Αναστάτωση έχει προκληθεί στον κόσμο των social media, από την ώρα που ο διευθύνων σύμβουλος του Twitter, Τζακ Ντόρσει , με ανάρτησή του δήλωσε: «Λάβαμε την απόφαση να σταματήσουμε όλες τις πολιτικές διαφημίσεις στο Twitter, παγκοσμίως. Πιστεύουμε ότι η παράδοση των πολιτικών μηνυμάτων πρέπει να κερδηθεί, όχι να αγοραστεί.» Με απλά λόγια, ο Ντόρσει ανακοίνωσε πως η δημοφιλής εφαρμογή βάζει τέλος στην πολιτική διαφήμιση! Σίγουρα, όταν ακούμε για πολιτική διαφήμιση, το Twitter δεν είναι το πρώτο πράγμα που μας έρχεται στον νου –ούτε καν το δεύτερο, αλλά παρόλα αυτά, η είδηση έχει λάβει μεγάλη δημοσιότητα, ειδικά στις ΗΠΑ.
Όπως πάντα, έτσι κι εδώ, υπάρχει διχογνωμία για το θέμα, με τους επικριτές της συγκεκριμένης απόφασης, μάλλον να υπερτερούν. Χαρακτηριστική είναι η ανακοίνωση που εξέδωσε η Αμερικανική Ένωση Πολιτικών Συμβούλων (AAPC): «Για να ενισχύσουμε τη δημοκρατία μας, πρέπει να καθαρίσουμε τη ροή της πολιτικής διαφήμισης, όχι να κλείσουμε τη βρύση». Η δήλωση αυτή φαίνεται να έχει κοινή αφετηρία σκέψης με μια άλλη, παλαιότερη δήλωση, αυτή της Κελυάν Κόνγουεϊ. Η Κόνγουεϊ είναι σύμβουλος του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ και πριν λίγο καιρό είχε κάνει λόγο σε τηλεοπτική εκπομπή για τον εκδημοκρατισμό της πληροφορίας (democratization of information).
Γενικότερα, ο πρόεδρος Τραμπ είναι δεινός χρήστης του Twitter, με αναρτήσεις που συχνά προκαλούν πονοκέφαλο στην ομάδα επικοινωνίας του. Εκτός από πονοκεφάλους όμως, ο Τραμπ έχει καταφέρει να αποκτήσει δημοφιλία στο συγκεκριμένο μέσο και έτσι δεν είναι λίγοι αυτοί που θεωρούν ότι η απόφαση του Twitter να σταματήσει τις πολιτικές διαφημίσεις, είναι απόπειρα να μειωθεί (προεκλογικά) η δημοφιλία του Τραμπ. Ο αμερικάνος πρόεδρος έχει τονίσει επανειλημμένα πως ένας από τους βασικούς λόγους που χρησιμοποιεί το Twitter είναι ότι δεν θέλει εξαρτήσεις από τα ΜΜΕ, γιατί διαστρεβλώνουν τα λεγόμενά του. Έτσι, επέλεξε μέσω tweet να μιλάει στους πολίτες -και διασταλτικά στον πλανήτη- κατά τρόπο άμεσο. Αυτή η αμεσότητα στην επικοινωνία πολίτη - πολιτικού, είναι η αφετηρία για τον λεγόμενο εκδημοκρατισμό της πληροφορίας.
Στο σημείο αυτό, θα πρέπει να γίνουν δύο παρατηρήσεις. Πρώτη παρατήρηση, δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι οι πολιτικοί αντίπαλοι του Τραμπ επεδίωξαν την απόφαση του Twitter, ώστε να μειώσουν τη δημοφιλία του. Η δεύτερη παρατήρηση, την οποία και θα αναλύσουμε, είναι ότι ο εκδημοκρατισμός μέσα από το Twitter -και τα social media γενικότερα- είναι εντέλει πράγμα οξύμωρο! Η παράκαμψη των παραδοσιακών ΜΜΕ, οδηγεί, τον (κάθε) Τραμπ στο να καταφύγει σε άλλους μεσάζοντες: Facebook, Twitter, Instagram κ.ά., όμως, έχοντας δημιουργήσει έναν «δυνατό λογαριασμό», ξαφνικά μαθαίνει ότι δεν μπορεί να τον αξιοποιήσει στο 100%. Ομοίως, αυτό θα συμβαίνει κι όταν μια ανάρτηση (ή και ένας λογαριασμός) «κατέβει» από το Facebook ξαφνικά ή όταν το Instagram αποφασίσει να μην προωθήσει επαρκώς μια χορηγούμενη διαφήμιση.
