Πέρασαν 10 χρόνια από τη λανθασμένη απόφαση της τότε κυβέρνησης να διακόψει τη λειτουργία του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου.
Ήταν μια απόφαση που για πολλούς δικαιολογήθηκε από τον κακό τρόπο λειτουργίας του τα τελευταία χρόνια και γενικότερα από τη νοοτροπία των διοικήσεών του.
Το ΕΚΕΒΙ, όταν δημιουργήθηκε με τις καλύτερες των προϋποθέσεων, ήταν ένας φορέας πολιτισμού και ένα εργαλείο ανάπτυξης της βιβλιοφιλίας στη χώρα μας. Η πολιτική εργαλειοποίηση και η ρουσφετολογική παρέμβαση όλων των κυβερνήσεων, από την επιλογή των διευθυντών, διοικητικών συμβούλων έως και των συνδικαλιστικών φορέων διοικητικών υπαλλήλων, συσπείρωσε όλους τους πολέμιούς του σε τέτοιο βαθμό που ώθησε την τότε κυβέρνηση, μαζί με τα ψευτοεπιχειρήματα των πιέσεων της Τρόικα, να το κλείσει.
Σήμερα, όμως, είναι μία όμορφη μέρα. Οι φήμες ενός σχεδίου νόμου για τη δημιουργία φορέα βιβλίου είναι ό,τι καλύτερο μπορεί να συμβεί για την αγορά του βιβλίου. Οι συνεχείς κρίσεις στην οικονομία, την ενέργεια, ο covid, τα τελευταία 15 χρόνια έχουν δημιουργήσει τεράστια προβλήματα στους εκδοτικούς οίκους και τα βιβλιοπωλεία, επηρεάζοντας όλη την παραγωγική αλυσίδα (συγγραφείς, μεταφραστές, επιμελητές κ.ο.κ.).
Για να επιτύχει λοιπόν αυτός ο φορέας, θα πρέπει να αποφευχθούν τα γνωστά λάθη. Τα λάθη αυτά ξεκινούν από την νοοτροπία όλων των εμπλεκομένων.
«Να κερδίσουμε κάτι παραπάνω εμείς ως επιχειρήσεις της Εθνικής πολιτικής για το βιβλίο και οι άλλοι ας πάνε…»
Οι κυβερνητικές πολιτικές θα πρέπει να είναι συνθετικές ως προς την επιλογή προσώπων. Η πολιτική για το βιβλίο να μην αλλάζει με κάθε εναλλαγή διοικήσεων αλλά να είναι σχεδιασμένη ενιαία με συγκλίσεις και όχι με εξυπηρετήσεις ημετέρων (εκδοτών, συγγραφέων, μεταφραστών κ.ο.κ.).
Κρίσιμο για την επιτυχία του φορέα θα είναι το ύψος και ο τρόπος διαχείρισης των χρηματοδοτήσεων αλλά και η ικανότητα των διοικήσεων να ερευνήσουν και να εντάξουν νέα χρηματοδοτικά εργαλεία.
Γιατί είναι όμως επιβεβλημένο να δημιουργηθεί ο φορέας για το βιβλίο;
O σημαντικότερος προσωπικά λόγος είναι η ανάπτυξη της φιλαναγνωσίας. Όχι ως ευχολόγιο, αλλά στην πράξη. Μόνο με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσουμε να αναπτύξουμε την αγορά του βιβλίου: Με τη δημιουργία νέων αναγνωστών.
Η φιλαναγνωσία και η ένταξή της στην καθημερινότητα της σχολικής ζωής είναι συνδεδεμένη σε κάθε πρόταση που καταθέτω. Εντός φυσικά του ωρολογίου προγράμματος και όχι στη διακριτική ευχέρεια του κάθε διευθυντή ή εκπαιδευτικού.
