγιας.
Εντούτοις εκείνη η αδειοδοτική καταστατική απόφαση της Γερουσίας αυτή καθ′ εαυτή δεν κατέστησε εξ αρχής (1824-1827) την Ιόνιο Ακαδημία «κρατικό» και μάλιστα Αγγλικό πανεπιστήμιο (αφού το «Ιονικό Κράτος» αγγλοκρατείτο τότε), κατά παρόμοιο τρόπο που αντίστοιχοι νόμοι και υπουργικές αποφάσεις για την ίδρυση (μη κρατικών) παραρτημάτων ξένων ΑΕΙ στην Ελλάδα σήμερα δεν συνεπάγονται αυτοί καθ′ εαυτοί ότι τέτοια παραρτήματα είναι (δήθεν) «δημόσια».
Απεναντίας, η ίδρυση της Ιονίου Ακαδημίας ήταν (1) αποκλειστικό αποτέλεσμα του αγώνα του Frederick North, ο οποίος (2) τη χρηματοδότησε σχεδόν εξ ολοκλήρου από την προσωπική του περιουσία κατά την πρώτη κρίσιμη τριετία λειτουργίας της το 1824-1827, οπότε (3) τη διοίκησε ως «Άρχων» (Καγκελλάριος) της Ιονίου Ακαδημίας ασκών εργοδοτικό δικαίωμα—αποφασίζοντας κατά την κρίση του ποιούς θα προσλάβει ως καθηγητές κ.τ.λ.—και (4) είχε ενοχικό (ιδιοκτησιακό) δικαίωμα επί περιουσιακών στοιχείων τής Ιονίου Ακαδημίας.
Δηλαδή πληρούντο και οι τέσσερεις προϋποθέσεις—ίδρυση, χρηματοδότηση, διοίκηση και ιδιοκτησία από ιδιώτη—ώστε σε σύγχρονη ακαδημαϊκή ορολογία η Ιόνιος Ακαδημία κατά τα πρώτα τρία χρόνια της να λειτουργεί εν τοις πράγμασι ως «μη κρατικός» ή «ιδιωτικός» φορέας ανώτατης εκπαίδευσης, όπως δηλαδή λειτουργούν κορυφαία πανεπιστήμια των Η.Π.Α. (Harvard, Columbia, Yale, M.I.T., κ.τ.λ.) και άλλων Αγγλοσαξωνικών χωρών, τα οποία χαρακτηρίζονται ανέκαθεν ως «ιδιωτικά πανεπιστήμια» (private universities).
ΙΙΙ. Ο Φιλελεύθερος Frederick North
Είναι δε χαρακτηριστικό ότι κατά το πρώτο ακαδημαϊκό έτος λειτουργίας τής Ιονίου Ακαδημίας (1824-1825), ο Frederick North διοίκησε κατά την απόλυτη (ανεξέλεγκτη) κρίση του, ενίοτε παραβιάζοντας της ως άνω καταστατική απόφαση της Γερουσίας, δηλαδή παρανομώντας, σε βαθμό μάλιστα που η Γερουσία και η Ύπατη Αρμοστεία αναγκάσθηκαν να εκδώσουν νεότερη απόφαση εκ των υστέρων (1825), προσαρμοζόμενες στη βούληση και στα τετελεσμένα του Frederick North και όχι το αντίστροφο.
Σε εκείνο το πλαίσιο, η Ιόνιος Ακαδημία, σε αντίθεση με το Πανεπιστήμιο της Οξφόδρης, διεκρίνετο για την ανεξιθρησκία της παρά τον ελληνοκεντρικό και ελληνορθόδοξο προσανατολισμό της. Επί πλέον εδέχετο φοιτητές από την επαναστατημένη Ελλάδα και την Οθωμανική επικράτεια, παρά τις περί τούτου αντιδράσεις της Ύπατης Αρμοστείας και τής αριστοκρατικής Γερουσίας, που ευλόγως εφοβούντο ότι οι φοιτητές από την Ελλάδα θα μεταφύτευαν τον σπόρο της φιλελεύθερης ή και εθνικής εξέγερσης στην Κέρκυρα και τα υπόλοιπα Επτάνησα.
Παρέχοντας δε υποτροφίες σε ταλαντούχους αλλά οικονομικά μη προνομιούχους φοιτητές, με αξιοκρατικά κριτήρια εκ των δικών του προσωπικών πόρων, ο Frederick North συνιστούσε πράγματι απειλή για το κατεστημένο της επτανησιακής αριστοκρατίας και του Αγγλοκρατούμενου αποικιακού Ιονίου Κράτους.
ΙV. Ο Ελληνιστής Frederick-Δημήτριος North
Ο Frederick North (1766-1827), ήταν ο νεώτερος (τριτότοκος) υιός τού επί δωδεκαετία (1770-1782) διατελέσαντος Πρωθυπουργού τής Αγγλίας Λόρδου North (1732-1792).
Είναι αξιοσημείωτο ότι η πρωθυπουργία τού πατέρα του συνέπεσε με την έκρηξη της Αμερικανικής Επαναστάσεως (1775-1783). Κατά πολιτική συνέπεια, την ήττα της Μεγάλης Βρετανίας από τους Αμερικανούς Επαναστάτες την «χρεώθηκε» ο πατέρας του ως «αποτυχημένος» πρωθυπουργός.
Όταν ξέσπασε η Αμερικανική επανάσταση, ο Frederick North ήταν 9 ετών, δηλαδή βίωνε στην παιδική του ηλικία και στην εφηβία του, από ηλικίας 9 μέχρι 17 ετών, τα νέα που έφθαναν διαρκώς στην πρωθυπουργική κατοικία και στην οικογένειά του για τις βρετανικές ήττες και τις αμερικανικές νίκες σε εκείνο τον εθνοαπελευθερωτικό πόλεμο, ο οποίος σηματοδότησε την αρχή τού τέλους τής Βρετανικής Αυτοκρατορίας ως κοσμοκράτειρας.
Βιώνοντας ενδοοικογενειακά τη θνησιγένεια της Βρετανικής Αυτοκρατορίας και την μελλοντική δυναμική τής χειραφέτησης των εθνών τής γης, ο Frederick North μαθήτευσε στο Eaton College (1775-1782), το γυμνάσιο-λύκειο όπου παραδοσιακά μαθητεύουν οι γόνοι τής ελίτ τής Μεγάλης Βρετανίας. Στη συνέχεια σπούδασε Λατινικά, Ελληνικά και Νομικά στο περίφημο κολλέγιο Christ Church Oxford του University of Oxford, όπου έγινε συνειδητός Φιλέλληνας.
