Πολλοί είναι οι καλλιτέχνες που ζωγραφίζουν ή φωτογραφίζουν ή γράφουν ή γυρίζουν ταινίες, αλλά λίγα είναι τα έργα που θα βρεθούν στην Ιστορία της Τέχνης.
Ενίοτε αυτόματα στο παρόν αλλά κυρίως πολύ αργότερα στις μελλοντικές γενιές. Ο Χρόνος είναι ο μέγας κριτής.
Υπήρξαν βέβαια και πολλά αριστουργήματα που χάθηκαν. Όπως τα ζωγραφικά έργα της Ελληνικής Αρχαιότητας - εκτός απ΄αυτά που βρέθηκαν σε τάφους - γιατί καταστράφηκαν με απόφαση του (ψευδοχριστιανού) Αυτοκράτορα Θεοδόσιου. Θεωρήθηκαν «σύμβολα των αλλοθρήσκων». Τα γλυπτά γλύτωσαν αλλά σπασμένα και θαμμένα. Κάημαν και χιλιάδες πάπυροι. Ιστορία, Φιλοσοφία, Δίκες, Ποίηση, Τραγωδίες, Κωμωδίες.
Από τα άπειρα Σατυρικά Δράματα σώθηκε μόνο ένα, ολόκληρο. «Ο Κύκλωπας» του Ευριπίδη. Όταν δε κάηκε αργότερα η Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας είχε μέσα της 500 χιλιάδες ελληνικά κείμενα («βιβλία»).
Μια από τις αιτίες που οδήγησαν στην καταστροφή των προχριστιανικών εικαστικών έργων ήταν βέβαια το γυμνό.
Τα ανδρικά γυμνά δεν αποτελούσαν πρόκληση. Ήταν συνήθως ανδριάντες για Ολυμπιονίκες. Και όλοι γνωρίζουμε ότι στους Ολυμπιακούς αγώνες οι αθλητές μετείχαν γυμνοί. Το γυναικείο γυμνό αρχίζει ουσιαστικά από το άγαλμα του Πραξιτέλη γα την Αφροδίτη. Δεν το δέχτηκαν στην Κω, το πήραν απέναντι, στην Κνίδο.
Οι Έλληνες της Μικράς Ασίας ήταν πιο κοντά σε ανατολικότερους λαούς οι οποίοι δεν είχαν ακόμα «αστικοποιηθεί» οι κοινωνίες τους.
Οταν στην Αθήνα η σύζυγος έβγαινε για ψώνια με φερεντζέ, συνοδεύόμενη από μία σκλάβα, μερικοί Έλληνες θεοί είχαν την πηγή στους τότε ανατολικούς θεούς. Όπως λέγεται για την Αστάρτη την φοινικική «Αφροδίτη».
Οι άνθρωποι γεννήθηκαν γυμνοί στον Παράδεισο του Αδάμ και της Εύας. Όταν άρχισαν να ντύνονται άφησαν τουλάχιστο τους θεούς τους γυμνούς. Τα σώματα ήταν ιερά, τα προστάτευαν οι θεοί και μόνο Iερείς-ζωγράφοι και Iερείς-γλύπτες μπορούν να τα ξεσκεπάζουν.
Tα θεία αυτά εικαστικά θα τα βρίσκουμε συνέχεια μπροστά μας διασχίζοντας την Ιστορία του ανθρώπου. Θα συναντήσουμε τις μεταμορφώσεις που υπέστησαν οι κοινωνίες και τα εικαστικά τους ηφαίστεια.
Μέσα φυσικά στο ερωτικό περιβάλλον που βιώνουν οι καλλιτέχνες από την βαθιά αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Στις κινηματογραφικές σπουδές στην Αμερική μας υποχρέωναν να μάθουμε την Ιστορίας της Τέχνης απέξω. Με την βοήθεια φυσικά των εικαστικών έργων.
Δεν ξέρω γιατί στην Ελλάδα οι εικαστικές τέχνες είναι ακόμα ταμπού στη σχολική εκπαίδευση.
΄Έπρεπε να έρθει ο Οβίδιος στην Αθήνα, στην αρχή του Πρώτου αιώνα μ.Χ., να μελετήσει την αρχαία ελληνική τέχνη και να γράψει το βιβλίο του «Μεταμορφώσεις» το οποίο όταν άρχισε η τυπογραφία και διαδόθηκε το βιβλίο του θα καταστεί μια από τις πλέον πολιτιστικές ανάγκες που οδήγησαν στην Αναγέννηση. Και όλη της η συνέχεια του χρωστάει πολλά.
Ο κάθε ερωτευμένος με τα θεία εικαστικά, ονειρεύεται να ταξιδέψει πάνω στο άρμα της ιστορίας τους – της Ιστορίας του ανθρώπου, αν θέλετε- δια μέσου των αιώνων.
