Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συναντήθηκε με τον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν, τη Δευτέρα, επιδιώκοντας να τον πείσει να επιστρέψει στη συμφωνία που επιτρέπει την ασφαλή διέλευση πλοίων με ουκρανικά σιτηρά από τη Μαύρη Θάλασσα. Η Μόσχα είχε αποσυρθεί από τη συμφωνία τον Ιούλιο, και ο Πούτιν αποσαφήνισε ότι δεν πρόκειται να επιστρέψει σε αυτή τη φάση.
Τι έγινε στις συνομιλίες
Ο Πούτιν «γκρέμισε» τις ελπίδες για επανέναρξη της πρωτοβουλίας για τα σιτηρά, λέγοντας πως η Δύση πρέπει πρώτα να τηρήσει τις δικές της δεσμεύσεις ως προς τις ρωσικές εξαγωγές αγροτικών προϊόντων. Η Δύση απορρίπτει αυτές τις διαμαρτυρίες, λέγοντας πως τίποτα δεν εμποδίζει αυτές τις εξαγωγές.
Γιατί η Ρωσία εγκατέλειψε τη συμφωνία
Το Κρεμλίνο αρνήθηκε να ανανεώσει τη συμφωνία τον Ιούλιο, υποστηρίζοντας πως μια παράλληλη συμφωνία για την άρση εμποδίων στις ρωσικές εξαγωγές τροφίμων και λιπασμάτων δεν είχε τηρηθεί.
Η Μόσχα διαμαρτυρήθηκε πως οι περιορισμοί στη ναυτιλία και την ασφάλιση παρεμπόδιζαν το εμπόριο αγροτικών προϊόντων της, αν και έχει διαθέσει ποσότητες σιταριού ρεκόρ από πέρυσι. Κάποιες εταιρείες διστάζουν να έχουν συναλλαγές με τη Ρωσία λόγω των κυρώσεων, αν και οι χώρες της Δύσης έχουν διαβεβαιώσει πως οι ρωσικές εξαγωγές τροφίμων και λιπασμάτων εξαιρούνται.
Η αρχική συμφωνία, που είχε επιτευχθεί με τη διαμεσολάβηση του ΟΗΕ και της Τουρκίας τον Ιούλιο του 2022, επέτρεπε περίπου 33 εκατομμύρια τόνους σιτηρών και άλλων εμπορευμάτων να φύγουν με ασφάλεια από τρία ουκρανικά λιμάνια, παρά τον πόλεμο.
Γιατί είναι η Τουρκία διαμεσολαβητής
Ο Πούτιν και ο Ερντογάν θεωρείται πως έχουν έρθει κοντά μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016 στην Τουρκία, όταν ο Πούτιν ήταν ο πρώτος ηγέτης μεγάλης χώρας που προσέφερε τη στήριξή του. Ο Τούρκος πρόεδρος έχει διατηρήσει στενές σχέσεις κατά τη διάρκεια του πολέμου, ενώ η Τουρκία δεν έχει ακολουθήσει τις δυτικές κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας και έχει αναδειχθεί σε σημαντικό εμπορικό εταίρο και logistics hub για το ρωσικό εμπόριο. Ταυτόχρονα, ωστόσο, η Τουρκία στηρίζει και την Ουκρανία, στέλνοντας όπλα, πραγματοποιώντας συναντήσεις με τον πρόεδρο Ζελένσκι και στηρίζοντας την υποψηφιότητα του Κιέβου για ένταξη στο ΝΑΤΟ.
Από τότε που ο Πούτιν αποσύρθηκε από τη συμφωνία ο Ερντογάν έχει επανειλημμένα δεσμευτεί για την ανανέωση συμφωνιών που βοήθησαν να αποφευχθεί μια επισιτιστική κρίση σε τμήματα της Αφρικής, της Μέσης Ανατολής και της Ασίας.
Οι ρωσοτουρκικές σχέσεις δεν ήταν πάντα καλές
Η Τουρκία και η Ρωσία ήταν σε αντίθετες πλευρές στις συγκρούσεις στη Συρία, τη Λιβύη και το Ναγκόρνο Καραμπάχ. Ωστόσο οι σχέσεις μεταξύ των δύο αυτών χωρών σε τομείς όπως η ενέργεια, η άμυνα, η διπλωματία, ο τουρισμός και το εμπόριο ανθούν.
Παρόλα αυτά, από την επανεκλογή του Ερντογάν τον Μάιο και μετά ο Πούτιν έχει βρεθεί αντιμέτωπος με προκλήσεις στο εσωτερικό που μπορεί να τον κάνουν να φαίνεται λιγότερο αξιόπιστος εταίρος, ιδιαίτερα μετά τη στάση της μισθοφορικής Wagner του Γεβγκένι Πριγκόζιν τον Ιούνιο. Επίσης, ο Ερντογάν εξόργισε τη μόσχα τον Ιούλιο, όταν επέτρεψε σε πέντε Ουκρανούς διοικητές να γυρίσουν στη χώρα τους, οι οποίοι είχαν αιχμαλωτιστεί από τη Ρωσία και παραδοθεί στην Τουρκία υπό τον όρο να μείνουν εκεί για όσο κρατήσει ο πόλεμος.
Μπορεί να υπάρξει εξέλιξη;
Ο Ερντογάν είπε πως η Τουρκία και τα Ηνωμένα Έθνη είχαν προετοιμάσει ένα νέο πακέτο προτάσεων. «Πιστεύουμε πως θα επιτύχουμε συμφωνία που θα ικανοποιήσει τις προσδοκίες σύντομα» είπε ο Ερντογάν μετά τις συνομιλίες της Δευτέρας στο Σότσι της Ρωσίας. Ο Πούτιν επίσης είπε πως η συμφωνία θα μπορούσε να ανανεωθεί εάν ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις της. Ωστόσο η Γερμανίδα ΥΠΕΞ Αναλένα Μπέρμποκ είπε ότι το παιχνίδι του Πούτιν με τη συμφωνία ήταν κυνικό.
Ο γγ του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, πρόσφατα έστειλε στον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ «συμπαγείς προτάσεις» με σκοπό να βγουν οι ρωσικές εξαγωγές στις διεθνείς αγορές και να επιτραπεί η ανανέωση της πρωτοβουλίας της Μαύρης Θάλασσας. Μα ο Λαβρόφ είπε πως η Μόσχα δεν ήταν ικανοποιημένη από την επιστολή.
Με πληροφορίες από Associated Press