Μετά την αποφοίτησή του από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, ο Frederick North άρχισε από ηλικίας 23 ετών να μελετά μεθοδικά την Αγία Γραφή από το πρωτότυπο στην Ελληνική. Μετά δε από δύο χρόνια, την 23 Ιανουαρίου 1991 σε ηλικία 24 ετών, βαπτίσθηκε Χριστιανός Ορθόδοξος μυστικά στην Κέρκυρα με το όνομα αυτού «Φρεδερίγος Δημήτριος».
Τότε (1791), στην Ενετοκρατούμενη Κέρκυρα, ο Frederick North, συνέλαβε την ιδέα να ιδρύσει σχολή πανεπιστημιακών σπουδών στα Επτάνησα, όπως αποδεικνύεται από επιστολή με ημερομηνία 18 Μαρτίου 1792 τού 88ετούς αναδόχου του Γεωργίου Πουσαλέντη προς τον North μετά την αναχώρησή του για την Αγγλία. Δηλαδή η ίδρυση και λειτουργία τής Ιονίου Ακαδημίας απετέλεσε έργο ζωής τού Frederick North, ο οποίος για να το πραγματοποιήσει χρειάσθηκε 33 χρόνια (1791-1824) από τότε που αρχικά το συνέλαβε.
V. Ο πολιτικός Frederick North
Αμέσως στη συνέχεια, ο Frederick North εξελέγη μέλος τού Βρετανικού Κοινοβουλίου, όπου υπηρέτησε επί διετία (1792-1794), εκπροσωπώντας την εκλογική περιφέρεια Banbury της μητροπολιτικής κομητείας Oxfordshire, όπου ευρίσκεται το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Δηλαδή ο Frederick North είναι ο πρώτος Χριστιανός Ορθόδοξος που εξελέγη μέλος τού Βρετανικού Κοινοβουλίου, σε μια εποχή μάλιστα που κάτι τέτοιο ήταν παντελώς αδιανόητο (και απαράδεκτο) στην άρχουσα τάξη τής Αγγλίας. Ενδεικτικά, το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης εδέχετο τότε φοιτητές που ήσαν, όλοι ανεξαιρέτως, πιστοί στο Αγγλικανικό δόγμα—δηλαδή Καθολικοί ή Ορθόδοξοι φοιτητές δεν εγίνοντο δεκτοί τότε στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης λόγω θρησκεύματος.
Στη συνέχεια, ο Frederick North απέκτησε επαγγελματική εμπειρία στη διοίκηση—που θα την αξιοποιούσε αργότερα ως διευθυντής τής Ιονίου Ακαδημίας—υπηρετώντας ως Ελεγκτής των Τελωνείων τού Λονδίνου (1794), Γεν. Γραμματέας (Secretary of State) του βρετανού Αντιβασιλέα τής Κορσικής (1795-1797) και πρώτος Διοικητής στη βρετανική αποικία τής Κεϋλάνης (1798-1805).
Το 1810-1813 ο Frederick North περιηγήθηκε τον Μοριά και τη Ρούμελη στην Οθωμανοκρατούμενη Ελλάδα. Το 1814 ανακηρύχθηκε Πρόεδρος της Φιλομούσου Εταιρείας Αθηνών, που ιδρύθηκε το 1813 με συμμετοχή Αθηναίων Προκρίτων και Βρετανών Φιλελλήνων προς προαγωγή τής εθνικής αυτεπίγνωσης των Ελλήνων (αντίστοιχη με τη Φιλόμουσο Εταιρεία Βιέννης, που ιδρύθηκε το 1814 από τον Ιωάννη Καποδίστρια). Τότε ο Frederick North αυτοχαρακτηρίζετο και υπέγραφε ως «Αθηναίος πολίτης».
VI. Ο διπλωμάτης Frederick North
Κομβικής σημασίας στην μακροχρόνια πορεία τού Frederick North για την ίδρυση της Ιονίου Ακαδημίας ήταν η συνάντησή του στη Βιέννη το 1815 με τον Ιωάννη Καποδίστρια, τότε Συνυπουργό Εξωτερικών τής Ρωσίας. Σε εκείνη τη συνάντηση, ο Frederick North συνειδητοποίησε ότι η ίδρυση της Ιονίου Ακαδημίας προϋπέθετε ύψιστα πολιτικά ερείσματα: Η πραγματοποίηση ενός τόσο μεγαλόπνου και ρηξικέλευθου στόχου, του πρώτου πανεπιστημίου στην Ελλάδα και τη Ν.Α. Ευρώπη, περνούσε όχι μέσα από το ανάκτορο του Ύπατου Αρμοστή τής Βρετανίας στην Κέρκυρα, αλλά μέσα από το ανάκτορο του Βασιλέως τής Μεγάλης Βρετανίας.
Αυτήν την «Καποδιστριακή προσέγγιση», ο Frederick North άρχισε να την εφαρμόζει μετά από δύο χρόνια, όταν θανόντος του άγαμου αδελφού του Francis North κατέστη τιτλούχος, ως 5 Κόμης τού Guilford (5 Earl of Guilford) και αποκλειστικός κληρονόμος τής τεράστιας περιουσίας τού πατέρα του, κατ′ ευτυχή συγκυρία για την Ελλάδα. Από το 1817 δηλαδή ο Frederick North διέθετε πλέον τα κεφάλαια, ήτοι ετήσιο εισόδημα 11.000 αγγλικών χρυσών λιρών ετησίως, για να πραγματοποιήσει τον οραματικό του στόχο, την ίδρυση της Ιονίου Ακαδημίας.
Με επιρροή τού διπλωματικού άξονα Frederick North - Ιωάννου Καποδίστριατότε θεσπίσθηκε η Νέα Ελληνική ως επίσημη γλώσσα στα Αγγλοκρατούμενα Επτάνησα, με τα άρθρα 4-6 του Συντάγματος του 1817. Εκείνη η συνταγματική πρόβλεψη ήταν βασική προϋπόθεση για την ίδρυση και λειτουργία τής Ιονίου Ακαδημίας ως ελληνόγλωσσου και ελληνοκεντρικού πανεπιστημίου στο μέλλον.
Μέχρι την αρχή εκείνου του έτους (1817), ο Maitland και οι Πρόκριτοι πίστευαν ότι το «αιθεροβάμον» σχέδιο του North για ίδρυση ελληνόγλωσου-ελληνοκεντρικού πανεπιστημίου στα Επτάνησα δεν επρόκειτο να πραγματοποιηθεί αφού απαιτούσε κρατική χρηματοδότηση, την οποία ο Maitland και οι Πρόκριτοι δεν προτίθεντο να εγκρίνουν (με διάφορα προσχήματα). Λογάριαζαν όμως «χωρίς τον ξενοδόχο», ήτοι τις βουλές τής ειμαρμένης, αφού κατ′ εκείνο το έτος ο Frederick North κατέστη αναπάντεχα πλούσιος με ετήσιο προσωπικό του εισόδημα υπερτριπλάσιο εκείνου που απαιτείτο για τη λειτουργία τής σχεδιαζόμενης Ιονίου Ακαδημίας.