Όσο και αν φαίνεται περίεργο, από την Αφροδίτη του Πραξιτέλη και ύστερα το άρμα αυτό το οδηγεί η αρχαία θεά. Κάθε σελίδα της Ευρωπαϊκής Ιστορίας αντιστοιχεί και σε μια εικαστική της περίοδο.
Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Ο φιλότεχνος τρέχει να προλάβει τους θεούς. Είναι αλήθεια ότι οι αρσενικοί φιλότεχνοι πιο πολύ τρέχουμε να προλάβουμε τις θεές!
Ωστόσο η ιστορία της τέχνης, φιλοδοξεί να αναγνώσει ταυτόχρονα το κοινωνιολογικό, ηθικό και πολιτικό περιεχόμενο που σχεδιάζεται, χρωματίζεται ή σφυρηλατείται από τις κοινωνίες των δημιουργών και καταναλωτών εικόνων.
Προσωπικά είναι ένα παλιό νεανικό project στο οποίο από καιρό είχα την επιθυμία να επιστρέψω. Ο φιλότεχνος έχει σαν προσέγγιση να παρακολουθήσει την γέννεση και την πορεία της ταυτότητας που έχουν οι διαδοχικές κοινωνίες και οι καλλιτέχνες τους.
Τις σκέψεις τους για τον ιδανικό κόσμο, τον ιδανικό άνδρα και την ιδανική γυναίκα, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Και την μυθοποίηση της της Γυναίκας - στην οποία προβαίνουν οι καλλιτέχες -σαν μορφή, σώμα, αισθητική και μεταφυσική τελειότητα, ερωτική ομορφιά σε τελευταία ανάλυση.
Aν θεωρήσουμε ότι το «γυναικείο ιδεώδες» είναι κατά βάθος μια ηλιακή, άρα θρησκευτική, προσταγή - αν όχι μεταφυσική. Δείχνοντας και εξηγώντας τις διαδοχικές μεταμορφώσεις που μόνο το ”γυναικείο ιδεώδες” ηφίσταται το οποίο διαπερνάει τις ιστορικές θρησκευτικές, κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές. ΄Ένα ίνδαλμα το οποίο, όπως είναι φυσικό και δίκαιο, προσελκύει κι΄επιζητεί την λατρεία.
Και φυσικά -αφού ζούμε, τα τελευταία 5.000 χρόνια, τουλάχιστο, σε ”πατριαρχικό πολιτισμό”- η ματιά στην τέχνη είναι ανδρική. Άλλωστε σχεδόν όλοι οι καλλιτέχνες είναι άνδρες. Οι λίγες εξαιρέσεις που δυνατόν να υπάρχουν δεν αλλάζουν το «ανδρικό ποιόν», το «ανδρικό ήθος» αν θέλετε, της τέχνης. Εξάλλου, ειδικά στις εικαστικές τέχνες, και οι γυναίκες καλλιτέχνιδες ανδρική ματιά αναγκάζονται να έχουν, την ίδια αυτή περίοδο (που τελειώνει στα τέλη του 19ου με τις αρχές του 20ού αιώνα).
Ο ιστορικός κορμός στην Ιστορία της Τέχνης είναι: Βασίλισσες της Αιγύπτου, Θεές της Μεσοποταμίας (Ινάννα, Ιστάρ, Αστάρτη), Αφροδίτες του 4ου αιώνα, αγγειογραφίες, Ελληνιστικές Αφροδίτες, Ρωμαϊκά αντίγραφα, τοιχογραφίες της Πομπηίας, η «σταύρωση» της Αφροδίτης από τον Μεσαίωνα , το ξύπνημα του γυναικείου θέματος στην πρώιμη Αναγέννηση (Αδάμ, Εύα, Θηλασμός της Παναγίας, Ώρα της Κρίσεως) οι Μέδικοι και η Σχολή της Φλωρεντίας, η Αναγέννηση της ελληνικής τέχνης & μυθολογίας, η Ανάσταση της Αφροδίτης (της Venus πλέον) το κίνημα του πλατωνισμού, ή, οι Γαλλικές εισβολές στην Ιταλία και το κίνημα του Μανιερισμού, και η Θρησκευτική Μεταρρύθμιση (Ρεφόρμα Λούθηρου και Καλβίνου).
Και πηδώντας τους αιώνες κάποτε θα φτάσουμε στο 19ο αιώνα του Νατουραλισμού, του Ιμπρεσιονισμού, του Κυβισμού Κλπ. Αποτελέσματα και της αλματώδους τεχνολογικής προόδου και των άδικων πολέμων. Ο γνωστός ιστολυτικός Τέχνης Κένεθ Κλαρκ, θα πει «η Αφροδίτη με την παρουσία της στην Τέχνη έγινε από την αρχή το σύμβολο της Ευρωπαϊκής ένωσης».