Στα χρόνια λίγο πριν τον θάνατο του, την εποχή που ζούσε στην Αρλ της Γαλλίας, ο Βίνσεντ Βαν Γκογκ, είχε στο πλευρό του, έναν καλό φίλο, τον ταχυδρόμο Ζοζέφ Ρουλέν.
Η έκθεση με τίτλο «Van Gogh: The Roulin Family Portraits», που εγκαινιάζεται στο MFA της Βοστόνης, στις 30 Μαρτίου και τον Οκτώβριο θα μεταφερθεί στο Van Gogh Museum στο Άμστερνταμ, προσεγγίζει ακριβώς αυτή την αδελφική φιλία. Πρόκειται για την πρώτη έκθεση που είναι αφιερωμένη σε πορτρέτα και των πέντε μελών της οικογένειας Ρουλέν.
Παρουσιάζονται περισσότεροι από 20 πίνακες του Βαν Γκογκ, μαζί με έργα των κορυφαίων Ολλανδών ζωγραφων του 17ου αιώνα, Ρέμπραντ και Φρανς Χαλς οι οποίοι άσκησαν σημαντική επιρροή στον Βαν Γκογκ, καθώς και του Γάλλου Πολ Γκογκέν, ο οποίος έζησε για δύο μήνες με τον ζωγράφο στην Αρλ.
Η συν-επιμελήτρια της έκθεσης Katie Hanson δήλωσε στο BBC ότι, «Αυτό που θέλουμε να αναδείξουμε είναι ότι ο Ρουλέν δεν ήταν απλώς ένα μοντέλο γι′ αυτόν, αλλά κάποιος με τον οποίο ανέπτυξε έναν πολύ βαθύ δεσμό φιλίας».
Ο Ρουλέν φρόντισε να περιθάλψει τον φίλο του σε ψυχιατρική κλινική και τον επισκεπτόταν όσο βρισκόταν εκεί, ενώ έστελνε γράμματα στον αδελφό του καλλιτέχνη Τεό, για να τον ενημερώνει για την κατάστασή του.
Πλήρωσε το ενοίκιο του Βαν Γκογκ όσο νοσηλευόταν και πέρασε ολόκληρη τη μέρα μαζί του όταν πήρε εξιτήριο δύο εβδομάδες αργότερα. «Ο Ρουλέν έχει μια σιωπηλή σοβαρότητα και μια τρυφερότητα για μένα, όπως ένας γέρος στρατιώτης θα μπορούσε να έχει για έναν νέο», έγραψε ο Βαν Γκογκ στον Τεό τον επόμενο Απρίλιο, περιγράφοντας τον Ρουλέν ως «μια καλή ψυχή, τόσο σοφή και τόσο γεμάτη συναισθήματα».
Ο Βίνσεντ και η ήσυχη ζωή που αναζήτησε στην Αρλ
Ο Βαν Γκογκ μετακόμισε από το Παρίσι στην Αρλ τον Φεβρουάριο του 1888, πιστεύοντας ότι το φως και τα έντονα χρώματα της υπαίθρου θα βελτίωναν την τέχνη του και ότι οι κάτοικοι του Νότου φάνταζαν «πιο καλλιτεχνικοί» στην εξωτερική εμφάνιση και αποτελούσαν την πλέον ιδανική θεματολογία για τα έργα του.
Όταν μετακόμισε στην αρχή, νοίκιασε ένα δωμάτιο πάνω από το Café de la Gare. Στο μπαρ σύχναζε ο Ζοζέφ Ρουλέν, ο οποίος έμενε στον ίδιο δρόμο και εργαζόταν στον κοντινό σιδηροδρομικό σταθμό επιβλέποντας την άφιξη και αποστολή της αλληλογραφίας.
Ο Ρουλέν ήταν 12 χρόνια μεγαλύτερος από τον Βαν Γκογκ, και γι′ αυτό δεν άργησε να γίνει μία μορφή πατρικής φιγούρας για τον μοναχικό ζωγράφο.
Εξαιτίας της πλούσιας γενειάδας του και της σοφίας του, ο Βαν Γκογκ του έδωσε το προσωνύμιο «Σωκράτης» από τον γνωστό Έλληνα φιλόσοφο.