Απέμενε όμως να εξασφαλίσει ο Frederick North την πολιτική βούληση, τη συναίνεση, της Βρετανικής Αυτοκρατορίας για την ίδρυση της Ιονίου Ακαδημίας. Προς τούτο, ο Frederick North αξιοποίησε αφενός την προσωπική του σχέση με τον Λόρδο Henry Bathurst (3 Earl of Bathurst), που τότε ήταν ο Υπουργός Πολέμου και Αποικιών τής Μεγάλης Βρετανίας (Secretary of State for War and the Colonies), και αφετέρου την μακροχρόνια σχέση ευμένειας της οικογενείας του με τα βασιλικά ανάκτορα και ειδικά με τον τότε Αντιβασιλέα τής Βρετανίας George IV (μετέπειτα Βασιλέα το 1820-1830). Ως αποτέλεσμα των επαφών του στην κορυφή τής βρετανικής ιεραρχίας, ο Frederick North κατόρθωσε να του απονεμηθεί τον Ιανουάριο 1820 από τη Βρετανία ο τίτλος «Άρχων, Πρύτανης του υπό ίδρυση Πανεπιστημίου» (Archon, Chancellor of the project University)στο Ιόνιο Κράτος.
VΙI. Ο «Υπουργός Παιδείας» Frederick North
Αναγκαστικά, μετά από εκείνο το διπλωματικό-πολιτικό επίτευγμα του Frederick North, ο Ύπατος Αρμοστής τού Ιονίου Κράτους Thomas Maitland υπέβαλε πρόταση στην Επτανησιακή Γερουσία για διορισμό τού Frederick North ως άμισθου «Λόρδου» (Lord) της εκπαίδευσης όλων των βαθμίδων στα Επτάνησα, τουτέστιν άμισθου Υπουργού Παιδείας των Αγγλοκρατούμενων Επτανήσων, όπερ και εγένετο την 25 Μαρτίου 1820, ακριβώς έναν χρόνο πριν την έκρηξη της Ελληνικής Επαναστάσεως.
Πρώτο μέλημά του ήταν να τακτοποιήσει στοιχειώδη θέματα της βασικής και μέσης εκπαίδευσης στα Επτάνησα, ήτοι τον κορμό τής εκπαίδευσης που θα απέδιδε 80-100 φοιτητές τον χρόνο στην Ιόνια Ακαδημία στο εγγύς μέλλον.
Προς τούτο, ο North προσδιόρισε τρεις βαθμίδες εκπαίδευσης στα Επτάνησα, Κατώτερη, Μέση και Ανώτατη, όπου φορέας τής τελευταίας θα ήταν η Ιόνιος Ακαδημία στην Ιθάκη, σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό του.
VIIΙ. Ο Νεωτεριστής Frederick North
Ο λόγοι για τους οποίους ο Frederick North προωθούσε συστηματικά το σχέδιό του για ίδρυση της Ιονίου Ακαδημίας στην Ομηρική Ιθάκη—είχε φροντίσει να ολοκληρωθούν τα αρχιτεκτονικά σχέδια του κτιρίου της στην Ιθάκη—ήσαν δύο:
- Σε στρατηγικό (διεθνές) επίπεδο, η έδρα την Ιονίου Ακαδημίας στην Ιθάκη θα σηματοδοτούσε διεθνώς τον ελληνοκεντρικό προσανατολισμό της. Δηλαδή η Ιόνιος Ακαδημία θα ήταν ο μοναδικός στον Κόσμο φορέας ανώτατης εκπαίδευσης ο οποίος θα αντλούσε τα πρότυπά του όχι μιμητικώς από δυτικά ευρωπαϊκά πανεπιστήμια (των οποίων οι καταβολές είναι μεσαιωνικές) αλλά πρωτογενώς από τις πηγές τού ανθρωπίνου πνεύματος (οι οποίες είναι αρχαιοελληνικές), κυριολεκτικά «στις αμμουδιές τού Ομήρου».
- Σε τακτικό (τοπικό) επίπεδο, ο Frederick North επεδίωκε η έδρα τής Ιονίου Ακαδημίας να είναι μακριά από την Κέρκυρα, την έδρα τής βρετανικής Ύπατης Αρμοστείας και της Επτανησιακής αριστοκρατίας, προκειμένου να αποφύγει τις καθημερινές κοινές τους κακόβουλες ενέργειες για υποβάθμιση ή ακόμη και διακωμώδηση του έργου του.
Ενδεικτικά, για να σηματοδοτήσει σε συμβολικό επίπεδο την ανεξαρτησία τής Ιονίου Ακαδημίας από δυτικά πρότυπα και τον ρηξικέλευθο χαρακτήρα του ως του τότε μοναδικού στον Κόσμο ελληνοκεντρικού, ελληνόγλωσσου και ανεξίθρησκου πανεπιστημίου, ο Frederick North προτίθετο να επιβάλει στους καθηγητές της να ενδύονται σε τελετές αποφοίτησης, κ.τ.λ., με χιτώνες αρχαιοελληνικού τύπου αντί με τηβέννους δυτικού (μεσαιωνικού) τύπου. Τέτοιες ενδυμασίες στην Κέρκυρα θα έδιναν έναυσμα για ειρωνικά σχόλια των βρετανών αξιωματούχων και των επτανησίων αριστοκρατών (όπως πράγματι έγινε τελικά).
ΙX. Ο Frederick North μπροστά στις φλόγες τού πολέμου
Όμως, η πρωταγωνιστική συμμετοχή των Κεφαλληνίων και των Ζακυνθίων στη νικηφόρα για τους Έλληνες Μάχη τού Λάλα στην Πελοπόννησο (1 Μαΐου - 25 Ιουνίου 1821), και επακόλουθες τοπικές εξεγέρσεις στη Ζάκυνθο και τα Κύθηρα με νεκρούς Άγγλους, Τούρκους και Επτανησίους (εκτελεσθέντες από τους Άγγλους) τον Οκτώβριο 1821, είχε ως συνέπεια να κηρυχθεί στρατιωτικός νόμος στα Επτάνησα από την Ύπατη Αρμοστεία. Επί πλέον οι Άγγλοι ανήγγειλαν τότε (17 Οκτωβρίου 1821) τη μετατροπή τής πολιτικής τους στα Επτάνησα, από ισόρροπη ουδετερότητα έναντι Ελλήνων και Τούρκων, σε δυσμενή ουδετερότητα σε βάρος των Ελλήνων στον Αγώνα τής Παλιγγενεσίας.
