Εκμεταλλευόμενες την ακινησία της περιόδου των μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας, πολλές πόλεις προωθούν αυτό τον καιρό αστικές παρεμβάσεις και αναπλάσεις αλλάζοντας τα δεδομένα της ζωής των κατοίκων τους από την επόμενη μέρα.
Ο Δήμαρχος της Αθήνας, με την στήριξη σχεδόν του συνόλου των παρατάξεων που εκπροσωπούνται στο Δημοτικό Συμβούλιο, ενέκρινε το μεγαλόπνοο έργο του «Μεγάλου περιπάτου της Αθήνας», συνολικού μήκους 6,8 χλμ. To σχέδιο περιλαμβάνει μεταξύ άλλων: νέες λεωφορειο-λωρίδες μήκους 1,9 χλμ, χάραξη ποδηλατόδρομου στην οδό Παν/μιου, απόδοση περί των 50 χιλ. τμ δημόσιου χώρου με αναπλάσεις καθώς και διαπλατύνσεις και διαμορφώσεις πεζοδρομίων συνολικού μήκους 6,3 χλμ. Το σχέδιο καθιστά το εμπορικό τρίγωνο της Αθήνας όπως και την ευρύτερη περιοχή της Πλάκας, ελεύθερα από ΙΧ. Εντός των περιοχών αυτών θα επιτρέπονται μόνο δημόσια οχήματα, απορριμματοφόρα και οχήματα τροφοδοσίας ξενοδοχείων και οργανισμών κοινής ωφέλειας καθώς και ταξί κατόπιν κλήσης. Το έργο έχει τον χαρακτήρα του κατεπείγοντος και θα ξεκινήσει με μια πιλοτική φάση ήπιων διαμορφώσεων οδών, διαγραμμίσεων, φυτεύσεων κ.λπ. -κατά την οποία ο δήμος προσβλέπει στην ενεργοποίηση των πολιτών και στην συναίνεση τους-, για να ακολουθήσει η έναρξη των έργων τον Ιούνιο, συνολικής διάρκειας τεσσάρων χρόνων. Το συνολικό κόστος θα ανέλθει στα 50 εκατ. €.
Την ίδια ακριβώς περίοδο στην πόλη της Μποκοτά μετατρέπονται 100 χλμ κεντρικών δρόμων σε γραμμές ποδηλάτου, στο Βερολίνο επεκτείνονται οι διάδρομοι που κινούνται τα ποδήλατα έναντι των αυτοκινήτων ενώ η πόλη του Μεξικού σχεδιάζει τον τετραπλασιασμό των ποδηλατοδρόμων για το αμέσως επόμενο διάστημα.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μια τέτοιας κλίμακας παρέμβαση στην πόλη της Αθήνας όπου η αναλογία πρασίνου ανά κάτοικο είναι μόλις 0,96m2 –την ώρα που ο ΠΟΥ θεωρεί ως ελάχιστη αναλογία τα 9m2/κάτοικο-, θα αποτελέσει μια ιστορική τομή. Είναι όμως η οικολογική σκέψη και ο πολιτισμός τα κίνητρα του Δημάρχου και των συμβούλων της πλειοψηφίας για την εφαρμογή αυτής της παρέμβασης;
Ένα πρώτο ερωτηματικό θέτει η περίοδος που επιλέχθηκε για την προώθηση του, το γεγονός ότι δεν προηγήθηκε δημόσιος διάλογος με τους πολίτες και τους επαγγελματίες της πόλης, ενώ ανενημέρωτες ήταν και οι δημοτικές παρατάξεις. Αντίθετα η περίοδος των μέτρων της πανδημίας, του περιορισμού των μετακινήσεων και των κλειστών καταστημάτων αποτέλεσε «παράθυρο ευκαιρίας» για τον Δήμαρχο στην προώθηση του μεγαλόπνοου σχεδίου του.
Σύμφωνα με την διεθνή πρακτική, ο βασικός σκοπός των αστικών αναπλάσεων της περιόδου έγκειται στην ανάγκη περιορισμού της κίνησης των πολιτών στα αστικά κέντρα ώστε να αποτραπεί το ενδεχόμενο ενός νέου κύματος της πανδημίας καθ’ υπόδειξη του ΠΟΥ.
Στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς της Αθήνας η υποχρέωση τήρησης των αποστάσεων εντός των οχημάτων και της πληρότητας μέχρι του 50% των θέσεων κάθε οχήματος, δημιουργεί ερωτηματικά σχετικά με την δυνατότητα εξυπηρέτησης του επιβατικού κοινού, εάν χρειαστεί το μέτρο να παραταθεί πέραν της 31η Μαΐου.
