Άπαντες οι δερματολόγοι συμφωνούν ως προς το γεγονός ότι το αντηλιακό, είτε το χρησιμοποιούμε σε μορφή σπρέι, είτε προτιμούμε λοσιόν, είτε επιλέγουμε κάποιο λαδάκι, αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινής φροντίδας του δέρματος. Το αντηλιακό προστατεύει τα κύτταρα του δέρματος από τη βλάβη του γενετικού υλικού (DNA), που απειλεί να οδηγήσει στην πρόωρη γήρανση της επιδερμίδας και στην ανάπτυξη καρκίνου του δέρματος.
Πώς όμως λειτουργεί το αντηλιακό και τι ακριβώς περιέχει;
Οι υπεριώδεις ακτίνες Α (UVA) και οι υπεριώδεις ακτίνες Β (UVB) αποτελούν δύο από τους τύπους φωτός που παράγονται από τον ήλιο και είναι ορατές από το ανθρώπινο μάτι.
Τα διάφορα αντηλιακά προϊόντα αποτελούνται από ένα μείγμα χημικών ουσιών, που εμποδίζουν την υπεριώδη ακτινοβολία να προκαλέσει έγκαυμα στο δέρμα. Ωστόσο, δεν δρουν όλα τα αντηλιακά με τον ίδιο τρόπο.
Πράγματι, τα περισσότερα αντηλιακά κατασκευάζονται με βάση την ίδια φόρμουλα. Τουλάχιστον το 50% ενός κλασικού αντηλιακού αποτελείται από σταθεροποιητικούς παράγοντες, όπως διαλύτες, συντηρητικά, πηκτικά και γαλακτωματοποιητές, ενώσεις που παρατείνουν τη διάρκεια ζωής του προϊόντος.
Έπειτα, περίπου το 25% του αντηλιακού αποτελείται από αρωματικές ουσίες. Το υπόλοιπο 25% καταλαμβάνουν τα ενεργά συστατικά ενός αντηλιακού, δηλαδή οι ενώσεις που μπλοκάρουν τις ακτίνες UVΑ και UVB και παρέχουν αντηλιακή προστασία.
Ως προς τι διαφέρουν τα αντηλιακά μεταξύ τους
Τα αντηλιακά προϊόντα περιέχουν δύο κυρίαρχους τύπους ενεργών συστατικών: Τα χημικά γνωστά και ως «οργανικά» και τα φυσικά ή «ανόργανα» συστατικά. Τα «οργανικά» φέρουν ενώσεις που περιέχουν άνθρακα, ενώ τα «ανόργανα» ενώσεις άνευ δεσμών άνθρακα και υδρογόνου.
Η βασική διαφορά μεταξύ των δύο μεγάλων κατηγοριών αντηλιακών προϊόντων έγκειται στον τρόπο με τον οποίο εμποδίζουν τις επιβλαβείς ακτίνες UV να διεισδύσουν στις εσωτερικές στιβάδες του δέρματός μας.
Πώς λειτουργούν τα αντηλιακά με οργανικά (ή χημικά) συστατικά
Τα χημικά ή οργανικά αντηλιακά περιέχουν συστατικά που απορροφούν την υπεριώδη ακτινοβολία και στη συνέχεια την μετατρέπουν σε θερμότητα, η οποία διαχέεται από το δέρμα πίσω στην ατμόσφαιρα.
Τα χημικά αντηλιακά που έχουν εγκριθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Φαρμάκων αναγνωρίζονται ως ασφαλή για χρήση. Ωστόσο, μερικές φορές έχουν εκφραστεί ανησυχίες σχετικά με τους πιθανούς κινδύνους που επιφυλάσσουν για την υγεία μας.
Για παράδειγμα, μια μικρή μελέτη του 2019 διαπίστωσε ότι μετά την εφαρμογή τους στο δέρμα, οι εν λόγω χημικές ουσίες ελλοχεύει ο κίνδυνος να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος.
Για το λόγο αυτό, οι δερματολόγοι συνιστούν να αποφεύγουμε τη χρήση των χημικών αντηλιακών στα παιδιά.
Αυτό φυσικά δεν σημαίνει πως θα πρέπει να παραλείψουμε εντελώς την αντηλιακή προστασία της παιδικής επιδερμίδας. Άλλωστε, η χρήση οποιουδήποτε αντηλιακού θεωρείται σαφώς καλύτερη επιλογή από το να μην χρησιμοποιήσουμε καθόλου αντηλιακό.
Άλλο ένα ζήτημα με τα αντηλιακά που περιλαμβάνουν χημικές ενώσεις είναι ότι δεν παρέχουν άμεση αντηλιακή προστασία. Αυτό σημαίνει ότι αφότου εφαρμοστεί στο δέρμα, ένα χημικό αντηλιακό χρειάζεται περίπου είκοσι λεπτά προκειμένου να φτάσει στα βαθύτερα στρώματα του δέρματος και να λειτουργήσει αποτελεσματικά.
Τα περισσότερα χημικά αντηλιακά έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε να μας προστατεύουν τόσο από τις ακτίνες UVA όσο και από τις ακτίνες UVB. Έτσι εξηγείται το γεγονός ότι για την παραγωγή τους χρησιμοποιείται ένας ενισχυμένος συνδυασμός διαφόρων οργανικών ουσιών, που παρέχουν ολοκληρωμένη αντηλιακή προστασία.