Εκείνες οι πολεμικές και διπλωματικές εξελίξεις έδωσαν το πρόσχημα στον Ύπατο Αρμοστή Thomas Maitland να «παγώσει» το θέμα τής ίδρυσης της Ιονίου Ακαδημίας επί μία τριετία, το 1821-1823. Επί πλέον έδωσαν την ευχέρεια στην Ύπατη Αρμοστεία να ματαιώσει οριστικά το σχέδιο του Frederick North για την ίδρυση της Ιονίου Ακαδημίας στην Ιθάκη, με το πρόσχημα ότι η Ιθάκη ήταν εγγύς τού μετώπου των ελληνο-τουρκικών εχθροπραξιών στην εμπόλεμη Ρούμελη.
Σε εκείνο το πολεμικό πλαίσιο, ο Frederick North αναγκάσθηκε να κάνει «ένα βήμα πίσω», αποδεχόμενος ως έδρα τής Ιονίου Ακαδημίας την Κέρκυρα, υπό την εκεί εγγύς εποπτεία τής Ύπατης Αρμοστείας τού Αγγλοκρατούμενου Ιονίου Κράτους.
X. Ευνοϊκή συγκυρία για τον Frederick North το 1824
Στις αρχές δε του 1824, είχε διαμορφωθεί μια ευνοϊκή συγκυρία συνθηκών, λόγω κυρίως της δυναμικής τού Αγώνα τής Παλιγγενεσίας, που συνδυαστικά διάνοιξαν τον δρόμο στον Frederick North για να ιδρύσει επί τέλους την Ιόνιο Ακαδημία, έστω στην Κέρκυρα.
Μόλις πέντε ημέρεςμετά την ως άνω απόφαση της Επτανησιακής Γερουσίας (12/24 Μαΐου 1824) ο Frederick North, σαν έτοιμος από καιρό, διοργάνωσε την τελετή τής επίσημης έναρξης λειτουργίας τής Ιονίου Ακαδημίας στην Κέρκυρα, την 8.30 το πρωί τής 17/29ης Μαΐου 1824. Κατά την τελετή, ο Frederick North και οι καθηγητές του προέβαλαν έναν ενδυματολογικό συμβολισμό, ενδεδυμένοι με χιτώνες αρχαιοελληνικού τύπου (όχι με μεσαιωνικές ακαδημαϊκές τηβέννους δυτικού τύπου), ωσάν εκείνος ο συμβολισμός να αντικατόπτριζε την Καποδιστριακή θεώρηση περί διαχρονικής συνέχειας του Ελληνικού Έθνους.
XI. Δικαίωση ζωής τού Frederick North
Υπό τη διοίκηση του Frederick North το 1824-1827, η Ιόνιος Ακαδημία λειτουργούσε στο Παλαιό Φρούριο, στο μέγαρο του Ενετού Κυβερνήτη (Προνοητή) επί Ενετοκρατίας, με (4) Σχολές αρχικά: Θεολογική, Φιλοσοφική, Ιατρική και Νομική. Μετέπειτα η Ιόνιος Ακαδημία επεκτάθηκε με (3) επιπρόσθετες Σχολές: Πολυτεχνική, Φαρμακευτική και Μαιευτική.
Με αποκλειστικά δική του χρηματοδότηση, ο Frederick North, ίδρυσε μεγάλη βιβλιοθήκη στην Ιόνιο Ακαδημία με 10.000 βιβλία-κειμήλια της κλασικής Ελληνορωμαϊκής Γραμματείας, που τα περισσότερα τα αγόρασε στην Ιταλία. Μείζονος ιστορικής αξίας ήσαν τα ελληνόγλωσσα βιβλία τής προεπαναστατικής περιόδου («Νεοελληνικού Διαφωτισμού») που συγκέντρωσε ο Frederick North απ′ όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό στη βιβλιοθήκη τής Ιονίου Ακαδημίας
Δυστυχώς ο Δημήτριος Frederick North πέθανε πρόωρα στην Αγγλία, στις 17 Οκτωβρίου 1827, αφού όμως πρόλαβε να πραγματοποιήσει το οραματικό του έργο, αφού δηλαδή ίδρυσε, διοργάνωσε και διοίκησε αυτοπροσώπως και ευδοκίμως επί τριετία (1824-1827) την Ιόνιο Ακαδημία.
XIΙ. Παρακμιακή δημοσιοποίηση τής Ιονίου Ακαδημίας
Ο Ύπατος Αρμοστής Frederick Adam, έσπευσε να εκμεταλλευτεί τον πρόωρο θάνατο του Frederick North, με σκοπό να υπονομεύσει το κύρος και το έργο τής Ιονίου Ακαδημίας, η οποία υπό τον Frederick North σφυρηλατούσε το εθνικό φρόνημα των Επτανησίων και συνέτεινε στη διάδοση φιλελεύθερων ιδεών περί αυτοδιάθεσης των Επτανησίων και ένωσης της Ιονικής επικράτειας με την εμπόλεμη τότε Ελλάδα.
Ο Ύπατος Αρμοστής και οι επτανήσιοι Γερουσιαστές φρόντισαν από κοινού να μην χρηματοδοτηθεί επαρκώς η Ιόνιος Ακαδημία με το ως άνω αναγκαίο ποσό (3.500 λίρες ετησίως), παρότι είχε πλέον δημοσιοποιηθεί, ήτοι εκ των πραγμάτων είχε περιέλθει στη χρηματοδοτική αρμοδιότητα τής Ύπατης Αρμοστείας και του Ιονίου Κράτους. Κατά συνέπεια, οι κληρονόμοι τού Frederick North προέβησαν σε κατάσχεση πολύτιμων βιβλίων τής βιβλιοθήκης, η οποία αποψιλώθηκε το 1828-1830, συνεργούντας προς τούτο του ’Υπατου Αρμοστή με κάθε είδους διευκολύνσεις (νομικές, διαμετακομιστικές κ.τ.λ.) προς τους κληρονόμους του Frederick North.
