Ο Γαλλικός Τύπος είχε παρομοιάσει τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν με τον θρυλικό χαρακτήρα του Ερζέ, τον Τεντέν, κατά τις επισκέψεις στο παρελθόν στην Αφρική και την Ασία. Τώρα - για ακόμη μια φορά - και άλλα διεθνή μέσα του δίνουν αυτόν τον χαρακτηρισμό με αφορμή το ταξίδι του Μακρόν στην Κίνα (5 - 7 Απριλίου). Παρούσα σε μέρος του προγράμματος, και στο όνομα της «ευρωπαϊκής ενότητας», θα είναι και η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Ο χαρακτηρισμός που έχει αποδοθεί στον Γάλλο πρόεδρο δεν είναι απαραίτητα υποτιμητικός, αντίθετα εμπεριέχει στοιχεία θάρρους. Ανεξάρτητα από το αποικιοκρατικό παρελθόν του, ο ήρωας, με τα δεδομένα της εποχής, μαχόταν ενάντια στο κακό.
Για το λόγο αυτό η προσπάθεια προσέγγισης του «κινέζικου δράκου», ο οποίος μόλις πριν από λίγες ημέρες «πέταξε» από τη Ρωσία, είναι μια «επιχείρηση» υψηλού ρίσκου για τον Μακρόν.
Η αποστολή είναι να αποτρέψει τη συγκρότηση ενός άξονα του κακού, ο οποίος επιβουλεύεται όχι μόνο την Ουκρανία αλλά και τα δυτικά και πολύ περισσότερο τα ευρωπαϊκά ιδεώδη και το πιο σημαντικό να διασφαλίσει ότι ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ δεν θα δώσει όπλα στη Ρωσία για να την ενισχύσει στον πόλεμο κατά της Ουκρανίας.
Όμως ο Γάλλος πρόεδρος, με τα σοβαρά προβλήματα στο εσωτερικό της χώρας του, έχει βεβαρυμένο παρελθόν καθώς η αποτυχία του να εμφανιστεί ως ειρηνοποιός με τον Πούτιν την παραμονή της εισβολής στην Ουκρανία παραμένει ακόμη νωπή στη μνήμη όλων.
Το «άδειασμα» από τον Πούτιν και η φωτογραφία που τον έδειχνε στην άκρη ενός τεράστιου τραπεζιού και σε απόσταση από τον Πούτιν ήταν ένα σημαντικό πλήγμα στο γόητρο του Μακρόν.
Έτσι και τώρα οι όποιες προσπάθειες για να συνετίσει την Κίνα και να περιορίσει και τις όποιες κινήσεις της όχι μόνο στη Ρωσία, αλλά και όσον αφορά τις δράσεις της στον Ειρηνικό, δεν είναι ιδιαίτερα φερέλπιδες, εκτός και εάν έχει κρυφά όπλα στην φαρέτρα του.
Σίγουρα θα έχει μαζί του μια μεγάλη ομάδα από επιχειρηματίες και εκπροσώπους της EDF, της Alstom, της Veolia, αλλά και της Airbus, ενώ πληροφορίες που διαρρέουν στον Τύπο δεν αποκλείουν την οριστικοποίηση μιας συμφωνίας για 300 αεροσκάφη ύψους 30 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Η σκληρή Ούρσουλα
Μαζί του θα είναι και η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και αυτό ίσως περιπλέξει την κατάσταση, δεδομένου ότι η πρόεδρος της Κομισιόν σε ομιλία της λίγο πριν το ταξίδι της στην Κίνα κατακεραύνωσε το Πεκίνο προκαλώντας αντιδράσεις. (Όλη η ομιλία εδώ).
Ο ”ξεκάθαρος στόχος του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος είναι μια συστημική αλλαγή της διεθνούς τάξης με την Κίνα στο επίκεντρό της ... Είδαμε την επίδειξη φιλίας στη Μόσχα, η οποία λέει χίλιες λέξεις για αυτό το νέο όραμα για τη διεθνή τάξη” δήλωσε η πρόεδρος της Κομισιόν στις 30 Μαρτίου κατά την ομιλία της στο European Policy Center, ενώ τόνισε:
«Η Κίνα έχει γίνει πιο καταπιεστική στο εσωτερικό και πιο επιθετική στο εξωτερικό». Η συγκεκριμένη δήλωσή της ήταν από τις πιο ήπιες κατά τη διάρκεια της ομιλίας της.
