Με αφορμή την περιοδική ψηφιακή έκθεση προηγμένης τεχνολογίας «Ο Πανάγιος Τάφος: Το μνημείο και το έργο» επισκέφτηκα το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθήνας ένα απόγευμα του Ιουλίου.
Το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθήνας από μόνο του είναι ένα εμβληματικό συγκρότημα κτιρίων στο κέντρο της Αθήνας καθώς η Villa Ilissia αποτέλεσε την χειμερινή κατοικία της Δούκισσας της Πλακεντίας Sophie de Marbois-Lebrun, (1785-1854). Η Δούκισσα είχε αναθέσει στον αρχιτέκτονα Σταμάτη Κλεάνθη την οικοδόμηση έξι κτηρίων συνολικά, στην Αθήνα και τα περίχωρά της. Ανάμεσά τους το Καστέλο της Ροδοδάφνης στην Πεντέλη ως το θερινό ανάκτορο της και τη Villa Ilissia, το χειμερινό της ανάκτορο.
Η ιδέα να επισκεφτώ και να παρακολουθήσω την έκθεση για τον Πανάγιο Τάφο ως το έργο συντήρησης και αποκατάστασης από την Διεπιστημονική Ομάδα του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου Ε.Μ.Π. μου κίνησε το ενδιαφέρον τόσο ως μηχανικός του Ε.Μ.Π. όσο και ως περιηγητής καθώς το να επισκεφτεί κανείς τα Ιεροσόλυμα σήμερα δεν είναι και εύκολη υπόθεση.
Στο κεντρικό κτίριο του συγκροτήματος το οποίο ήταν η κατοικία της Δούκισσας της Πλακεντίας βρίσκονται σήμερα τα ταμεία έκδοσης των εισιτηρίων. Η είσοδος της έκθεση του Πανάγιου Τάφου βρίσκεται στο δεξιό κτίριο του Μουσείου όπως εισέρχεται ο επισκέπτης στην εσωτερική αυλή από την Λεωφ. Βασιλίσσης Σοφίας. Το προσωπικό του Μουσείου σε κατευθύνει προς τον χώρο της Έκθεσης με περισσή ευγένεια. Επίσης σε κάθε αίθουσα της έκθεσης υπάρχει εκπρόσωπος της έκθεσης που απαντά με ενδιαφέρον σε πιθανές ερωτήσεις κάθε επισκέπτη.
Η έκθεση ξεκινά στην είσοδο αυτής με ένα βίντεο περίπου 3 λεπτών το οποίο σε «μεταφέρει» αμέσως στην εντυπωσιακή και ιστορική πόλη των Ιεροσολύμων και ειδικά στον Ναό της Αναστάσεως ο οποίος βρίσκεται στη χριστιανική συνοικία της παλαιάς πόλης. Μέσα σε αυτό τον Ναό, ο οποίος κτίστηκε στη θέση του Γολγοθά αλλά και στο σημείο που ενταφιάστηκε ο Ιησούς Χριστός, βρίσκεται το Ιερό Κουβούκλιο του Παναγίου Τάφου το οποίο με την σειρά του κατασκευάστηκε στην θέση του Πανάγιου τάφου. Ο Ναός της Αναστάσεως κατασκευάστηκε αρχικά από την Αγία Ελένη την μητέρα του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Α΄ στα μέσα περίπου του 4ου αιώνα καταστρέφοντας προγενέστερο ναό κτισμένο από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Αδριανό αφιερωμένο στην Θεά Αφροδίτη. Στον Ναό που έχτισε η Αγία Ελένη συμπεριέλαβε τόσο τον Πανάγιο Τάφο όσο και τμήμα του Γολγοθά .
Στην συνέχεια της έκθεσης στην πρώτη αίθουσα ο επισκέπτης παρακολουθεί μια βίντεοπροβολή η οποία αποτελεί την έκθεση της National Geographic Society με ιστορικά στοιχεία για την πορεία των κατασκευών, φθορών, πολέμων κλπ. που έχει υποστεί το μνημείο κατά την πάροδο των χρόνων. Η έκθεση αυτή παραδόθηκε στο Ε.Μ.Π. ως τα αρχικά στοιχεία του έργου. Με τρισδιάστατες απεικονίσεις τόσο της περιοχής των Ιεροσολύμων όσο και του ίδιου του ναού αντιλαμβάνεσαι αμέσως την θέση, το μέγεθος αλλά και την αξία του μνημείου στην πρόοδο του χρόνου ξεκινώντας από το έτος 1μ.χ. μέχρι σήμερα. Μπροστά στα μάτια του επισκέπτη «κτίζεται» και ταυτόχρονα «γκρεμίζεται» ο Ναός και ανοικοδομείται ο επόμενος στην θέση του προηγούμενου μέχρι την τελική του σημερινή μορφή.