Η αποψίλωση της βιβλιοθήκης ήταν η αρχή τού τέλους τής Ιονίου Ακαδημίας ως δημοσίου πλέον πανεπιστημίου. Οι δυσκολίες λειτουργίας της επιτάθηκαν από το 1937 λόγω της ίδρυσης από τον Βασιλέα Όθωνα του «Οθωνείου Πανεπιστημίου», νυν ΕΚΠΑ, στην Αθήνα. Από τότε άρχισαν να μειώνονται οι φοιτητές τής Ιονίου Ακαδημίας, όχι μόνον για οικονομικούς λόγους (περιορισμένες ή και ανύπαρκτες πλέον υποτροφίες), αλλά και διότι οι φοιτητές ανά την Ελλάδα έτειναν να μεταναστεύουν στην Αθήνα για να σπουδάσουν στο «βασιλικό» πανεπιστήμιο στην Αθήνα, που από το 1962 είχε μετονομασθεί από «Οθώνειο Πανεπιστημίου» σε «Εθνικό Πανεπιστήμιο».
Τελικά η Ιόνιος Ακαδημία έκλεισε οριστικά το 1864, κατά το έτος ενσωμάτωσης των Επτανήσων στην Ελλάδα. Τότε τα περισσότερα μέλη τού καθηγητικού της προσωπικού ενετάχθησαν στο Εθνικό Πανεπιστήμιο στην Αθήνα.
XΙIΙ. Εθνικό έργο τής Ιονίου Ακαδημίας
Παρά όμως εκείνες τις δυσχέρειες και την παρακμιακή της δυναμική ως δημόσιο πανεπιστήμιο μετά τον θάνατο του Frederick North, η Ιόνιος Ακαδημία έγραψε ιστορία στην Ελληνική Εκπαίδευση με λόγιους καθηγητές, όπως ο εθνικός ποιητής Ανδρέας Κάλβος, ο μαθηματικός Ιωάννης Καραντηνός, θεμελιωτής τής Μαθηματικής επιστήμης στη Νεότερη Ελλάδα, οι Διδάσκαλοι του Γένους Νεόφυτος Βάμβας και Θεόκλητος Φαρμακίδης, ο Ανδρέας Μουστοξύδης, κορυφαίος σύμβουλος του Ιωάννου Καποδίστρια επί θεμάτων παιδείας και διευθυντής τού πρώτου δημοσίου εκπαιδευτηρίου στην Αίγινα (1829), ο Πέτρος Βράιλας Αρμένης, μετέπειτα καθηγητής τού Εθνικού Πανεπιστημίου στην Αθήνα και Υπουργός Εξωτερικών, κ.τ.λ.
Επί πλέον, στην Ιόνιο Ακαδημία αναπτύχθηκε η κατά Ροΐδη «Επτανησιακή σχολή» (Σολωμός, Κάλβος, Ζαμπέλιος, κ.ο.κ.). Επρόκειτο περί ενός λογοτεχνικού ρεύματος με τεράστια εθνική σημασία, που σφυρηλάτησε το εθνικό φρόνημα των Επτανησίων, όπως επίσης και όλων των Ελλήνων.
Γενικά η Ιόνιος Ακαδημία καλλιέργησε εθνοενωτικά το έδαφος για την ενσωμάτωση των Επτανήσων στην Ελλάδα το 1864, ματαιώνοντας εξ αρχής, διά της παιδείας και της λογοτεχνίας, τυχόν σχέδια της Βρετανικής Διοίκησης για εφαρμογή στα Επτάνησα του «διαίρει και βασίλευε» (όπως π.χ. το εφάρμοσαν οι Άγγλοι κατά τον επόμενο αιώνα στην Κύπρο). Δηλαδή η Ιόνιος Ακαδημία προήσπισε αποτελεσματικά τους Επτανησίους από φαινόμενα αποικιοκρατικού αφελληνισμού ή διχαστικού εκμαυλισμού, και συνέτεινε στο να καταστεί η ενσωμάτωση των νήσων τους με την Μητέρα Ελλάδα νομοτελειακά αναπόδραστη για τους Άγγλους.
XΙV. Βασιλική χαριστική βολή στην Ιόνιο Ακαδημία
Σε κάθε περίπτωση, οι Άγγλοι δεν συγχώρεσαν στον Frederick North την ίδρυση της Ιονίου Ακαδημίας ως ανεξάρτητου και παγκοσμίως ρηξικέλευθου πανεπιστημίου στα Επτάνησα, ήτοι πανεπιστημίου που ήταν ελληνοκεντρικό, ελληνόγλωσσο, ανεξίθρησκο, φιλελεύθερο και αντιαποικιοκρατικό. Αυτός ήταν ο πραγματικός λόγος για τον οποίο μία από τις πρώτες πράξεις τού ευνοουμένου των Άγγλων δεύτερου βασιλέα των Ελλήνων Γεωργίου Α΄, αμέσως μετά την ανάρρησή του στον ελληνικό θρόνο (18 Οκτωβρίου 1963), ήταν να κλείσει την Ιόνιο Ακαδημία μετά από μερικούς μήνες (1864), με πρόσχημα τη (μονοπωλιακή) οικονομική και ακαδημαϊκή υποστήριξη του «βασιλικού» Εθνικού Πανεπιστημίου, νυν ΕΚΠΑ, στην Αθήνα.
Συγκεφαλαιωτικά, η ιστορία της Ιονίου Ακαδημίας από την ίδρυσή της το 1824 από τον Ελληνιστή Frederick North μέχρι την κατάργησή της το 1964 από τον Βασιλέα των Ελλήνων Γεώργιο Α΄, χωρίζεται σε δύο διακριτές περιόδους: Κατά την πρώτη περίοδο, 1824-1827, λειτούργησε κατ′ ουσία ως αναπτυσσόμενο «ιδιωτικό» πανεπιστήμιο υπό την αποτελεσματική διοίκηση και την επαρκή χρηματοδότηση του Frederick North, ενώ κατά τη δεύτερη περίοδο, 1828-1864, λειτούργησε ως παρακμάζον «δημοσιοποιημένο» πανεπιστήμιο, με ανεπαρκή χρηματοδότηση από το αποικιακό Ιόνιο Κράτους, με αποσπασματικές δωρεές ολιγάριθμων αριστοκρατών της Επτανήσου, και με μηδενική χρηματοδότηση από τη Μεγάλη Βρετανία.
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
Τυπικά, στο Συνέδριο της Βιέννης το 1814-1815, οι Μεγάλες Δυνάμεις απεφάσισαν να θέσουν τα Επτάνησα υπό την «Προστασία» τού Ηνωμένου Βασιλείου, το οποίο όμως μετέπειτα δεν περιορίσθηκε στη διεθνή εκπροσώπηση των Επτανήσων ως αυτοδιοικούμενου προτεκτοράτου του. Απεναντίας, καμία διοικητική ή νομοθετική πράξη μείζονος ενδιαφέροντος δεν ελάμβανε χώρα στην επτανησιακή επικράτεια χωρίς έγκριση από τον βρετανό Ύπατο Αρμοστή, όπως συνέβαινε κατά κανόνα στις βρετανικές αποικίες.
