Πριν από τρεις εβδομάδες, οι ηγέτες της Κίνας και της Ρωσίας δήλωσαν ότι η φιλία μεταξύ των χωρών τους «δεν έχει όρια», σε μια προγραμματισμένη συνάντησή τους στο Πεκίνο την παραμονή των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων. Αλλά αυτό πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, έναν αγώνα διεθνών σχέσεων που δοκιμάζει πόσο μακριά είναι διατεθειμένη να φτάσει η Κίνα για να «οικοδομήσει» τις σχέσεις της με την Ρωσία.
Οι γείτονες - γίγαντες με τα πυρηνικά όπλα έχουν αναθερμάνει τις σχέσεις τους τα τελευταία χρόνια, δημιουργώντας μια συμμαχία απολυταρχικών καθεστώτων που θα μπορούσε να βρεθεί αντιμέτωπη με τη δημοκρατική Δύση υπό την ηγεσία των ΗΠΑ σε έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο. Ωστόσο, η Κίνα έχει πολλά να χάσει σε ένα τέτοιο σενάριο και ο Πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ έχει μιλήσει εναντίον της «ψυχροπολεμικής νοοτροπίας» εκείνων που παρουσιάζουν την άνοδο της χώρας του ως απειλή.
Η ανάδυση ενός άξονα Κίνας-Ρωσίας απέχει πολύ από το αναμενόμενο συμπέρασμα. Το εμπόριο με την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι ένας σημαντικός μοχλός της οικονομικής ανάπτυξης της Κίνας, ακόμη και μετά την αποξένωσή της με τις ΗΠΑ και την όρεξη της για ενέργεια που την έχουν οδηγήσει σε εξυγίανση των δεσμών της με τη Ρωσία.
«Η συνεχιζόμενη σύγκρουση στην Ουκρανία θα αποκαλύψει εάν υπάρχει βαθύτερος δεσμός ή εάν η σχέση είναι ουσιαστικά συναλλακτική», λέει ο Άντονι Σάιχ, ειδικός σε θέματα που αφορούν την Κίνα σε έναν ιστότοπο του Κέντρου Ας του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ για Δημοκρατική Διακυβέρνηση και Καινοτομία.
Περιέγραψε τρεις πιθανές ενέργειες που θα προοικονομούσαν ότι «η Κίνα έχει συμμαχήσει με τη Ρωσία». Αυτές περιλαμβάνουν το Πεκίνο να ασκήσει βέτο, αντί για αποχή, σε οποιοδήποτε ψήφισμα του ΟΗΕ που επικρίνει τις ενέργειες της Ρωσίας, την αναγνώριση ενός καθεστώτος ανδρείκελου στην Ουκρανία που έχει τεθεί σε εφαρμογή από τη Ρωσία και την άρνηση να χαρακτηριστεί η επίθεση στην Ουκρανία εισβολή ακόμη και αφού επιβεβαιωθούν οι θάνατοι αμάχων.
Η Κίνα, μαζί με την Ινδία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, απείχαν από την ψηφοφορία του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ την Παρασκευή που ζητούσε από τη Ρωσία να σταματήσει την επίθεσή της στην Ουκρανία. Η Ρωσία άσκησε βέτο. Η Κίνα απείχε και πάλι σε άλλη ψηφοφορία την Κυριακή, αν και ήταν μια διαδικαστική ψηφοφορία που δεν επιδεχόταν βέτο.
«Οι δύο αποχές δείχνουν ότι η Κίνα έχει υιοθετήσει μια πιο συνετή στάση από πριν εν μέσω της εξαιρετικά ευρείας κριτικής και διαμαρτυρίας του κόσμου ενάντια στις επιθέσεις της Ρωσίας», δήλωσε ο Σι Γινχόνγκ ειδικός στις διεθνείς σχέσεις στο Πανεπιστήμιο Ρένμιν της Κίνας.
Ο Λι Φαν, καθηγητής ρωσικών σπουδών στο Ρένμιν, είπε ότι η Κίνα και η Ρωσία έχουν «μια γειτονική, φιλική στρατηγική σχέση», αλλά ότι η Κίνα δεν παίρνει θέση στην τρέχουσα κρίση. «Δεν είναι ότι η Κίνα υποστηρίζει τη στρατιωτική επιχείρηση της Ρωσίας», λέει.
