Είναι μερικοί άνθρωποι που δεν πρέπει να χάνονται. Όπως η Ντανιέλ Μιτεράν. Την άκουγαν όλοι σαν σύζυγο του Φρανσουά Μιτεράν, Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας. Αλλά πολύ λίγοι γνώριζαν την δική της πολιτική δραστηριότητα. Γιατί εμφανίζονταν σαν «έργο φιλανθρωπικό». Η Ντανιέλ ήταν μια από τις προοδευτικότερες μορφές της Γαλλίας. Και όχι μόνο για την δράση της στην Αντίσταση την εποχή της Γερμανικής Κατοχής. Τα τελευταία χρόνια ζούσε και δρούσε χωριστά από τον Φρανσουά. Ίσως γιατί ήταν προοδευτικότερη. Ίσως γιατί μπορούσε να είναι, πολιτικά, πιο δραστήρια. Ίσως γι΄αυτό παρέμειναν σύζυγοι και με αμοιβαίο σεβασμό χωρίς να συζούν. Αλλά την αγωνιστικότητα της δεν την περιόρισε στην γαλλική πολιτική ζωή. Από τακτ. Απέφυγε να φέρει σε δύσκολη θέση τον σύζυγό της σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, αγωνιζόμενη για την Ανεξαρτησία τών λαών της Δυτικής Σαχάρας και των Κούρδων. Σίγουρα με την άδεια του Μιτεράν, από όσο κατάλαβα, όταν βρέθηκα στον δρόμο τους.
Μια μέρα ένας δημοσιογράφος, που παρακολουθούσε από κοντά την ιδιωτική ζωή του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας φωτογράφισε τον Μιτεράν να βγαίνει από ένα εστιατόριο με την εξώγαμη κόρη του. Από μια περιπέτεια με μια αρχαιολόγο. Η Γαλλία έμαθε έτσι ένα μεγάλο μυστικό. Και εγώ το ίδιο όταν κατάλαβα γιατί έβλεπα τον Μιτεράν να μπαινοβγαίνει στην αυλή του γραφείου μου, στο Καρτιέ Λατέν. Και ποιανού κόρη ήταν το κοριτσάκι που έβλεπα να πηγαίνει με την σάκα του κάθε μέρα στο σχολείο της, που ήταν ακριβώς απέναντι. Στο μεταξύ έβλεπα επιστολές στο όνομά μου που άνοιγαν οι μυστικές Υπηρεσίες. Οι φοβερές συμπτώσεις που γεμίζουν παράξενα την ζωή μου (για τις οποίες δεν αντέχω θα γράψω κάτι κάποτε) μου έφεραν στο διπλανό διαμέρισμα την Ναζαρίν, την κόρη του Μιτεράν και της γειτόνισσάς μου Άννας Π. Η οποία Ναζαρίν όταν μεγάλωσε έκανε...μπέιμπι σιτιν στην εγγονή μου μερικά χρόνια αργότερα! Όταν στο διαμέρισμα μου εγκαταστάθηκε ο γιος μου.
Με τον Μιτεράν είχα μια πιο επίσημη επικοινωνία αργότερα, όταν ο Πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ανέθεσε στον Πρόεδρο τής Ελληνικής Κοινότητας Παρισίων – που ήμουν εγώ –να πείσει την Γαλλική Κυβέρνηση να μην αποδεχτεί το σχέδιο του Ντελόρ να γίνει αποδεκτή από την Ευρωπαϊκή Ένωση η ονομασία «Μακεδονία» στη θέση της FYROM. Έγραψα στον Μιτεράν, με διεύθυνσή μου την ίδια με της κόρης του! Ο Mιτεράν μου απάντησε ότι θα κοιτάξει το θέμα. Και πράγματι ματαιώθηκε αυτή η πρωτοβουλία του Ντελόρ. Θα το μάθω από την επιστολή του Μητσοτάκη που μου έδινε συγχαρητήρια. Το επιχείρημά μου ήταν ότι ο όρος «Νέα Μακεδονία» που είναι ο τίτλος της ημιεπίσημης εφημερίδας των Σκοπίων αποτελεί ένδειξη ότι ο λαός αυτός δεν αισθάνεται να ειναι συνέχεια της αρχαίας Ελληνικής Μακεδονίας. Και τον ρωτούσα πώς θα ένιωθε ο ίδιος αν ένα κράτος με το όνομα «Αλσατία» συνόρευε με την Αλσατία.