Το κόστος λειτουργίας τής Ιονίου Ακαδημίας κατά την πρώτη τριετία λειτουργίας της δεν το γνωρίζουμε επακριβώς γιατί το αρχείο της καταστράφηκε ολοσχερώς, όπως καταστράφηκε κατά 70% και το εμβληματικό κτίριο τής Ιονίου Ακαδημίας νυν Ιονίου Πανεπιστημίου, από γερμανικό βομβαρδισμό την 14 Σεπτεμβρίου 1943 στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Εν τούτοις το κόστος λειτουργίας της Ιονίου Ακαδημίας συνάγεται ότι ήταν τουλάχιστον 3.500 λίρες ετησίως, διότι αυτό ήταν το ποσό που προσδιορίζετο σε ένα παράρτημα (codicil) της διαθήκης τού North, το οποίο συνετάχθη μία μέρα πριν αποβιώσει, ως η ετήσια χορηγία που θα έπρεπε να καταβάλλεται από το Ιόνιο Κράτος προς την Ιόνιο Ακαδημία προκειμένου να διασφαλισθεί η λειτουργία της ως δημόσιο πλέον πανεπιστήμιο μετά τον θάνατο του North, ώστε οι κληρονόμοι του να μην προβούν σε κατάσχεση των περιουσιακών της στοιχείων.
Εάν δηλαδή η Ιόνιος Ακαδημία επρόκειτο να παρακμάσει (όπως και παρήκμασε μετά το 1927) λόγω οικονομικής αδιαφορίας από το αποικιακό Ιόνιο Κράτος, τότε τα περιουσιακά της στοιχεία θα περιήρχοντο στους κληρονόμους τού North (όπως και περιήλθαν το 1828-1830).
Σημειωτέον ότι εκείνο το ποσό (3.500 λίρες ετησίως) δεν ήταν υπερβολικό, δεδομένου ότι η αμοιβή κάθε καθηγητή ανήρχετο τότε σε 100-150 λίρες ετησίως. Το Ιόνιο Κράτος όμως δεν κατέβαλε αυτό το ποσό στην ολότητά του στη δημόσια πλέον Ιόνιο Ακαδημία από το 1828, με αποτέλεσμα η διαθήκη τού North να καταστεί εκτελεστή από τους κληρονόμους του σε βάρος τής Ιονίου Ακαδημίας.
Σύμφωνα με τον Δρ. Μεγακλή Ρογκάκο:
«Ιδρύοντας την Ιόνιο Ακαδημία, [ο Frederick North] εξάρθρωσε το ακαδημαϊκό κατεστημένο, που ήθελε τους γόνους τής εντοπίας αριστοκρατίας να σπουδάζει στην αλλοδαπή, και αποσταθεροποίησε τις εδραιωμένες δομές που απαιτούσαν η επίσημη γλώσσα να είναι η ιταλική. Η δημιουργία τού πρώτου πανεπιστημίου σε ελληνικό έδαφος και η διδασκαλία τής νέας ελληνικής γλώσσας ήταν μία μορφή γόνιμης αποδόμησης.»
Ρογκάκος, Μεγακλής. The most obedient servant and friend Earl of Guildford - Tribute to Frederick North, Earl of Guilford (Corfu Heritage Foundation: 20 Μαΐου 2023).
Η απόφαση της επτανησιακής Γερουσίας για τη λειτουργία τής Ιονίου Ακαδημίας είναι καταχωρημένη στη «Γαζέτα» (Gazette), αρ. 335, 24 Μαΐου 1824 (Γενικά Αρχεία τού Κράτους, Κέρκυρα – Α.Ι.Γ. Βουλή Φ303-097).
Τα νομικά πρόσωπα (Ν.Π.Δ.Δ. ή Ν.Π.Ι.Δ.), ιδρύονται στο θεσμικό πλαίσιο νόμων και υπουργικών αποφάσεων του κράτους, χωρίς αυτό το πλαίσιο να συνεπάγεται καθ′ εαυτό ότι κατ′ ανάγκη ένα νομικό πρόσωπο είναι δημόσιο (Ν.Π.Δ.Δ.), ειδικά μάλιστα όταν χρηματοδοτείται, διοικείται, κατέχεται, κ.τ.λ., από ιδιώτες ή ιδιωτικούς φορείς (Ν.Π.Ι.Δ.), όπως π.χ. ισχύει στις περιπτώσεις ιδιωτικών εταιρειών, ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων, κορυφαίων πανενεπιστημίων των Η.Π.Α., κ.τ.λ.
Petsalis, Giannis, «ο Λόρδος Γκίλφορντ και η κρυφή βάπτισή του στην Κέρκυρα», www.corfu-museum.gr
7 Ενδεικτικό των πιέσεων του Ιωάννη Καποδίστρια για την προαγωγή τής ελληνόγλωσσης παιδείας και μάλιστα σε πανεπιστημιακό επίπεδο στα Αγγλοκρατούμενα Επτάνησα, είναι το υπόμνημα που υπέβαλε ως Υπουργός Εξωτερικών τής Ρωσίας προς τον ομόλογό του τής Αγγλίας Lord Castlereagh κατά το Συνέδριο των Παρισίων το 1815, όπου έγραφε τα εξής:
«῾Η πολιτεία τῆς Ἑνετίας ἐφοβεῖτο τὸ ἔξοχον τῆς φυσικῆς μεγαλοφυΐας τοῦ ῞Ελληνος καὶ προσεπάθει νὰ τὸ καταβάλῃ μὲ τὴν ἀμάθειαν. ῾Η Ἑνετικὴ Γερουσία οὐδέποτε συνεχώρησεν νὰ συστηθῶσι σχολεῖα δημόσια εἰς ταύτας τὰς νήσους.
Μόνον εἰς τὴν πρωτεύουσαν καὶ τὸ πανεπιστήμιον Παταβίου οἱ ἰθαγενεῖς τῶν Ἑπτανησίων ἔπρεπε νὰ πορευθῶσιν ὅπως ἐκπαιδευθοῦν. Πλὴν μᾶλλον κατὰ προνόμιον Μακιαβελικὸν ἠδύναντο αὐτοί νὰ λάβωσι διπλώματα τῆς ἐπιστήμης τοῦ δικαίου καὶ τῶν ἄλλων σχολῶν, ἄνευ τοῦ νὰ διατρέξωσι πρότερον τακτικήν τινα σπουδὴν ἐν τῷ πανεπιστημίῳ... »
Pappas, John D. «Περί Παιδείας Παρακαταθήκη Ιωάννου Καποδίστρια» (Εκδόσεις Διακοσιετηρίδα: Αθήνα 2018) σελ. 30.