Σε άλλο σημείο υπογράμμισε:
«Είναι σαφές από την επίσκεψη αυτή ότι η Κίνα βλέπει την αδυναμία του Πούτιν ως έναν τρόπο για να αυξήσει την επιρροή της επί της Ρωσίας. Και είναι σαφές ότι η ισορροπία δυνάμεων σε αυτή τη σχέση - η οποία για το μεγαλύτερο μέρος του περασμένου αιώνα ευνοούσε τη Ρωσία - έχει πλέον αντιστραφεί. Ιδιαίτερα αποκαλυπτικά ήταν τα αποχαιρετιστήρια λόγια του Προέδρου Σι προς τον Πούτιν στα σκαλιά έξω από το Κρεμλίνο, όταν είπε: ”Αυτή τη στιγμή, υπάρχουν αλλαγές που όμοιες τους δεν έχουμε δει εδώ και 100 χρόνια. Και εμείς είμαστε αυτοί που οδηγούμε αυτές τις αλλαγές από κοινού”».
Η Φον ντερ Λάιεν υπενθύμισε στην Κίνα ότι ως μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας έχει την ευθύνη να διαφυλάξει τις αρχές και τις αξίες που βρίσκονται στην καρδιά του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, ενώ την κάλεσε να διαδραματίσει εποικοδομητικό ρόλο στην προώθηση μιας δίκαιης ειρήνης.
«Αλλά αυτή η ειρήνη μπορεί να είναι δίκαιη μόνο εάν βασίζεται στη διατήρηση της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας. Η Ουκρανία θα καθορίσει τους όρους μιας δίκαιης ειρήνης που απαιτεί την απόσυρση των στρατευμάτων εισβολής» τόνισε η Φον ντερ Λάιεν αφήνοντας αιχμές για το ειρηνευτικό σχέδιο 12 σημείων που πρόσφατα πρότεινε ο Σι.
Προειδοποιήσεις
Ξεκαθάρισε δε ότι ο τρόπος με τον οποίο η Κίνα θα συνεχίσει να αλληλεπιδρά με τον πόλεμο του Πούτιν θα είναι καθοριστικός παράγοντας για τις σχέσεις ΕΕ-Κίνας στο μέλλον.
Προέτρεψε τις χώρες της ΕΕ να ”απεξαρτηθούν” από την υπερβολική εξάρτηση από την Κίνα, ενώ άφησε να εννοηθεί ότι η ΕΕ θα μπορούσε να τερματίσει την «Ολοκληρωμένη Επενδυτική Συμφωνία Ε.Ε. – Κίνας (Comprehensive Agreement on Investment/CAI) οι διαπραγματεύσεις της οποίας ξεκίνησαν επίσημα στη Σύνοδο Κορυφής ΕΕ – Κίνας, το Νοέμβριο του 2013 και ολοκληρώθηκε επί της αρχής την 30η Δεκεμβρίου 2020.
(Δείτε αναλυτικά και στα ελληνικά τη συμφωνία εδώ)
Η συμφωνία περιλαμβάνει φιλόδοξες διατάξεις για τη διασφάλιση ίσων όρων ανταγωνισμού και την πρόσβαση στην αγορά και ήταν γερμανικής εμπνεύσεως, όταν ήταν Καγκελάριος η Άνγκελα Μέρκελ. Ίσως δεν ήταν τυχαία η επίσκεψη του Σουλτς πριν από ένα χρόνο στην Κίνα, κάτι που αρκετοί είδαν ως μια ευκαιρία η Γερμανία, άλλοτε στενός συνεργάτης με την Ρωσία, να προωθήσει τα συμφέροντά της.
Όπως επίσης δεν είναι τυχαία η επίσκεψη του Γάλλου προέδρου σήμερα, συνοδεία της προέδρου της Κομισιόν. Με αυτόν τον τρόπο ο Μακρόν θέλει να τονίσει το ρόλο της Γαλλίας στην Ένωση.
Όπως και να έχει η Φον ντερ Λάιεν δεν έκλεισε τελείως την πόρτα στην Κίνα λέγοντας ότι ”Η Κίνα είναι ένα συναρπαστικό και πολύπλοκο μείγμα ιστορίας, προόδου και προκλήσεων. Και θα καθορίσει αυτόν τον αιώνα”.«Η ιστορία μας για το πώς σχετιζόμαστε με την Κίνα δεν έχει γραφτεί ακόμη πλήρως - και δεν χρειάζεται να είναι αμυντική”.