Ακόμη ένα πιθανό μειονέκτημα των χημικών αντηλιακών, είναι το γεγονός ότι οι ισχυροποιημένες ενώσεις συστατικών αν και εξασφαλίζουν πλήρη προστασία από τον ήλιο, δεν διαλύονται στο νερό, πράγμα που τις ωθεί στο να προσκολλώνται σε θαλάσσια πλάσματα με μαλακό σώμα, καθιστώντας τες απειλή για τα θαλάσσια οικοσυστήματα.
Πώς δρουν τα ανόργανα αντηλιακά
Τα φυσικά αντηλιακά περιέχουν μεταλλικά στοιχεία που προστατεύουν την επιδερμίδα μας από την υπεριώδη ακτινοβολία. Και πώς το πετυχαίνουν αυτό; Παραμένοντας στην επιφάνεια του δέρματος μας και λειτουργώντας ως ένας φυσικός φράκτης που εμποδίζει τις βλαβερές ακτίνες UVA,UVB να εισέλθουν βαθύτερα, στις εσωτερικές στιβάδες της επιδερμίδας μας.
Αυτά τα μεταλλικά στοιχεία, όπως το οξείδιο του ψευδαργύρου και το διοξείδιο του τιτανίου, λειτουργούν αντανακλώντας και διασκορπίζοντας τις ακτίνες UV στην ατμόσφαιρα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, τα φυσικά αντηλιακά να δρουν αμέσως μόλις εφαρμοστούν.
Ωστόσο, τα μεταλλικά στοιχεία συχνά αφήνουν ένα λευκό παχύ στρώμα στην επιδερμίδα μας. Ειδικά όταν περιλαμβάνονται σε προϊόντα με υψηλό δείκτη προστασίας. Ακόμη, αν χρησιμοποιούμε ένα αντηλιακό από ανόργανες πρώτες ύλες, απαιτείται η πιο συχνή εφαρμογή του, καθώς ο ιδρώτας και το νερό κάνουν τα μεταλλικά στοιχεία να εξασθενούν πιο γρήγορα.
Πάντως, τα άτομα με ευαίσθητο δέρμα ίσως προτιμήσουν αντηλιακά με μεταλλικά στοιχεία και φυσικά συστατικά, καθώς είναι λιγότερο πιθανό να προκαλέσουν ερεθισμούς, αφού δεν μετατρέπουν την ακτινοβιλία σε θερμότητα. Αντ΄αυτού, τη διαχέουν απευθείας στην ατμόσφαιρα.
Ποια άλλα συστατικά συμβάλλουν στην αντηλιακή προστασία
Πολλά αντηλιακά περιέχουν ενώσεις που βοηθούν στην περεταίρω μείωση της φθοράς του δέρματος, που οφείλεται στην υπεριώδη ακτινοβολία. Για παράδειγμα, οι ακτίνες UVΑ ελλοχεύει ο κίνδυνος να δημιουργήσουν ελεύθερες ρίζες που απειλούν να βλάψουν το DNA των κυττάρων, αυξάνοντας τον κίνδυνο καρκίνου του δέρματος. Για τη μεγαλύτερη δυνατή πρόληψη του κινδύνου, πολλά αντηλιακά περιέχουν πρόσθετα αντιοξειδωτικά, τα οποία εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες, καθώς και πρωτεΐνες που βοηθούν στην αποκατάσταση του κατεστραμμένου DNA.
Ακόμη, τα φυτικά συστατικά, όπως το εκχύλισμα πράσινου τσαγιού, ή το εκχύλισμα σταφυλιού, προσφέρουν αντιοξειδωτικά και αντιφλεγμονώδη οφέλη, ενώ οι οσμολίτες, ένα είδος μορίων που περιλαμβάνονται σε ορισμένα αντηλιακά, βοηθούν στη ρύθμιση της ενυδάτωσης των κυττάρων του δέρματος που εκτίθενται στις ακτίνες UV.
Σε τί συνίσταται ο δείκτης προστασίας (SPF);
Ο δείκτης αντηλιακής προστασίας (SPF) αναφέρεται στον βαθμό προστασίας που μας προσφέρει ένα προϊόν από το ενδεχόμενο ηλιακού εγκαύματος.
Ωστόσο, ο συγκεκριμένος δείκτης αναφέρεται αποκλειστικά στην προστασία από τις ακτίνες UVB. Τα αντηλιακά που μας προστατεύουν τόσο από τις ακτίνες UVA, όσο και από τις UVB φέρουν συγκεκριμένη ένδειξη.
Η τιμή SPF υπολογίζεται με βάση τη διάρκεια έκθεσης στον ήλιο που χρειάζεται για να προκληθεί έγκαυμα στην περίπτωση που το άτομο χρησιμοποιεί αντηλιακό, σε σύγκριση με τη διάρκεια έκθεσης που χρειάζεται στην περίπτωση που το άτομο εκτίθεται στον καυτό ήλιο χωρίς προστασία.
Για παράδειγμα, ένα άτομο που χωρίς αντηλιακό θα καιγόταν εντός είκοσι λεπτών, χρησιμοποιώντας ένα αντηλιακό με δείκτη προστασίας 15 SPF, θα παραμείνει προστατευμένο για περίπου πέντε ώρες.
Αυτό υπολογίζεται ως εξής: 15 SPF (ο βαθμός προστασίας που μας παρέχει το προϊόν) x 20 λεπτά (δηλαδή επί τον χρόνο στον οποίο θα καιγόμασταν χωρίς αντηλιακό) = 300 λεπτά, δηλαδή πέντε ώρες.
Με πληροφορίες από livescience .