Προφανώς, με εκείνο το υπόμνημα ο Καποδίστριας υπεδήλωνε ότι η Ρωσία δεν επρόκειτο να αποδεχθεί την εφαρμογή παρόμοιας ανθελληνικής πολιτικής τής Μεγάλης Βρετανίας στα Επτάνησα στη μεταναπολεόντειο νέα τάξη πραγμάτων.
Κουρκουμέλης, Νικόλαος Κ. «Φρέντερικ Νορθ - Εγκώμιον ενός Μεγάλου Φιλέλληνα», The most obedient servant and friend Earl of Guildford - Tribute to Frederick North, Earl of Guilford, επιμ. Δρ. Μεγακλής Ρογκάκος, (Corfu Heritage Foundation: 20 Μαΐου 2023).
Για την αγγλική αριστοκρατία, ο Frederick North είναι ένας εθνικός και ταξικός αποστάτης που αλλοτριώθηκε από ιθαγενείς («gone native»), αφού άλλαξε δόγμα, βαπτίσθηκε Χριστιανός Ορθόδοξος σε νεαρά ηλικία, «προδίδοντας» τις αριστοκρατικές καταβολές του, ίδρυσε το πρώτο πανεπιστήμιο στην Ελλάδα, τη Ν.Α. Ευρώπη και την Εγγύς Ανατολή, δίνοντας «κακό παράδειγμα» σε άλλες αποικίες, αρνήθηκε δε να μιμηθεί τα (μεσαιωνικά) υποδείγματα των Αγγλοσαξωνικών πανεπιστημίων, αλλά απεναντίας αναζητούσε υποδείγματα ανώτατης εκπαίδευσης στην Κλασική Εποχή.
Ο απόηχος εκείνων των αριστοκρατικών αιτιάσεων συνεχίζεται μέχρι και σήμερα, δηλαδή Άγγλοι αξιωματούχοι και ακαδημαϊκοί συνεχίζουν μια διαχρονική προσπάθεια «γραφικοποίησης» του Frederick North, ως εκκεντρικού, κωμικού, εμμονικού, βιβλιομανούς, θρησκόληπτου, αρχαιόπληκτου κ.ο.κ. Ενδεικτικά, ο χαιρετισμός του πρ. Πρέσβυ τού Ηνωμένου Βασιλείου στην Ελλάδα (1996-1999) Sir Michael Llewellyn-Smith, προς τους Έλληνες πρόσφατα, στη διακοσιετηρίδα τής ίδρυσης της Ιονίου Ακαδημίας, ήταν πικρόχολος και ειρωνικός επί λέξει ως εξής:
«... Ο 5ος Κόμης τού Γκίλφορντ ... σίγουρα προσέθεσε στην ψυχαγωγία και τη διασκέδαση πολλών Κερκυραίων και άλλων, όχι μόνο για την αφοσίωσή του στην Ελλάδα και την ποίηση του αρχαίου κόσμου, αλλά και για το αδιαμφισβήτητο ύφος ένδυσής του, συμπεριλαμβανομένων των κεφαλόδεσμων και της ποικιλίας των καπέλων του. Υποθέτω ότι λαμβάνει τη θέση του ως ένας από τους πιο αξιομνημόνευτους εκκεντρικούς τής εποχής του. Είναι καλό που τον θυμούνται μέχρι σήμερα στη νήσο, την οποίο κόσμησε όχι μόνο με την ένδυσή του αλλά και με τα βιβλία του και τις λογοτεχνικές του εξορμήσεις. Τον θυμόμαστε με ένα ειρωνικό χαμόγελο, αλλά και με σεβασμό για όσα επέτυχε.»
[... Τhe 5th Earl of Guilford ... he certainly did add to the pleasure and entertainment of many Corfiots and others, not just for his devotion to Greece and to the poetry of the ancient world, but for his unmistakable style of clothing including his headdresses and variety of hats. I suppose he takes his place as one of the most memorable eccentrics of his time. It is good that he is remembered to this day in the island, which he adorned not only by his dress but also with his books and his literary excursions. We remember him with a wry smile, but also with respect for what he achieved.]
Pappas, John D. «Ελληνικό Έπος 1821-1824» (Εκδόσεις Webster PC: Αθήνα 2023 - β΄ έκδοση), τόμος Α΄, σσ. 406-408.
Οι ευνοϊκές συνθήκες που είχαν διαμορφωθεί στο α΄ εξάμηνο του 1824 για την ίδρυση τής Ιονίου Ακαδημίας από τον Frederick North ήσαν οι εξής (1-7):
(1) Ο φιλότουρκος Ύπατος Αρμοστής Thomas Maitland απεβίωσε στις 17 Ιανουαρίου 1824.
(2) Ο νέος Ύπατος Αρμοστής, Υποστράτηγος Frederick Adam (1781-1853), ήταν μετριοπαθής ως αποικιοκράτης σε σύγκριση με τον προκάτοχό του.
(3) Ήδη δε από τον προηγούμενο χρόνο, από 25 Μαρτίου 1823, ο Υπουργός Εξωτερικών τής Μεγάλης Βρετανίας George Canning είχε αναγνωρίσει τους Έλληνες ως «εμπόλεμο έθνος». Κατά συνέπεια, η επίσημη πολιτική τής Αγγλίας στα Επτάνησα άλλαξε τότε, από δυσμενή ουδετερότητα σε βάρος των Ελλήνων, σε ευμενή ουδετερότητα υπέρ των Ελλήνων.
(4) Δέκα μέρες πριν τον θάνατο του Maitland, ο Λόρδος Βύρων είχε αφιχθεί στο Μεσολόγγι (7 Ιανουαρίου 1824), ενώ προηγουμένως είχε διαμείνει επί μήνες στην Κεφαλληνία (από τις 3 Αυγούστου 1823).
(5) Δύο εβδομάδες μετά τον θάνατο του Maitland, η Ελληνική Κυβέρνηση («Προσωρινή Διοίκηση») συνήψε το «α΄ Δάνειο τής Ανεξαρτησίας» στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου. Σε εκείνο το δάνειο, πρωτοστατούσε ο Λόρδος Βύρων ως Αρχιεπίτροπος (High Commissioner) της 5μελούς επιτροπής για τη ρευστοποίηση και διάθεση του δανείου στην εμπόλεμη Ελλάδα.
(6) Η πρώτη δόση (40.000 χρυσές λίρες) εκείνου του ομολογιακού δανείου έφθασε στη Ζάκυνθο την 21 Απριλίου 1824 με την Αγγλική κορβέττα Florida.