Προκειμένου να αντιμετωπιστεί το σενάριο της ύφεσης σε επίπεδα άνω του 10%, θα επιχειρηθεί η με κάθε τρόπο στήριξη των πλέον δυναμικών κλάδων της οικονομίας –ήδη από την περίοδο του εκσυγχρονισμού- η εστίαση, τα καφέ και η ψυχαγωγία. Η μείωση του ΦΠΑ σε συνδυασμό με την επιδότηση των θέσεων εργασίας θα συνδυαστεί με την παραχώρηση περισσότερων τετραγωνικών από τους Δήμους για τραπεζο-καθίσματα, προκειμένου να τηρηθεί το μέτρο των αποστάσεων. Οι διαπλατύνσεις των πεζοδρομίων προσφέρουν λοιπόν μια δυνατότητα προς αυτή την κατεύθυνση. Με ποια πελατεία όμως θα επιβιώσουν αυτά τα μαγαζιά δεδομένου του περιορισμού της κίνησης των πολιτών αλλά και της σημαντικής μείωσης των εισοδημάτων τους; Προφανώς οι τουρίστες, δεδομένης και της επιτυχούς έκβασης των μέτρων έναντι των υπολοίπων ανταγωνιστριών χωρών στην περιοχή (Τουρκία, Ιταλία, Ισπανία) και της σχετικής καμπάνιας που προβάλει την χώρα μας ως ασφαλή τουριστικό προορισμό.
Το έργο λοιπόν του Δημάρχου εντάσσεται στο πλαίσιο ενός οράματος της ελίτ για μετατροπή του κέντρου της πόλης σε έναν διεθνή τουριστικό πόλο, ξενοδοχειακών μονάδων, συνεδριακών κέντρων, χώρο τέλεσης μεγάλων αθλητικών γεγονότων -όπως φαίνεται και από τους σε τακτά χρονικά διαστήματα Μαραθώνιους των τελευταίων χρόνων. Ενός κέντρου δηλαδή που αποκόβεται σταδιακά από τους πολίτες της και από την υπόλοιπη χώρα λαμβάνοντας τα χαρακτηριστικά μιας «δυτικής κοσμόπολης», όασης σε μια τριτοκοσμική πραγματικότητα που στοιβάζεται στα προάστια και στην περιφέρεια της.
Αν λοιπόν οδηγηθούμε σε έναν ριζικό περιορισμό της πρόσβασης στο κέντρο της πόλης τι θα απογίνει το υπόλοιπο των Μικρομεσαίων επιχειρήσεων: τα μικρά εμπορικά στην Αθηνάς, τα είδη ρουχισμού, τα βιβλιοπωλεία, η Βαρβάκειος; Είναι οι επιχειρήσεις που κατά την άποψη του κου Τόμσεν του ΔΝΤ θα πρέπει να κλείσουν –όσες απέμειναν μετά την εφαρμογή των Μνημονίων-, αν θέλει η Ελλάδα να αποφύγει την μεγάλη ύφεση της μετα-κορωνοϊού εποχής!
Ποια είναι επίσης η πρόβλεψη για την αντιμετώπιση της αυξημένης ζήτησης για πάρκινγκ στα υπόλοιπα διαμερίσματα της πόλης στα οποία θα μεταφερθεί το φορτίο των μετακινήσεων; Γιατί είναι προφανές ότι δεν θα μπορεί να καλυφθεί με την χρήση ποδηλάτου των σύνολο των αναγκών μετακίνησης της μητροπολιτικής περιοχής, τεσσάρων εκατ. ανθρώπων σε μια έκταση τριών χιλ. τετ. χιλιομέτρων, όταν στο κέντρο παραμένει ακόμα το μεγαλύτερο μέρος του Δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα της χώρας.
Πριν λοιπόν προχωρήσει στην έγκριση του μεγαλεπήβολου σχεδίου του «Μεγάλου περιπάτου της Αθήνας» ο Δήμαρχος θα όφειλε, σε συνεννόηση με την Κυβέρνηση και με ανοιχτές διαδικασίες συμμετοχής των δημοτικών παρατάξεων και των κοινωνικών εταίρων, μια συζήτηση μεταφοράς –αποκέντρωσης δημόσιων υπηρεσιών, σε συνδυασμό με την πλήρη ψηφιοποίηση των υπηρεσιών τους. Σε συνεργασία με τις ΜΜΕ θα κατάρτιζε ένα σχέδιο ενδογενούς παραγωγικής ανασυγκρότησης -καθιστώντας τον Ελαιώνα το νέο παραγωγικό εργαστήρι της Αθήνας- για την αντιμετώπιση της ανεργίας της επόμενης μέρας της πανδημίας. Τέλος, δείχνοντας στην πράξη την αλληλεγγύη και τον ανθρωπισμό του θα προχωρούσε σε μεταφορά προσφυγικών πληθυσμών από τα υποβαθμισμένα διαμερίσματα της πόλης στα πιο προνομιούχα, όπως αυτά των Βορείων Προαστίων.