Οι σεισμοί είναι τρομακτικοί, ακόμα κι αν είναι μικρής χρονικής διάρκειας. Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα μπορούν να προκαλέσουν εκτεταμένη καταστροφή, προκαλώντας μεγάλες δομικές ζημιές, μετατοπίζοντας χερσαίες μάζες και πυροδοτώντας τσουνάμι.
Ωστόσο όλοι οι σεισμοί είναι μικρής χρονικής διάρκειας. Οι σεισμοί μπορεί να διαρκέσουν λίγα λεπτά και ακόμη περισσότερο. Ορισμένα γεωλογικά γεγονότα, που μπορεί να σχετίζονται με σεισμούς, μπορεί να διαρκέσουν ακόμη και δεκαετίες. Τι κάνει όμως έναν σεισμό να διαρκεί τόσο πολύ;
Οι ισχυρότεροι σεισμοί
Το 2004, ένας σεισμός με μέγεθος από 9,1 έως 9,3 Ρίχτερ συγκλόνισε το νησί Σουμάτρα της Ινδονησίας. Απελευθερώνοντας τόση ενέργεια όση μια βόμβα 100 γιγατόνων, ο σεισμός έγινε αισθητός σε όλο τον κόσμο. 250.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν όταν τους καταπλάκωσαν κτήρια και κάποιοι άλλοι χάθηκαν στο τσουνάμι που ακολούθησε.
Αυτός ο σεισμός δεν ήταν μόνο ένας από τους ισχυρότερους σεισμούς που έχουν καταγραφεί από την εφεύρεση του σεισμογράφου, αλλά ήταν επίσης ένας από τους μεγαλύτερους σε χρονική διάρκεια: η γη έτρεμε για 10 λεπτά.
Ο σεισμός στη Βαλδίβια του 1960 στη Χιλή ήταν ο ισχυρότερος που έχει καταγραφεί ποτέ, με μέγεθος από 9,4 έως 9,6 Ρίχτερ. Το ρήγμα που έγινε μετά το σεισμό είχε μήκος από 500 έως 1.000 χιλιόμετρα. Ο σεισμός αυτος άφησε περίπου 2 εκατομμύρια ανθρώπους άστεγους.
Και οι δύο ήταν αυτό που ονομάζονται σεισμοί μεγαθώνωσης και συμβαίνουν όταν μια τεκτονική πλάκα γλιστρά κάτω από μια άλλη. Φανταστείτε ένα «πιάτο» να βυθίζεται και αυτό μερικές φορές να κολλάει. Οι πλάκες συσσωρεύουν ενέργεια. Κάποια στιγμή, αυτή η ένταση εκτονώνεται. Η πλάκα καταβύθισης τραντάζεται προς τα εμπρός καθώς η επάνω πλάκα ωθείται προς τα πάνω σε μια ισχυρή μεγαώθηση. Αυτοί είναι οι πιο ισχυροί σεισμοί στον κόσμο και, δυστυχώς, είναι συχνά και από τους μεγαλύτερους σε μέγεθος.
Οι ρωγμές μεγαλώνουν με την πάροδο του χρόνου
Η διάρκεια δεν είναι πάντα η καλύτερη μέτρηση για την περιγραφή ενός σεισμού. Αυτό συμβαίνει επειδή η χρονική στιγμή δεν είναι πάντα εύκολο να εντοπιστεί. Μπορείτε να ορίσετε τη διάρκεια ενός σεισμού από τη διάρκεια της δόνησης που γίνεται αισθητή στο έδαφος, αλλά μπορείτε επίσης να την ορίσετε από το μήκος του κυματοδρομίου σε έναν σεισμογράφο.
Κατά γενικό κανόνα, το μέγεθος και η διάρκεια ενός σεισμού εξαρτώνται από το μήκος του ρήγματος που γλιστρά. Όταν ξεκινά ένας σεισμός, δεν ξέρουμε απαραίτητα πόσο μεγάλος θα είναι ή πόσο θα διαρκέσει, γιατί η ολίσθηση πρέπει ακόμα να διαδοθεί στο ρήγμα.
«Μπορείτε να σκεφτείτε έναν σεισμό σαν μια ρωγμή που μεγαλώνει με την πάροδο του χρόνου», εξηγεί η Τζόαν Γκόνμπεργκ, γεωφυσικός στο Γεωλογικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ. «Όπως το παρμπρίζ σου, έχει μια μικρή ρωγμή και μετά αυτή μεγαλώνει, μεγαλώνει, μεγαλώνει. Λοιπόν, ένας σεισμός ουσιαστικά κάνει το ίδιο πράγμα».
Γλιστρώντας για δεκαετίες
Ένα τέτοιο συμβάν απελευθερώνει ενέργεια που συσσωρεύεται σε ένα ρήγμα κατά τη διάρκεια ωρών, μηνών ή ετών.
Ένα γεγονός βραδείας ολίσθησης είναι παρόμοιο με έναν σεισμό, καθώς και τα δύο απελευθερώνουν ενέργεια που βρίσκεται ανάμεσα στις τεκτονικές πλάκες. Όμως τα αργά γεγονότα συμβαίνουν σταδιακά - τόσο σταδιακά, στην πραγματικότητα, που είναι πολύ δύσκολο να εντοπιστούν. Δεν γίνονται αισθητά με δόνηση στην επιφάνεια.