Τα έξι πρόσωπα του Ζοζέφ
Από τον Αύγουστο του 1888 έως τον Απρίλιο του 1889, ο Βαν Γκογκ φιλοτέχνησε έξι πορτρέτα του Ρουλέν, σύμβολα συντροφικότητας και ελπίδας που έρχονται σε αντίθεση με τα μοτίβα της μοναξιάς, της απελπισίας και της επικείμενης καταστροφής που παρατηρούνται σε ορισμένα από τα άλλα έργα του.
Σε κάθε ένα από αυτά, ο Ρουλέν είναι ντυμένος με τη στολισμένη με χρυσά κουμπιά, μπλε στολή του ταχυδρομικού υπαλλήλου και τη λέξη «Postes» να αναγράφεται περήφανα στο καπέλο του. Η κοντόχοντρη μύτη και η κατακόκκινη επιδερμίδα του Ρουλέν, έκαναν τον σπουδαίο ζωγράφο να τον χαρακτηρίσει ως «έναν πιο ενδιαφέροντα άνθρωπο από πολλούς ανθρώπους».
Γεννημένος σε πλούσια οικογένεια, ο Βαν Γκογκ ανήκε σε μια πολύ διαφορετική κοινωνική τάξη από τον Ρουλέν, αλλά αυτό δεν τους εμπόδισε να γίνουν φίλοι.
Ο Ρουλέν ήταν ένας περήφανος και φλύαρος ρεπουμπλικάνος, και όταν ο Βαν Γκογκ τον άκουσε να τραγουδάει τη Μασσαλιώτιδα, είδε σε αυτόν μία καλλιτεχνική φύση, «σαν κάτι από τον Ντελακρουά», όπως το ονόμασε.
Θαύμασε το πνεύμα του, λέγοντας πως η φωνή του διέθετε «μια μακρινή ηχώ από το σάλπισμα της επαναστατικής Γαλλίας».
Οι αποχρώσεις της οικογένειας Ρουλέν
Ο καλλιτέχνης αγαπήθηκε γρήγορα και από τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας του αγαπημένου του φίλου με αποτέλεσμα να περνά πολλές από τις μέρες του στο σπίτι τους.
Κάθε πίνακας αντιπροσωπεύει ένα διαφορετικό στάδιο της ζωής τους και κάθε εικονιζόμενος έλαβε δώρο το πορτρέτο του. Συνολικά, ο Βαν Γκογκ δημιούργησε 26 πορτρέτα των Ρουλέν, γεγονός σπάνιο στην ιστορία της τέχνης.
Στις πέντε εκδοχές του «La Berceuse», που σημαίνει τόσο «νανούρισμα» όσο και «η γυναίκα που κουνάει το λίκνο», η κυρία Ρουλέν κρατούσε μια κατασκευή με σπάγκο, την οποία είχε φτιάξει ο Βαν Γκογκ, με σκοπό να κουνάει το λίκνο του μωρού. Τα χαρούμενα χρώματα του φόντου - πράσινο, μπλε, κίτρινο ή κόκκινο - ποικίλλουν από το ένα μέλος της οικογένειας στο άλλο.
Με την ασφάλεια που του εξασφάλιζε αυτή η φιλία, ανέτρεψε τις συμβάσεις της προσωπογραφίας, δίνοντας προτεραιότητα στη συναισθηματική ανταπόκριση στο θέμα του. Όπως έγραψε στον αδερφό του Τεό, «αποφάσισα να μην αποδώσω αυτό που έχω μπροστά στα μάτια μου, αλλά να εκφραστώ δυναμικά και να ζωγραφίσω τον Ρουλέν όπως τον αισθάνομαι».
Η κατακλείδα στην ιστορία του μεγάλου καλλιτέχνη γράφτηκε στις 23 Δεκεμβρίου 1888, την στιγμή που γέμισε με αίματα το πρόσωπο του κρατώντας στα χέρια του το ξυράφι. Ωστόσο, με τη φροντίδα των οικείων του, κατάφερε να ζήσει άλλους 19 μήνες. Τις τελευταίες 70 μέρες της ζωής του φιλοτέχνησε 70 πίνακες αφήνοντας πίσω του μία σπουδαία παρακαταθήκη στην παγκόσμια ιστορία της τέχνης. Έφυγε από την ζωή, δύο χρόνια αργότερα, στις 29 Ιουλίου 1890.
Με πληροφορίες από BBC