Το δεύτερο μεγαλύτερο πρόβλημα του κλάδου είναι η πολυδιάσπαση του κέντρου των αποφάσεων. Είμαστε ανάμεσα σε 4 υπουργεία. Όλοι αντιλαμβάνονται τη γραφειοκρατία που υπάρχει στις υπηρεσίες αλλά και ότι αυτή χρησιμοποιείται ως τροχοπέδη για να μην προχωρούν οι αποφάσεις.
Οι δημοτικές βιβλιοθήκες υποχρηματοδοτούνται, οι σχολικές βιβλιοθήκες δεν χρηματοδοτούνται τα τελευταία 20 χρόνια από το Υπουργείο Παιδείας, οι Δήμοι και οι Περιφέρειες δεν έχουν σε προτεραιότητα την αγορά βιβλίων.
Οι βιβλιοθήκες είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της πολυδιάσπασης μεταξύ του Υπουργείου Εσωτερικών, του Υπουργείου Παιδείας και φορέων τοπικής αυτοδιοίκησης.
Μελέτες για κάθε θέμα οικονομικό, προώθησης και προβολής, εξειδικευμένων σεμιναρίων για τους επαγγελματίες του χώρου είναι επιβεβλημένες.
Για το θέμα της προώθησης των ελληνικών βιβλίων αλλά και συγγραφέων στο εξωτερικό, εκτός από την περαιτέρω ανάπτυξη του Greeklit και εξάλειψη των αδυναμιών του, είναι ο μετασχηματισμός του και σε εργαλείο προώθησης και αναζήτησης εκδοτών του εξωτερικού μέσω scouter και γραφείων πωλήσεων δικαιωμάτων (agents).
Η σύναψη τέτοιων συγκλίσεων είναι αναγκαία για την προώθηση των δικαιωμάτων μετάφρασης στο εξωτερικό, διαφορετικά το πρόγραμμα θα μείνει στάσιμο και θα λειτουργεί απλά σαν ένα χρηματοδοτικό εργαλείο μετάφρασης. Στο σημείο αυτό θα αναφερθώ και σε μία άλλη κατηγορία επαγγελματιών, αυτή των εικονογράφων. Οι νέοι Έλληνες εικονογράφοι είναι δημιουργικοί, μπορούν άμεσα να εξάγουν τη δουλειά τους σε μεγαλύτερες αγορές και καλύτερες αμοιβές αρκεί να ενταχθούν στο πρόγραμμα προώθησης στο εξωτερικό.
Ας γυρίσουμε στους αρχικούς προβληματισμούς, στο σχέδιο νόμου που θα συζητηθεί τις επόμενες εβδομάδες. Ιδέες υπάρχουν πολλές, τη νοοτροπία θα πρέπει να αλλάξουμε όλοι: πολιτεία, διοικητικά στελέχη και επαγγελματικοί φορείς. Η επιτυχία του νέου φορέα εξαρτάται από την αλυσίδα αυτή.
Αν όλοι οι προαναφερόμενοι που γνώριζαν τις παθογένειες του ΕΚΕΒI δεν προσπαθήσουν να τις εξαλείψουν, πάλι αυτό που θα ακολουθήσει θα είναι η εσωστρέφεια και η αποτυχία του. Ποιος θα είναι διεύθυνση, ποιος θα μπει στο διοικητικό συμβούλιο, να προωθηθεί αυτός ο εκδότης, εκείνος ο συγγραφέας κ.ο.κ.
Πρέπει το ΕΜΕΙΣ όλων των εμπλεκομένων να κερδίσει το ΕΓΩ.
Είναι μια από τις τελευταίες ελπίδες ανάπτυξης του κλάδου αυτός ο φορέας.
Αν θα βοηθήσει και ποιο ρόλο θα επιτελέσει, εξαρτάται από τη νοοτροπία και την αντίληψη που θα έχουν οι αποφασίζοντες.
Η διαφάνεια και η αναλογική διαχείριση προσώπων και πόρων είναι σημαντική για την επιτυχία του.