Ο λεγόμενος «ο μεγαλύτερος γνωστός σεισμός στον κόσμο» στη Σουμάτρα δεν ήταν στην πραγματικότητα καθόλου σεισμός, αλλά ένα από αυτά τα αργά γεγονότα. Αυτό το γεγονός κράτησε για 32 χρόνια αλλά δεν έγινε αντιληπτό από τους ανθρώπους που το έζησαν.
Τελείωσε με σεισμό 8,5 Ρίχτερ το 1861.
Αυτά τα γεγονότα είναι διαφορετικά από τους κανονικούς σεισμούς. «Οι αργοί «σεισμοί» είναι «καλοήθεις» γιατί συμβαίνουν πολύ αργά και δεν εκπέμπουν… κύματα», εξηγεί η Γκόνμπεργκ. «Είναι τα κύματα που κάνουν το έδαφος να τρέμει και αυτό είναι που τα κάνει επικίνδυνα».
Ο Έρικ Λίντσεϊ από το Πανεπιστήμιο του Νέου Μεξικού και οι συνάδελφοί του έχουν μελετήσει την αργή ολίσθηση της Σουμάτρας. Δεδομένου ότι το συμβάν δεν έγινε αισθητό από κανένα άτομο ή δεν καταγράφηκε από κανένα σεισμογράφο, έπρεπε να αναφέρουν μια απίθανη πηγή για το τι συνέβη - το κοράλλι.
«Σε τροπικές περιοχές όπως η Σουμάτρα, ορισμένα κοράλλια αναπτύσσονται σε μικρές κυκλικές αποικίες γνωστές ως «μικροατόλια» που αναπτύσσονται σε ένα συγκεκριμένο υψόμετρο ακριβώς κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας και στη συνέχεια αναπτύσσονται προς τα έξω σε αυτό το σταθερό υψόμετρο», εξήγησε ο Λίντσεϊ στο Big Think. «Αν ανέβει η στάθμη της θάλασσας, τα κοράλλια θα αυξηθούν στο νέο επίπεδο, ή αν πέσει, θα πεθάνουν πάνω από το νέο επίπεδο».
Ο Λίντσεϊ και οι συνεργάτες του μελέτησαν προσεκτικά τα κοράλλια σε αυτήν την περιοχή. Αυτό που βρήκαν ήταν εκπληκτικό - η στάθμη της θάλασσας άλλαξε γρήγορα, κινούμενη είτε προς τα πάνω είτε προς τα κάτω κατά τη διάρκεια τριών δεκαετιών. Αυτό που έβλεπαν ήταν απόδειξη της μετατόπισης του φλοιού της Γης κατά τη διάρκεια ενός γεγονότος βραδείας ολίσθησης.
Είναι πολύ πιθανό ότι άλλα γεγονότα συνέβησαν σε άλλες περιοχές σε όλο τον κόσμο, αλλά είναι δύσκολο να γνωρίζουμε με βεβαιότητα. «Τα κοραλλιογενή μικροατόλια δεν βρίσκονται στις περισσότερες ζώνες καταβύθισης, επομένως είναι δύσκολο να επιτευχθεί μια παρόμοια μεγάλη και ακριβής καταγραφή της σχετικής στάθμης της θάλασσας σε άλλες περιοχές», εξηγεί ο Λίντσεϊ. Αυτό μπορεί να αλλάξει στο μέλλον, ωστόσο, με διάφορα μέσα για γεωδαιτική παρατήρηση που μπορούν να παρακολουθούν προσεκτικά πώς αλλάζει η Γη με την πάροδο του χρόνου.
Υπάρχει μια άλλη, αιτία για έναν σεισμό - μια πρόσκρουση αστεροειδούς.
Πριν από εξήντα πέντε εκατομμύρια χρόνια, ένας αστεροειδής πλάτους 10 χλμ χτύπησε τη Γη, βάζοντας τέλος στη ζωή για τους δεινόσαυρους και πολλά άλλα είδη ζωής στον πλανήτη.
Αυτός ο αστεροειδής μπορεί να δημιούργησε έναν σεισμό που διήρκεσε εβδομάδες ή και μήνες. Αυτός ο σεισμός θα είχε απελευθερώσει 50.000 φορές περισσότερη ενέργεια από τον σεισμό του 2004 στη Σουμάτρα.
Στοιχεία αυτού του σεισμού βρέθηκαν από τον φοιτητή Χέρμαν Μπερμούντες . Ενώ βρισκόταν στο νησί Γκοργκονίλα στην Κολούμπια, ανακάλυψε παραμόρφωση του ιζήματος και ρήγματα σε λάσπη και ψαμμίτη που θα ήταν περίπου 2 χιλιόμετρα βάθος μέσα στον ωκεανό εκείνη την εποχή. Αυτά περιείχαν ενδείξεις παρατεταμένης ανακίνησης.
Αν και οι σεισμοί μπορεί να είναι τρομακτικοί, είναι επίσης σημάδι ενός δυναμικού και ζωντανού πλανήτη. Η κατανόηση του πού, πότε, πόσο ισχυροί και πόσο διαρκούν οι σεισμοί μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα γιατί συμβαίνουν. Ίσως μια μέρα, να είμαστε σε θέση να τους προβλέψουμε.
Πηγή: BigThink