Οι Μαλδίβες αντιμετωπίζουν μια σοβαρή κρίση χρέους που απειλεί να υπονομεύσει την οικονομική τους κυριαρχία. Τα αποθέματα ξένου νομίσματος έχουν μειωθεί σε επικίνδυνα επίπεδα καθώς οι λήξεις των σημαντικών πληρωμών χρέους πλησιάζουν ολοένα και περισσότερο. Ενώ πολλοί παράγοντες συνέβαλαν σε αυτή την επισφαλή κατάσταση, οι πρακτικές δανεισμού και οι εμπορικές πολιτικές της Κίνας έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην επιτάχυνση της οικονομικής επιδείνωσης του νησιωτικού κράτους.
Η κλίμακα του προβλήματος του χρέους είναι συγκλονιστική. Το συνολικό χρέος των Μαλδίβων έχει εκτοξευθεί από 3 δισεκατομμύρια δολάρια το 2018 σε 8,2 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι τον Μάρτιο του 2024, με προβλέψεις που υποδεικνύουν περαιτέρω αύξηση σε περισσότερα από 11 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2029. [1]Από το τρέχον χρέος, τα 3,4 δισεκατομμύρια δολάρια είναι εξωτερικό χρέος, με την Κίνα και την Ινδία να είναι οι κύριοι πιστωτές. Η άμεση οικονομική πρόκληση είναι τρομακτική. Η χώρα πρέπει να εξυπηρετήσει εξωτερικό χρέος αξίας 600 εκατομμυρίων δολαρίων το 2025 και ένα αστρονομικό 1 δισεκατομμύριο δολάρια το 2026.
Οι οικονομικοί δείκτες αποτυπώνουν μια δυσοίωνη εικόνα. Τα διαθέσιμα αποθέματα ξένου συναλλάγματος που διατηρούνταν από την Αρχή Νομισματικής Πολιτικής των Μαλδίβων ήταν κάτω από 65 εκατομμύρια δολάρια μέχρι τον Δεκέμβριο του 2024. [2] Ενώ αυτό αντιπροσωπεύει μια βελτίωση από το ανησυχητικά χαμηλό των 21,97 εκατομμυρίων δολαρίων τον Ιούλιο του 2024, τα αποθέματα έγιναν προσωρινά αρνητικά στα μέσα Αυγούστου, υπογραμμίζοντας τη σοβαρότητα της κρίσης του ισοζυγίου πληρωμών.
Οι διεθνείς χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί αντέδρασαν ανάλογα, με τη Fitch να υποβαθμίζει την αξιολόγηση των Μαλδίβων κατά τρεις βαθμίδες σε διαδοχικές περικοπές που έγιναν τον Ιούνιο και τον Αύγουστο. Η Moody’s διατηρεί αρνητική προοπτική για τη μακροπρόθεσμη αξιολόγηση του τοπικού και ξένου νομίσματος της κυβέρνησης. Η Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου Κίνας-Μαλδίβων, που εφαρμόστηκε τον Ιανουάριο του 2025, αντί να προσφέρει ανακούφιση,έχει επιδεινώσει τις οικονομικές ευπάθειες της χώρας.
Η εμπορική σχέση μεταξύ των δύο εθνών είναι θεμελιωδώς ανισόρροπη. Από τα περίπου 700 εκατομμύρια δολάρια στο διμερές εμπόριο, οι εξαγωγές των Μαλδίβων αποτελούν λιγότερο από το 3% σε σύγκριση με το κυρίαρχο 97% μερίδιο εισαγωγών της Κίνας. [3]Στο πλαίσιο της Συμφωνίας Ελεύθερου Εμπορίου , οι Μαλδίβες κατάργησαν τους δασμούς στο 91% των αγαθών από την Κίνα, μια παραχώρηση που έχει αποφέρει ελάχιστο αμοιβαίο όφελος δεδομένης της περιορισμένης εξαγωγικής βάσης της χώρας.
Οι άμεσες επιπτώσεις της Συμφωνίας Ελεύθερου Εμπορίου ήταν επιβλαβείς για την οικονομία των Μαλδίβων. Μέσα σε μόλις δύο μήνες από την εφαρμογή, οι εισαγωγές από την Κίνα εκτοξεύθηκαν στα 65 εκατομμύρια δολάρια, από 43 εκατομμύρια δολάρια την ίδια περίοδο του προηγούμενου έτους. Πιο ανησυχητική είναι η δραματική πτώση των εσόδων της κυβέρνησης από τους δασμούς εισαγωγής, που μειώθηκαν κατά 64% – από 385 εκατομμύρια MVR σε μόλις 138 εκατομμύρια MVR.
