Δύο πολύ σημαντικές, ακόμα και εμβληματικές, φυσιογνωμίες της ελληνικής ποίησης του μεσοπολέμου οι οποίες συνδέθηκαν με μια πλατωνική ερωτική σχέση κατά την διάρκεια της ζωής τους έχει ως επίκεντρο η επόμενη εκδήλωση του κύκλου Σύγχρονη Μουσική Δημιουργία και Ποίηση του Ελληνικού Σχεδίου του Δημήτρη Παπαδημητρίου η οποία θα πραγματοποιηθεί αύριο, Παρασκευή 24 Ιανουαρίου, στην μικρή σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση.
Πρόκειται για τον Γιώργο Σαραντάρη και την Μελισσάνθη (Ήβη Κούγια -Σκανδαλάκη) που όντως συνδέθηκαν με μιαν ερωτική φιλία η οποία εκφράσθηκε κυρίως διαμέσου της αλληλογραφίας τους. Σε αυτήν επίσης αλλά βέβαια και στην ίδια την ποίηση τους στηρίχτηκαν δύο νέοι δημιουργοί, αντίστοιχα ο Κώστας Μάκρας και η Νεφέλη Λιούτα, για να τους προσεγγίσουν και να δώσουν μια «μουσική απεικόνιση» της σχέσης τους αλλά και των ιδίων μελοποιώντας αντίστοιχα μια σειρά ποιημάτων τους. Η Νεφέλη Λιούτα θα ερμηνεύσει η ίδια τα τραγούδια που έγραψε, ο Κώστας Μάκρας επέλεξε ως ερμηνευτή των δικών του τον Απόστολο Κίτσο και σε αμφότερες τις περιπτώσεις θα συνοδεύσει ένα εξαίρετο λιτότατο ενόργανο σύνολο, συγκεκριμένα ένα κουαρτέτο πιάνου, βιολιού, βιολοντσέλου και κόρνου.
Με ποια στοιχεία της γραφής και της ψυχοσύνθεσης ίσως του/της ποιητή/ιας του οποίου την αλληλογραφία μελοποιείς ταυτίζεσαι περισσότερο και γιατί;
Νεφέλη Λιούτα: Με την αίσθηση της ταυτόχρονης συνύπαρξης πάθους για ακραία ελευθερία και εκρήξεων που προκαλεί ο ασφυκτικός εσωτερικός εγκλωβισμός. Το άγριο πουλί που θα ξεσκίσει την καρδιά να ξεχυθεί ελεύθερο στον κόσμο, η αγάπη για τον ήλιο και το βαθύ σκοτάδι του πόθου, η νοσταλγία για αλλόκοτες πολιτείες που δεν πατήθηκαν ποτέ.
Κώστα Μάκρας:. Θα μπορούσα να πω, ως βασικό στοιχείο γραφής, τον στοχασμό στην οίησή του. Τα όρια μέσα στα οποία κινείται συναισθηματικά καταφέρνουν με κάποιον τρόπο να διασφαλίσουν την ποιότητα μέσω της υψηλής αισθητικής των στίχων του!
Αντίστοιχα ποια στοιχεία της ποίησης του/της θεωρείς τα σημαντικότερα αλλά και σε ποια επέλεξες να στηριχθείς μελοποιώντας την αλληλογραφία του;
Ν. Λ.: Στην ανάγκη της για αλήθεια και στην προσπάθειά της να μην κρύψει καμία χαρά και κανένα σκοτάδι, διαλέγοντας λέξεις εξίσου ποιητικές μα και ρεαλιστικές, δημιουργώντας ταυτόχρονα μια παραμυθένια ατμόσφαιρα αλλά με γυμνά συναισθήματα.
Κ. Μ.: Επέλεξα να στηριχτώ και να μελοποιήσω το Γιώργο Σαραντάρη έχοντας στο μυαλό μου στίχους του όπως «στοχάζοντας τη γύμνια μου». Στην ανάγκη του να συνδυάσει τη φιλοσοφία με την ποίηση, κάτι που ενδεχομένως δεν καταφέρνει πάντοτε αλλά δείχνει το δρόμο που οδηγεί στην αναζήτηση του σημαντικού.