Μετά από αυτόν τον πρόλογο, θα περάσω στην γνωριμία μου με την Ντανιέλ Μιτεράν. Χάρη - ως συνήθως - στην παραγωγή ενός πολιτικού ντοκιμαντέρ το οποίο μου ανέθεσε να σκηνοθετήσω το ’Ιδρυμα Ελευθερίες- Ντανιέλ Μιτεράν. Με θέμα την αποκατάσταση του λαού της Δυτικής Σαχάρας στη πατρίδα του.
Άλλη μια «τρύπα της Ιστορίας» όπως ονομάζω αυτές τις τις σελίδες που είναι παντελώς άγνωστες από τον μέσο κάτοικο τς Γης. Όπως όταν αποκαλύπτεις, για παράδειγμα, ότι την Τυπογραφία δεν τη εφηύρε ο Γουτεμβέργιος αλλά οι... Κινέζοι πριν απ’ αυτόν. Καθώς και το χαρτί βέβαια. Μια από αυτές τις σελίδες, θαμμένη ακόμα στην έρημο της Σαχάρας, είναι γραμμένη και λησμονημένη από το 1973 μέχρι σήμερα.
Στα δυτικά παράλια της Αφρικής υπάρχει ένα κομμάτι γης όπου ζούσε ένας λαός ειρηνικός, προηγμένος που για πολλά χρόνια η πατρίδα του η Δυτική Σαχάρα ήταν αποικία τής Ισπανίας. Το 1973 ιδρύεται το Μέτωπο Πολισάριο, ένα ΕΑΜ αφρικανικό. Με σκοπό να διώξει τους Ισπανούς με τα όπλα. Βέβαια η Δυτική Σαχάρα δεν έχει βουνά και η Αντίσταση είναι ακόμα πιο δύσκολη. Ξαφνικά, η Ισπανία εγκαταλείπει την Δυτική Σαχάρα και ένας δικτατορίσκος βασιλιάς του Μαρόκου ορμάει να την πάρει για τον εαυτό του με έναν «Περίπατο» - όπως ονόμασε την εκστρατεία του - και καταλαμβάνει ολόκληρη, σχεδόν, την Δυτική Σαχάρα. Η αντίσταση του Πολισάριου συνεχίζεται και θα έχουν αμφότεροι πολλούς αιχμαλώτους. Μέχρι το 1991, όταν γίνεται παύση τού πυρός. Αλλά χωρίς ειρήνευση. Ο λαός που ζει στη Δυτική Σαχάρα - στο μεγαλύτερο κομμάτι της, αυτό που έχει τα μεταλλεία - μεταναστεύει, ολόκληρος (200.000 άνδρες, γυναίκες και παιδιά) στην Αλγερινή Σαχάρα όπου χτίζει μια ολόκληρη πολιτεία στην έρημο, από την αρχή! Και, με την βοήθεια της Αλγερίας κατασκευάζει έναν δρόμο που την συνδέει με την Αλγερινή πόλη Τιρντούφ. Η πόλη αυτή θα φέρει το όνομα «Στρατόπεδο της Τιρντούφ» και την υποχρέωση να μην εμφανίζεται νομικά σε χάρτες. Το «Στρατόπεδο» - έδρα τής Κυβέρνησης τής καινούριας «Δυτικής Σαχάρας» - αν και λιγότερο... δυτικής – θα αναγνωριστεί από μερικές Αφρικανικές και Νοτιο-Αμερικανιές χώρες. Και θα αποκτήσει σύντομα Βουλή, σχολεία, νοσοκομείο, αθλητικό γήπεδο. Ανάμεσα στους αρωγούς θα είναι και η Σουηδία του Πάλμερ.*