Η απώλεια αυτή των εσόδων έχει επιβαρύνει περαιτέρω την ικανότητα της κυβέρνησης να εκπληρώνει τις οικονομικές της υποχρεώσεις. Πέρα από το εμπόριο αγαθών, η φύση της Συμφωνίας Ελεύθερου Εμπορίου (ΣΕΕ) έχει ανοίξει τον κρίσιμο τουριστικό τομέα των Μαλδίβων σε κινεζικές εταιρείες και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
Ο τουρισμός αποτελεί τον οικονομικό πυλώνα των Μαλδίβων, και αυτή η διάταξη ουσιαστικά παρέχει στις κινεζικές οντότητες πρόσβαση στον πιο πολύτιμο οικονομικό πόρο της χώρας. Ενώ οι Κινέζοι τουρίστες συμβάλλουν σημαντικά στον αριθμό των επισκεπτών, τα οικονομικά οφέλη ρέουν ολοένα και περισσότερο πίσω στις κινεζικές εταιρείες αντί να ενισχύουν την οικονομία των Μαλδίβων.
Η κυβέρνηση του προέδρου Μουίζου έχει εφαρμόσει πολλά μέτρα για να αντιμετωπίσει την κρίση, αλλά αυτές οι προσπάθειες έχουν αποδειχθεί ανεπαρκείς μέχρι στιγμής. Από την πλευρά της δημιουργίας εσόδων, η κυβέρνηση έχει επιβάλει νέους φόρους στον τουριστικό τομέα, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης του συντελεστή του φόρου GST για τους τουρίστες από 16% σε 17%, της διπλασιασμού του πράσινου φόρου που συλλέγεται από τους τουρίστες και της επιβολής φόρων αναχώρησης και τελών ανάπτυξης αεροδρομίων στους επιβάτες που πετούν από τις Μαλδίβες προς διεθνείς προορισμούς, με ισχύ από τον Δεκέμβριο του 2024. [4]
Η κυβέρνηση έχει επίσης αρχίσει να σταματά τις επενδύσεις από κρατικές επιχειρήσεις και να εγκρίνει συγχωνεύσεις διαφόρων εταιρειών, συμπεριλαμβανομένων των εταιριών αερομεταφορών Μαλντίβες Αίρπορτς Κόμπανι ΛΤΝΤ και Ρέτζιοναλ Αίρπορτς Κόμπανυ ΛΤΝΤ.Ένας συμπληρωματικός προϋπολογισμός ύψους 5,1 δισεκατομμυρίων MVR αποκαλύφθηκε τον Οκτώβριο, φέρνοντας τον συνολικό προϋπολογισμό για το έτος στα 55 δισεκατομμύρια MVR.
Τα μέτρα ελέγχου των δαπανών έχουν επίσης υπάρξει εξίσου επιθετικά. Η κυβέρνηση έχει τερματίσει 228 πολιτικούς διορισμούς, έχει σταδιακά καταργήσει τις έμμεσες επιδοτήσεις για τρόφιμα, ηλεκτρικό ρεύμα και καύσιμα υπέρ στοχευμένης βοήθειας σε νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα, έχει δώσει προτεραιότητα σε υφιστάμενα προγράμματα δημόσιων επενδύσεων, επιβάλλοντας αυστηρούς ελέγχους στις δαπάνες και περιορισμούς στις προσλήψεις.
Η μείωση των επιδοτήσεων στην αλιεία και οι μεταρρυθμίσεις στο σύστημα υγειονομικής ασφάλισης (Aasandha) δείχνουν περαιτέρω τις προσπάθειες της κυβέρνησης να περιορίσει τα κόστη. Παρά αυτές τις εκτενείς προσπάθειες, πρόσφατες εκτιμήσεις υποδεικνύουν ότι οι Μαλδίβες θα αντιμετωπίσουν ακόμα ένα χρηματοδοτικό κενό άνω των 500 εκατομμυρίων δολαρίων το 2025 και 800 εκατομμυρίων δολαρίων το 2026. Η κυβέρνηση σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει 6,785 εκατομμύρια MVR (περίπου 441 εκατομμύρια δολάρια) από το Ταμείο Κυρίαρχης Ανάπτυξης για να καλύψει εν μέρει αυτές τις πληρωμές, αλλά αυτό αφήνει ακόμα ένα σημαντικό έλλειμμα.
