Κάποτε ο Μάνος Χατζηδάκις «πρότεινε» να έρθουν οι Ευρωπαίοι να μάς κυβερνήσουν, προκειμένου εμείς να μπορέσουμε να ασχοληθούμε με τα ουσιώδη. Από φιλοσοφικής άποψης, πρόκειται για μια εξαιρετικά εύστοχη παραίνεση, αλλά στην περίπτωση της διεθνούς πολιτικής, η αδράνεια ή η εναπόθεση της υπεράσπισης των εθνικών συμφερόντων σε τρίτους σημαίνει στρατηγική εξαΰλωση και κατ’ επέκταση εθνική ανυπαρξία. Εξαιρετικός ο Χατζηδάκις, αλλά η επισήμανσή του διαθέτει διαφορετικές συμπαραδηλώσεις και ουδόλως σχετίζεται με στρατηγικές του «άγεσθαι και φέρεσθαι» εν μέσω μιας μοναδικής γεωστρατηγικής «συναστρίας», η οποία προσφέρει πλήθος ευκαιριών στην Ελλάδα με αφορμή τόσο την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ όσο και την υλοποίηση του αγωγού φυσικού αερίου East Med. Το θέμα είναι αν σκοπεύουμε να εκμεταλλευτούμε τις εν λόγω ευκαιρίες…
Στις αρχές του 2000, το Πανεπιστήμιο της Σεβίλλης εκπόνησε, για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ένα χάρτη μέσω του οποίου απεικονίζονται οι Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες των κρατών-μελών. Η σχεδίαση πραγματοποιήθηκε εύλογα βάσει του Δικαίου της Θάλασσας του 1982 και ως εκ τούτου, κατακρημνίζει κάθε παράνομη αξίωση της Τουρκίας στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Το συγκεκριμένο νομικό εργαλείο προφανώς και δεν παράγει αυτομάτως αποτελέσματα στο διεθνές περιβάλλον, αλλά προσφέρει υψηλή νομιμοποίηση κατά την προσπάθεια χάραξης ανάλογων πολιτικών συνοδεία πάντοτε της αναγκαίας ισχύος. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι η κατ’ ουσία απροθυμία εφαρμογής του Διεθνούς Δικαίου έχει επιφέρει έως και πρόστιμα από τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα στην περίπτωση του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού. Συνεπώς, έχουμε το «δίκαιο με το μέρος μας», η ούτω καλούμενη «διεθνής κοινότητα» το αναγνωρίζει και απομένει η βούλησή μας να το υπερασπιστούμε.
Προς αυτή την κατεύθυνση, έχουμε δύο πραγματολογικά δεδομένα.
Πρώτον, οι Η.Π.Α. προκρίνουν την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ εντασσόμενη σε ένα ευρύτερο ηλεκτρικό δίκτυο Ε.Ε.-Μέσης Ανατολής, ενώ και δρώντες, όπως η Γαλλία ελέω και της εργολήπτριας NEXANS, προτάσσουν την ιδέα πόντισης του καλωδίου.
Δεύτερον, παράλληλα με το καλώδιο, προκύπτει το ακόμη ενεργό East Med Act και ο East Med, ο οποίος λοιδορήθηκε αρχικά από τον Νταβούτογλου, έπειτα από εν Ελλάδι αναλυτές και στο τέλος από τους Αμερικανούς (η χρονική σειρά δεν είναι τυχαία), με τις περίφημες δηλώσεις Νούλαντ. Μετά την ανάληψη της Προεδρίας των Η.Π.Α. από τον Ντόναλντ Τραμπ και την περίφημη δήλωση “Drill, baby, drill”, όμως, λαμβάνει χώρα μια εκ νέου μεταστροφή στους υδρογονάνθρακες, ενώ και η παρουσία της Chevron νοτίως της Κρήτης εντάσσεται στο ίδιο πλαίσιο.
Τόσο η Chevron όσο ακόμη και η Λιβύη σέβονται τις – έστω δυνητικές βάσει της UNCLOS – οριοθετήσεις, ενώ η αμερικανική εταιρεία έρχεται προφανώς πεπεισμένη ότι θα υπάρξουν τα αναγκαία έργα δρομολόγησης της παραγωγής της προς τις αγορές, αλλά και ευθυγραμμισμένη με την προοπτική η Ελλάδα να διαδραματίσει έναν τέτοιο ρόλο. Τέτοιου είδους έργα συνίστανται σε υποθαλάσσιους αγωγούς, που η υλοποίησή τους προϋποθέτει εγγυήσεις ασφαλείας και ως εκ τούτου κυριαρχίας. Με άλλα λόγια, ο East Med και το καλώδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης αποτελούν δύο παράλληλα έργα, τα οποία δύνανται να προσφέρουν την αναγκαία βάση σύγκλισης των στρατηγικών συμφερόντων Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ και Η.Π.Α., καθώς και της Γαλλίας, υπό το βάρος και την ώθηση νέων οικονομικών επιταγών και γεωστρατηγικών προτεραιοτήτων.
Και γιατί οι Διεθνείς Πόλοι Ισχύος να μην πορευτούν στη νέα πραγματικότητα προσεταιριζόμενοι την Τουρκία; Γιατί, επί παραδείγματι, να μην προταχθεί ένας East Med μέσω Τουρκίας;
Τα εν λόγω έργα είναι στρατηγικής σημασίας, καθώς σχετίζονται με αγαθά άμεσα σχετιζόμενοι με την ασφάλεια των κρατών, των οποίων οι αγορές τα καταναλώνουν. Η Τουρκία αφενός προσανατολίζεται διαφορετικά στις διεθνείς σχέσεις της ορίζοντας ως αντίπαλο το Ισραήλ, για λόγους που αφορούν την ανάληψη ηγετικού ρόλου στο μουσουλμανικό κόσμο. Αφετέρου έχει δημιουργήσει ήδη ένα ευρύ πλέγμα αλληλεξάρτησης με δρώντες, όπως η Ρωσία και το Ιράν, οι οποίοι παραμένουν ευθέως ανταγωνιστικοί προς τα δυτικά συμφέροντα. Είναι χαρακτηριστικό ότι η βιομηχανική παραγωγή και το επενδυτικό προφίλ της Τουρκίας εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το φθηνό και σταθερά παρεχόμενο ρωσικό φυσικό αέριο, γεγονός που υποθηκεύει σε σημαντικό βαθμό και την ανεξαρτησία της Άγκυρας σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής.
Συνεπώς, η διέλευση του φυσικού αερίου της Λεβαντίνης από τουρκικής κυριαρχίας περιοχές θα υποθηκεύσει την ευρωπαϊκή προτεραιότητα διαφοροποίησης των παραγωγών και των διόδων μεταφοράς υδρογονανθράκων. Δεδομένου, δηλαδή, ότι ήδη μεγάλα ποσοστά ρωσικού (Blue Stream I και II) και ιρανικού (Tabriz-Erzurum) φυσικού αερίου διέρχονται – και ελέγχονται – από την Τουρκία, θα συνιστούσε καταφανή ανορθολογισμό η Ε.Ε. και οι Η.Π.Α. να επιτρέψουν μία εκ των ελαχίστων εναλλακτικών επιλογών για τις δυτικές αγορές να δεσμευτεί και αυτή από τον τουρκικό διάδρομο.
Ο «Θεός της Ελλάδας» παρακολουθεί και προσφέρει χείρα βοηθείας σε όσους την αξίζουν. Και στη διεθνή πολιτική, αξίζουν και λαμβάνουν χείρα βοηθείας όσοι διαθέτουν ισχύ και βούληση επίκλησής της.