Ομως τα μηνύματα της Φον ντερ Λάιεν ήταν σκληρά και δεν ήταν λίγοι εκείνοι που την αποκάλεσαν «Γεράκι» . Λίγες ημέρες αργότερα δημοσιεύματα έκαναν λόγο πως ίσως να προορίζεται για τη θέση του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ μετά τη λήξη της θητείας της στην Κομισιόν.
Τι θα κάνουν με τον Σι
Μακρόν και Φον ντερ Λάιεν σίγουρα δεν θα κάνουν μια εθιμοτυπική συνάντηση με τον Σι Τζινπινγκ.
Εκτιμάται ότι θα εκφράσουν έντονες ανησυχίες για τις εκτεταμένες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά πολύ περισσότερο - και εδώ το βάρος πέφτει στον Μακρόν - θα επιδιώξουν να πείσουν την Κίνα να μεσολαβήσει ώστε να σταματήσουν οι ρωσικές επιθέσεις σε μη στρατιωτικές υποδομές στην Ουκρανία, αλλά θα θέσουν και το ζήτημα των απαγωγών παιδιών από την Ουκρανία. Ένα θέμα για το οποίο τόσο ο ΓΓ του ΟΗΕ έχει πάρει θέση όσο και η Κομισιόν και είναι ένας από τους λόγους που έχει εκδοθεί από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ) ένταλμα σύλληψης κατά του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν για εγκλήματα πολέμου.
Ακόμη μια σημαντική παράμετρος που θα θέσει ο Μακρόν είναι αυτός της χρήσης πυρηνικών όπλων για την οποία έχει απειλήσει ο Πούτιν, αλλά και η απειλή της Μόσχας να τοποθετήσει πυρηνικούς πυραύλους στη Λευκορωσία, .
Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι ο Μακρόν είναι ο ηγέτης του μοναδικού κράτους μέλους της ΕΕ, που κατέχει πυρηνικά όπλα.
Το ζήτημα της αποστολής όπλων από την Κίνα προς τη Ρωσία, είναι η «κόκκινη» γραμμή για την Ε.Ε και τις ΗΠΑ και θα είναι ένα από τα βασικά ζητήματα που θα συζητηθούν. Οι προειδοποιήσεις ήδη έγιναν από την Φον ντερ Λάιεν και δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι θα υπάρξουν απειλές και αυστηρές προειδοποιήσεις από τον Μακρόν προς τον ομόλογό του. Άλλωστε δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι έχει την ισχύ για κάτι τέτοιο. Ας μην ξεχνάμε ότι σε ανάλογες προειδοποιήσεις – απειλές από τις ΗΠΑ η Κίνα είχε απαντήσει «δεν φοβόμαστε τους χάρτινους τίγρεις».
Επιτυχία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί μια δέσμευση από τον Σι ότι θα μεσολαβήσει για τα πυρηνικά, μια διαβεβαίωση ότι δεν θα στείλει όπλα, και ίσως μια συνάντηση ή επικοινωνία με τον Ζελένσκι.
Όσον αφορά το ειρηνευτικό σχέδιο της Κίνας αυτό έχει απορριφθεί ως έχει, όπως δήλωσε εκτός από την πρόεδρο της Κομισιόν και ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική, Ζοζέπ Μπορέλ, αφού η Κίνα δεν κάνει διάκριση ανάμεσα στον επιτιθέμενο και στο θύμα».
Ωστόσο κανείς δεν φαίνεται να αποκλείει το ενδεχόμενο η Κίνα να διαδραματίσει το ρόλο του παράγονται εκείνου που θα διευκολύνει την επίτευξη ειρήνης στην Ουκρανία αλλά σε καμία περίπτωση αυτή του μεσολαβητή.
Ήδη η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έδωσε στην Κίνα την ευκαιρία να προβάλει την επιρροή της διεθνώς, ενώ το ειρηνευτικό σχέδιο της Κίνας αντικατοπτρίζει και εκφράζει τον αυξανόμενο ρόλο που θέλει να διαδραματίσει ως παγκόσμια δύναμη. Παρα ταύτα δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτές ενέργειες που αποδυναμώνουν την Ευρώπη και την αμυντική αναδιάρθρωσή της. Από την άλλη πάντα υπάρχει περιθώριο ελιγμών από μέρους της Κίνας, αφού αντιλαμβάνεται πως μια διεύρυνση της αστάθειας θα βλάψει τα σχέδια της για την οικονομική διείσδυση στις αγορές της Δύσης και της ΕΕ.