Σε απάντηση αυτής της κρίσης, οι Μαλδίβες έχουν ζητήσει οικονομική βοήθεια από διάφορες πηγές. Η κυβέρνηση έχει ζητήσει 300 εκατομμύρια δολάρια από κάθε μία από τις χώρες του GCC, κατανεμημένα σε 50-70 εκατομμύρια δολάρια σε χρηματικά επιδόματα για το 2025 και το 2026, συν μια κατάθεση 200 εκατομμυρίων δολαρίων στην Κεντρική Τράπεζα των Μαλδίβων. [5]Ωστόσο, αυτά τα αιτήματα έχουν σε μεγάλο βαθμό αγνοηθεί.
Ομοίως, οι εκκλήσεις του Προέδρου Μουίτζου προς την Κίνα για 200 εκατομμύρια δολάρια σε δημοσιονομική υποστήριξη από την Τράπεζα Ανάπτυξης της Κίνας, αναχρηματοδότηση των πληρωμών εξυπηρέτησης χρέους και ανταλλαγή νομισμάτων δεν έχουν λάβει καμία θετική απάντηση. Η κυβέρνηση των Μαλδίβων, σε κατάσταση οικονομικής απελπισίας, έχει απευθυνθεί για δημοσιονομική στήριξη ακόμα και σε χώρες με δικά τους οικονομικά προβλήματα, όπως το Μπαγκλαντές και η Σρι Λάνκα, που εφαρμόζουν μέτρα λιτότητας στο πλαίσιο προγραμμάτων του ΔΝΤ.
Ενώ μια ανταλλαγή νομισμάτων ύψους 750 εκατομμυρίων δολαρίων από την Ινδία προσφέρει κάποια προσωρινή ανακούφιση για τις τακτικές πληρωμές εισαγωγών και τις κυβερνητικές δαπάνες, αυτό το μέτρο είναι ανεπαρκές για να αντιμετωπίσει τις επερχόμενες πληρωμές εξυπηρέτησης χρέους. Ακόμα και αν οι Μαλδίβες καταφέρουν να εξασφαλίσουν την αναχρηματοδότηση δανείων και κάποια δημοσιονομική βοήθεια στο άμεσο μέλλον, η εύρεση πόρων για την αποπληρωμή των 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων το 2026 παραμένει μια σοβαρή πρόκληση.
Η οικονομική κρίση των Μαλδίβων ακολουθεί ένα γνώριμο μοτίβο: κινεζικά δάνεια και εμπορικές συμφωνίες που καταλήγουν σε μη βιώσιμα χρέη. Η διαδικασία συνήθως περιλαμβάνει την παροχή δανείων για έργα υποδομής, την εξασφάλιση εμπορικών συμφωνιών ευνοϊκών για τις κινεζικές εξαγωγές και στη συνέχεια την εκμετάλλευση της επακόλουθης κρίσης χρέους για στρατηγικές παραχωρήσεις. Χωρίς διεθνή παρέμβαση ή αναδιάρθρωση χρέους, οι Μαλδίβες κινδυνεύουν να οδηγηθούν στη χρεοκοπία, όπως συνέβη με τη γειτονική Σρι Λάνκα. Η σιωπή από τους πιθανούς πιστωτές υποδηλώνει ότι το νησιωτικό έθνος μπορεί πράγματι να κατευθύνεται προς μια κρίση χρέους με μακροπρόθεσμες επιπτώσεις για την οικονομική του ανεξαρτησία και την πολιτική του κυριαρχία. Αυτό το οικονομικό αδιέξοδο επιδεινώνει την υπαρξιακή απειλή που ήδη θέτει η κλιματική αλλαγή σε αυτό το χαμηλού υψομέτρου νησιωτικό κράτος.
[1] https://www.elibrary.imf.org/view/journals/002/2024/106/article-A003-en.xml
[2] https://english.news.cn/asiapacific/20250112/c3740e1353744b39963c0d7a1f07f722/c.html
[3] https://oec.world/en/profile/bilateral-country/chn/partner/mdv#:~:text=Overview%20In%20December%202024%2C%20China,%243.09k%20to%20%242.85k.
[4] https://kpmg.com/us/en/taxnewsflash/news/2024/11/tnf-maldives-amendments-gst-tourism-act-airport-fees-ratified.html
[5] https://www.ssga.com/us/en/institutional/insights/gcc-fixed-income-an-alternative-diversifier-to-core-allocations