Η κίνηση της Ρωσίας να θέσει τις πυρηνικές της δυνάμεις σε κατάσταση συναγερμού την Κυριακή, κλιμακώνοντας την κρίση, μπορεί να κάνει την Κίνα πιο προσεκτική.
Η Κίνα έχει δηλώσει ότι η κυριαρχία και η εδαφική ακεραιότητα όλων των εθνών πρέπει να γίνονται σεβαστές - μια στάση που έρχεται σε αντίθεση με μια εισβολή στην Ουκρανία - ενώ επίσης αντιτίθεται στις κυρώσεις στη Ρωσία και κατηγορεί τις ΗΠΑ και την επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά ως τη βασική αιτία της κρίσης.
Για πολλούς από αυτούς που επιβάλλουν κυρώσεις, οι ενέργειες της Κίνας ισοδυναμούν με υποστήριξη της εισβολής από την Ρωσία.
Σε μια σειρά τηλεφωνημάτων με ευρωπαίους ομολόγους του στα τέλη της περασμένης εβδομάδας, ο υπουργός Εξωτερικών Γουάνγκ Γι είπε ότι «η παρούσα κατάσταση είναι κάτι που δεν θέλουμε να αντικρίσουμε». Επίσης, κάλεσε σε συνομιλίες για τον τερματισμό της κρίσης, αλλά απέφυγε να ασκήσει κριτική στη Ρωσία.
Δεν είναι σαφές εάν ο Πούτιν ζήτησε την υποστήριξη του Σι όταν ήρθε στο Πεκίνο για την τελετή έναρξης των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων στις 4 Φεβρουαρίου. Η παρουσία του Ρώσου ηγέτη ήταν μια εκδήλωση που σώζει το πρόσωπο του Σι, αφού οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν διπλωματικό μποϊκοτάζ για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Κίνα και πολλές μεγάλες χώρες δεν έστειλαν αντιπροσώπους.
Μετά τη συνάντηση του Σι και του Πούτιν εκδόθηκε κοινή δήλωση που δήλωσε ότι «η φιλία μεταξύ των δύο κρατών δεν έχει όρια και ότι δεν υπάρχουν «απαγορευμένοι τομείς συνεργασίας».
Χωρίς να αναφέρεται η Ουκρανία, η ρωσο-κινεζική δήλωση αντιτάχθηκε ξεκάθαρα στην επέκταση του ΝΑΤΟ και στους συνασπισμούς που «εντείνουν τον γεωπολιτικό ανταγωνισμό», μια πιθανή αναφορά στις προσπάθειες του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν να ενισχύσει τους δεσμούς με άλλα δημοκρατικά έθνη ενόψει της ανόδου της Κίνας.
Κατηγόρησε ανώνυμους «παράγοντες» ότι υποστηρίζουν μονομερείς προσεγγίσεις και καταφεύγουν στη βία για την αντιμετώπιση διεθνών ζητημάτων, που θα μπορούσαν να ισχύουν όχι μόνο για τους πολέμους των ΗΠΑ στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, αλλά και για τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Πριν από μισό αιώνα, στη μέση του Ψυχρού Πολέμου, ήταν η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες που ενώθηκαν απέναντι στην ρωσική απειλή. Αυτός ο μήνας σηματοδοτεί την 50ή επέτειο από το ταξίδι του Προέδρου Ρίτσαρντ Νίξον το 1972 στην Κίνα.
Εκείνη την εποχή, οι δεσμοί της Κίνας με τη Σοβιετική Ένωση είχαν επιδεινωθεί και οι ηγέτες της ανησυχούσαν για μια σοβιετική εισβολή. Πενήντα χρόνια αργότερα, η σχέση μεταξύ των τριών μεγάλων δυνάμεων άλλαξε με τρόπους που είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς. Οι δεσμοί ΗΠΑ-Κίνας είναι στα πρόθυρα κρίσης ενώ το Πεκίνο και η Μόσχα έχουν έρθει πιο κοντά από ποτέ.