Στην δεύτερη αίθουσα ο επισκέπτης παρακολουθεί μια πρωτοποριακή τρισδιάστατη ψηφιακή προβολή του εσωτερικού του Ναού της Αναστάσεως αλλά και του Πανάγιου Τάφου. Επειδή η επίτοιχη προβολή κυλινδρικού σχήματος «τρέχει» τρισδιάστατα μέσα στον χώρο του Ναού της Αναστάσεως, υπάρχει περίπτωση κάποιος θεατής να ζαλιστεί. Για αυτό το λόγο υπάρχουν καθίσματα στο πίσω μέρος της αίθουσας της έκθεσης για πιο εύκολη και ήρεμη θέαση.
Στο δάπεδο της τρίτης αίθουσας έχει απεικονιστεί η κάτοψη του ιερού Κουβουκλίου του Πανάγιου Τάφου στις ακριβείς διαστάσεις του μνημείου, δίνοντας στον επισκέπτη την ψευδαίσθηση ότι πραγματικά βρίσκεται εκεί. Το Κουβούκλιο χωρίζεται σε δύο χώρους, στον χώρο του Άγιου Λίθου όπου σύμφωνα με την παράδοση στάθηκε ο Αρχάγγελος και στον Πανάγιο Τάφο του Χριστού. Το κουβούκλιο είναι ένα ναόσχημο οικοδόμημα με πλούσια διακόσμηση, εξωτερικά και εσωτερικά, με μολύβδινο τρουλίσκο στην κορυφή. Σύμφωνα και με ένα επιπλέον βίντεο που προβάλετε στην τρίτη αίθουσα, ιδιαίτερη στιγμή της αποκατάστασης του μνημείου ήταν όταν άνοιξε ο Πανάγιος Τάφος και μετακινήθηκε η μαρμάρινη πλάκα του τάφου για πρώτη φορά μετά από πέντε αιώνες.
Συνεχίζοντας την περιήγηση της έκθεσης στην τρίτη αίθουσα παρουσιάζονται και τα δεδομένα που συγκέντρωσε και επεξεργάστηκε η Διεπιστημονική Ομάδα του Ε.Μ.Π. κατά τη διάρκεια του έργου αποκατάστασης του Ιερού Κουβουκλίου. Αξίζει να αναφερθεί αναλυτικά η Διεπιστημονική Ομάδα Ε.Μ.Π. η οποία σχηματίστηκε από τους κ.κ. Ομ. Καθ. Εμμ. Κορρέ, Καθ. Α. Γεωργόπουλο, Καθ. K. Σπυράκο, Επικ. Καθ. Χ. Μουζάκη, και την επικεφαλής Καθηγήτρια Αντ. Μοροπούλου αλλά και από λοιπούς αξιόλογους συνεργάτες, συντηρητές κλπ. οι οποίοι αναφέρονται αναλυτικότερα στο οργανόγραμμα της ομάδας σε αντίστοιχο πανό της έκθεσης.
Η ηλικία του μνημείου αλλά και η αξία του για την Χριστιανοσύνη επέβαλαν την άμεση συντήρηση και ανάδειξη του. Προβλήματα στατικότητας, παραμορφώσεων, υγρασίας αλλά και της κάπνας από τα χιλιάδες κεριά των πιστών έπρεπε να αντιμετωπιστούν άμεσα προκειμένου να αποκατασταθεί η δομική ακεραιότητα του μνημείου αλλά και να συντηρηθεί όλος ο γλυπτός και ζωγραφικός διάκοσμος του. Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στην έκθεση για την τοιχογραφία των Μυροφόρων εντός του Ιερού κουβουκλίου.
Το μνημείο σκαναρίστηκε, αριθμήθηκε πέτρα – πέτρα, στερεώθηκε, πληρώθηκαν τα κενά του βράχου, συντηρήθηκε ο διάκοσμος του Κουβουκλίου. Στην αποσυναρμολόγηση της δομής του μνημείου βρέθηκαν σημεία του βράχου του τάφου του Ιησού. Μετά τις εργασίες συντήρησης διατηρήθηκε μικρό άνοιγμα στο εσωτερικό του τάφου ώστε να είναι ορατός ο βράχος στον επισκέπτη – προσκυνητή.
Πληροφορίες για την διάρκεια και τις ώρες της έκθεσης και για τα εισιτήρια επισκεφτείτε το site του μουσείου http://www.byzantinemuseum.gr. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς «πιστός» και «θρησκευόμενος» για να επισκεφτεί μια έκθεση ενός κορυφαίου μνημείου της Χριστιανοσύνης. Η αλήθεια είναι παρακολουθώντας την έκθεση ότι σε καταβάλει αντίστοιχο δέος και κατάνυξη για το μνημείο.
Αξίζει όμως να δει ο επισκέπτης της έκθεσης και το έργο μιας ομάδας Ελλήνων επιστημόνων που προσπαθούν και αγωνίζονται για να διατηρήσουν τα μνημεία της ανθρωπότητας ακέραια για τις επόμενες γενιές των επισκεπτών και περιηγητών και να επικροτήσουμε και χειροκροτήσουμε μαζί την προσπάθεια αυτή.