Όσο κι αν η σκέψη πάει στην εμπορική διάσταση της χρήσης των social media, εδώ θα εστιάσουμε στο πολιτικό σκέλος. Στο γεγονός δηλαδή ότι όταν ένας πολιτικός, ο οποίος επί χρόνια χτίζει το προφίλ του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μπορεί ξαφνικά να αφοπλιστεί. Άραγε, ποιος μπορεί να εγγυηθεί ότι στη μέση μιας προεκλογικής καμπάνιας στα social media δεν θα υπάρξει αδυναμία χορηγούμενων διαφημίσεων, διαγραφή αναρτήσεων, αναστολή λογαριασμού κλπ.; Αν η προεκλογική καμπάνια του «Πλανητάρχη» συναντάει περιορισμούς, τι θα γίνει με έναν άλλο πολιτικό;
Στο σημείο αυτό, ας επιτραπεί μια προσωπική αναφορά: υπήρξα κάτοχος πολιτικού blog το οποίο είχε σχετική σελίδα στο Facebook. Μια μέρα παρουσιάστηκε αδυναμία στην κοινοποίηση αναρτήσεων, καθώς, το blog παραβίαζε τους όρους της κοινότητας του Facebook (sic). Τότε, διαπιστώθηκε και η δυσκολία η οποία υπάρχει στο να επικοινωνήσει ένας χρήστης με τους αρμόδιους. Τρεις μήνες μετά τη συμπλήρωση της σχετικής «φόρμας παραπόνων» και ακόμα καμία απάντηση! Κι αν ακόμα το blog είχε «ύποπτο περιεχόμενο» δεν έπρεπε να υπάρξει μια προειδοποίηση; Στόχος της διήγησης αυτής είναι να καταφανεί αφενός ότι στο τέλος της ημέρας δεν είμαστε κύριοι των λογαριασμών μας στα social media και αφετέρου, ότι η απρόσωπη παροχή υπηρεσιών που προσφέρουν, συνοδεύεται από εξίσου απρόσωπη εξυπηρέτηση, σε περίπτωση προβλήματος κλπ.
Επιστρέφοντας στην πολιτική μας ανάλυση, το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγουμε είναι ότι κι αν ακόμα ένας πολιτικός επιλέξει να αποδεσμευτεί από τα παραδοσιακά ΜΜΕ, για να διαφυλάξει την ανεξαρτησία του, την ελευθερία του λόγου και την αμεσότητα της επαφής, τελικά καταλήγει να βρίσκεται ξανά σε σχέση εξάρτησης, αυτή τη φορά με τον αόρατο πάροχο της υπηρεσίας. Έτσι, χρήστης και social media συνάπτουν ένα ψηφιακό κοινωνικό συμβόλαιο, με τον πολίτη να παραχωρεί το «εξουσιαστικό δικαίωμα στη βία» στους ιδιοκτήτες των social media. Προφανώς, από τη στιγμή που σχηματίσαμε ψηφιακές κοινότητες, ήταν θέμα χρόνου να δημιουργηθούν και οι ανάλογες εξουσιαστικές σχέσεις.
Σε τελική ανάλυση, ο εκδημοκρατισμός της πληροφορίας κρατάει τόσο όσο κρίνει ο διαχειριστής του ψηφιακού μέσου. Σήμερα διακόπηκαν οι πολιτικές διαφημίσεις στο Twitter και αύριο ίσως να παγώσουν οι λογαριασμοί κάποιων διαμορφωτών γνώμης, λόγω παραβίασης των όρων της κοινότητας…