Σε μα συνοικία τής «στρατοπεδικής» αυτής πόλης έχουν εγκατασταθεί μερικές εκατοντάδες Μαροκινοί αιχμάλωτοι. Το Πολισάριο τούς είχε αφήσει ελεύθερους να επιστρέψουν στα σπίτια τους αλλά, όταν γυρίσαμε την ταινία το 1990, τούς βρήκαμε να εξακολουθούν να διαμένουν εκεί. Τουλάχιστον 15 χρόνια από την αιχμαλωσία» τους! Κι’ αυτό γιατί ο Βασιλιάς του Μαρόκου δεν δέχτηκε την επιστροφή τους! Με την δικαιολογία ότι ήταν δειλοί και είχαν αφεθεί να συλληφθούν αντί να σκοτωθούν σαν ήρωες! Απίστευτο αλλά αληθινό. Η μεσολάβηση τού ΟΗΕ για ανταλλαγή αιχμαλώτων δεν έγινε δεκτή. Πράγμα που σημαίνει ότι και οι Σαχραουοί αιχμάλωτοι παρέμειναν στο Μαρόκο για μία 15ετία, αν όχι 20 ή 30 χρόνια!
Το 1990, πριν ακόμα σταματήσει η Αντίσταση του Πολισάριου, το Ίδρυμα Ελευθερίες – Ντανιέλ Μιτεράν, σε συνεργασία με την Διεθνή Ομοσπονδία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, μου αναθέτουν να συνοδεύσω μια επιτροπή νομικών κατά τήν επίσκεψή της στην καινούργια αυτήν κατοικία του λαού της Δυτικής Σαχάρας και να κινηματογραφήσω την εικόνα που θα βρω μπροστά μου καθώς και τους όρους διαβίωσης των Μαροκινών «αιχμαλώτων». Οι τελευταίοι άλλωστε ήταν ο επίσημος σκοπός αυτής τής αποστολής.
Η ταινία (Les Sahraouis en attente –Οι Σαχραουοί εν αναμονή) είχε μια επίσημη προβολή στην αίθουσα του Μουσείου του Ανθρώπου, στο Παρίσι.
Η ιστορία που ακολούθησε έχει μια μακρά συνέχεια που θυμίζει πολλές άλλες διενέξεις γνωστότερες. Για να μην σάς κουράζω σάς λέω μόνο πως παρ όλες τις πιέσεις του ΟΗΕ και τις αποφάσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου τής Χάγης, το Μαρόκο εξακολουθεί να αρνείται την ανεξαρτησία της Δυτικής Σαχάρας. Πράγμα που είχε κάνει και η Μαυριτανία στο παρελθόν, με τις ευλογίες τού Γάλλου Προέδρου Ζισκάρ-Ντεστέν. Η άφιξη του Φρανσουά Μιτεράν στην εξουσία είναι που επέτρεψε στην Ντανιέλ να ασχοληθεί με το πρόβλημα.
Ένα καινούργιο πρόγραμμα που είχα με την Ντανιέλ και που αφορούσε στην Ελλάδα δεν πραγματοποιήθηκε γιατί το πολέμησε ο ανθέλλην Ντελόρ. Ίσως να θυμήθηκε το κάζο τής «Μακεδονίας» του.
DANIELLE, αυτός που θα μείνει στην Ιστορία θα είσαι εσύ!
*
Παραμένει άγνωστο γιατί δολοφονήθηκε ο Πάλμερ ο οποίος πρόλαβε να κάνει πολλά για τους εξόριστους Έλληνες και ιδιαίτερα για έναν άρρωστο φίλο μου, χάρη στην μεσολάβηση της Μελίνας.