(7) Οι εμπόλεμοι Έλληνες είχαν επικρατήσει κατά ξηρά και κατά θάλασσα το 1821-1823 σε Πελοπόννησο, Στερεά Ελλάδα, Αιγαίο και Ιόνιο. Ως αποτέλεσμα, στις αρχές τού 1824 η Ελλάδα προεβάλλετο ως η ανερχόμενη δύναμη στη Ν.Α. Ευρώπη και την ανατολική Μεσόγειο.
Υφίστατο ένας σοβαρός λόγος για τον οποίο ο Frederick North ενδείκνυτο να επισπεύσει την τελετή έναρξης της Ιονίου Ακαδημίας ώστε να «παγιώσει» την ίδρυσή της. Μέχρι τότε οι εμπόλεμοι Έλληνες είχαν αποβεί νικητές σε όλα τα μέτωπα κατά ξηράν στην κεντρική και νότια Ελλάδα, όπως επίσης και και κατά θάλασσα στις εμπολέμους νήσους. Τυχόν όμως αντιστροφή των εξελίξεων του Ελληνοτουρκικού Πολέμου—όπως πράγματι έγινε μετά από λίγες ημέρες με την Άλωση της Κάσου (7 Ιουνίου 1824) και την Καταστροφή των Ψαρών (21-26 Ιουνίου 1824)—ενδέχετο να παρωθούσε τον νέο ΄Υπατο Αρμοστή Frederick Adam και τους αριστοκράτες επτανησίους Γερουσιαστές να υπαναχωρήσουν όσον αφορά στην καταστατική αδειοδότηση που είχαν παράσχει στον Frederick North για την ίδρυση της Ιονίου Ακαδημίας. Δηλαδή ο Frederick North δεν τους είχε καμία απολύτως εμπιστοσύνη. Είναι δε χαρακτηριστικό, ότι ο Ύπατος Αρμοστής εξέδωσε διάταγμα μετά από λίγες ημέρες, συμπτωματικά κατά την ημέρα τής Αλώσεως της Κάσου (7 Ιουνίου 1824), διά του οποίου δέσμευε την πρώτη δόση του α΄ Δανείου τής Ανεξαρτησίας εκ 40.000 λιρών στη Ζάκυνθο, παρότι εγνώριζε ότι αυτά τα χρήματα τα χρειαζόταν κατεπειγόντως ο Ελληνικός Στόλος για επισκευές και επανεξοπλισμό προκειμένου να εκπλεύσει για να αντιμετωπίσει τον συνενωμένο Οθωμανικό Στόλο που απειλούσε με ολοσχερή καταστροφή τα νησιά τού Αιγαίου.
Το ιστορικό αφήγημα τού Ιωάννου Καποδίστρια σχετικά με τη διαχρονική συνέχεια του ελληνικού έθνους και την επί αιώνες δυναμική εξέλιξή του κατά την Τουρκοκρατία, συνοψίζεται στην από 12 Δεκεμβρίου 1825 επιστολή του, την οποία απέστειλε από την Γενεύη προς την Προσωρινή Κυβέρνηση της Ελλάδος, όπου δηλώνει μεταξύ άλλων τα εξής:
« ... ἡ Ἑλλὰς ... διῆλθε τέσσαρας αἰῶνας διαφθορᾶς καὶ παντοίων ἄλλων δυστυχημάτων, χωρὶς νὰ παύσῃ ποτὲ τοῦ νὰ σχηματίζῃ ἔθνος, καὶ νὰ ὑποτάσσηται εἰς τοὺς ἱεροὺς νόμους τοῦ θείου νομοθέτου μας· καθότι ἔχουσα ᾽Εκκλησίαν, εἶχε πνευματικοὺς ποιμένας, καὶ ἐστηρίζετο εἰς τὰς συμφοράς της διὰ τῶν παρηγοριῶν τοῦ Εὐαγγελίου· σχηματίζουσα δὲ ἔθνος, εἶχεν ἄνδρας γενναίους εἰς τὰ ὄρη της, διὰ νὰ τὴν ὑπερασπίζωνται, ὁμοίους εἰς τὰς νήσους της, διὰ νὰ τὴν ἀναδείξουν εἰς τὸν ἐξευγενισμένον κόσμον πεπαιδευμένους, διὰ νὰ τῇ διατηρῶσι τὰς ἀναφορὰς της μὲ τὴν παλαιὰν ἐκείνην Ἑλλάδα, τῆς ὁποίας τὸ πνεῦμα ἔφερε τὸ φῶς τῶν επιστημών εἰς τὴν Ευρώπην. »
Pappas, John D. «Περί Παιδείας Παρακαταθήκη Ιωάννου Καποδίστρια» (Εκδόσεις Διακοσιετηρίδα: Αθήνα 2018) σελ. 12.
Αυτό το Καποδιστριακό αφήγημα το είχε εμπράκτως εγκολπωθεί ο Frederick North από το 1813, οπότε ανεδείχθη Πρόεδρος της Φιλομούσου Εταιρείας Αθηνών, και ειδικά μετά την συνάντησή του με τον Ιωάννη Καποδίστρια στη Βιέννη το 1815. Μετά από μερικές δεκαετίες, αυτό το αφήγημα τεκμηριώθηκε ιστοριογραφικά από τον Κωνσταντίνο Παπαρρηγόπουλο.
Το φιλοαγγλικό ή ξενολαγνικό αφήγημα ότι η Ιόνιος Ακαδημία λειτούργησε κατά την τριετία 1824-1827 ως δήθεν «δημόσιο» πανεπιστήμιο, υποδηλώνει τον παραλογισμό ότι οι Επτανήσιοι και γενικότερα οι Έλληνες πρέπει (δήθεν) να... ευγνωμονούν τους Άγγλους για την ίδρυση και λειτουργία τής Ιονίου Ακαδημίας, δεδομένου ότι το «Δημόσιο» στα Επτάνησα (Ιόνιο Κράτος) ήταν τότε αποικιοκρατικά Αγγλοκρατούμενο! Επομένως, όσοι Επτανήσιοι και εν γένει όσοι Έλληνες πλανώνται αποδεχόμενοι ανιστορήτως και αντεθνικώς αυτόν τον παραλογισμό—που συνιστά (μάταιη) απόπειρα να υποβαθμισθεί το τεράστιο έργο του Ελληνιστή Frederick-Δημητρίου North—ίσως πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι τα Επτάνησα έπαψαν προ πολλού, εδώ και 160 χρόνια, να είναι Αγγλικό προτεκτοράτο ή αποικία. Επομένως δεν έχουν πλέον κάποιο πραγματικό συμφέρον να επαναλαμβάνουν αυτό το παράλογο αφήγημα προς ευαρέσκεια των Άγγλων.