Πιστεύετε ότι το να ασχολείται κανείς μουσικά με κείμενα της συγκεκριμένης εποχής είναι μόνο θέμα νοσταλγίας ή και μπορεί να διδαχθεί από αυτά με οποιονδήποτε τρόπο;
Ν.Λ: Πιστεύω ότι τα συναισθήματα, οι υπαρξιακές ανησυχίες, οι πόνοι και τα αδιέξοδα του μυαλού και της ψυχής που αποτυπώνονται στα ποιήματα τα οποία είχαμε μπροστά μας, είναι άχρονα. Αν κάποιος μου έδινε τα ίδια κείμενα χωρίς την χρονική τους ταυτότητα και ενδεχομένως χωρίς το πολυτονικό σύστημα θα τα τοποθετούσα τόσο στο χθες όσο και στο σήμερα. Ίσως αυτό, από μόνο του, να βοηθά να φύγουμε από το στοιχείο της νοσταλγίας που ίσως μας υποκινεί στην αρχή να καταπιαστούμε με κάτι παλαιότερο. Ο άνθρωπος ανά τους αιώνες δεν σταματά να αγαπά, να χαίρεται, να λυπάται, να πονά, να αμφισβητεί, να αναρωτιέται με την ίδια ένταση και συνέπεια, όπως και η Ιστορία με ένταση και συνέπεια επαναλαμβάνει τον εαυτό της. Αλλωστε και η Ιστορία από ανθρώπους διαμορφώνεται με τις εξαιρέσεις των παρεμβάσεων της μητέρας φύσης, στον βαθμό βέβαια που δεν παίζει ρόλο και πάλι ο άνθρωπος.
Κ. Μ.: Είναι σημαντικό να ασχολείσαι με σημαντικούς,, ασχέτου εποχής. Μεγάλη πρόκληση, μοναδική ευκαιρία να προσπαθήσεις να αναμετρηθείς όχι με εκείνους αλλά με τον εαυτό σου!
Προσπαθήσατε το ύφος των τραγουδιών σας για αυτό το project να προσεγγίσει και να γίνει κάπως κοινό ή όχι;
Ν. Λ.: Είχαμε μπροστά μας δύο πολύ διαφορετικές προσωπικότητες οι οποίες αποπειράθηκαν να προσεγγίσουν η μία την άλλη με την ένταση και την αμηχανία που διατκατέχει συχνά τις ανθρώπινες επικοινωνίες, οδηγώντας τις συχνά σε ασυνεννοησία και απομάκρυνση. Ανατρέχοντας στην αλληλογραφία και την ποίηση αμφοτέρων συναντάμε σημεία συνάντησης μα και χαρακτήρες φλογέρα διαφορετικούς και ψυχοσυνθέσεις οι οποίες επίσης διαφέρουν. Οι μουσικές μας προσπάθησαν να δώσουν ακριβώς αυτό, δύο διαφορετικούς ανθρώπους που προσπάθησαν να συναντηθούν στη μέση της διαδρομής των διαφορετικών κόσμων τους.
Κ. Μ.: Όχι και για κανένα λόγο που θα μπορούσε να αλλοιώσει τα διαφορετικά στοιχεία της μουσικής προσέγγισης μας. Η παράσταση άλλωστε είναι βασισμένη στη διαφορετικότητά μας!
Αντίστοιχα ακούσατε καθόλου καθένας μέρος έστω από το τι έγραφε ο άλλος ή δεν το κάνατε ακριβώς για να μην επηρεαστείτε;
Ν. Λ.: Δίναμε στοιχεία ο ένας στον άλλο χωρίς ποτέ να ξεκλειδώσουμε το έργο μας ολόκληρο, διατηρώντας μέσα στην άψογη επικοινωνία και συνεργασία μας λίγο από το στοιχείο του μυστηρίου.
Κ. Μ.: Αν και μπήκαμε στον πειρασμό φροντίσαμε να κρατήσουμε μια δημιουργική αγωνία για το τι έχει κάνει ο άλλος μέχρι τις τελευταίες πρόβες μας.
Το συνοδευτικό σύνολο αυτή τη φορά είναι πολύ διαφορετικό από προηγούμενες εκδηλώσεις του Ελληνικού Σχεδίου, πολύ πιο ολιγομελές αλλά και σαφέστατα προσανατολισμένο στα κλασικά όργανα. Γιατί αυτή η επιλογή και ποιες διαφορές επέφερε ίσως στη σύνθεση των τραγουδιών σας και, ακόμα περισσότερο, πώς και κατά ποιο τρόπο θα διαφοροποιήσει την εκτέλεση τους;
Ν. Λ.: Είχαμε μια ευχέρεια ως προς την ενορχήστρωση και την επιλέξαμε από κοινού με τον Κώστα. Κάποια όργανα τα ήθελα εγώ, κάποια εκείνος και βρεθήκαμε στη μέση! Η δική μου σκέψη ήταν να καταφέρω να δημιουργήσω έναν ήχο ρομαντικό, λίγο μυστηριακό σε χροιές, αρκετά νυχτερινό αλλά και με μερικές χλωμές αχτίδες, έτσι όπως φανταζόμουν ότι θα έπεφτε το φως του φεγγαριού στο παράθυρό της τις νύχτες που χωρίς να την βρίσκει ύπνος θα καθόταν στο γραφείο της να γράψει γράμματα και ποιήματα ηρεμώντας την ψυχή της. Όλα προσεγγισμένα από τη δική μου ύπαρξη στο σήμερα, με τις πινελιές ηλεκτρονικού μινιμαλισμού που προσδίδω στις δικές μου νύχτες.
K. M.: Η σύνθεση των τραγουδιών προηγείται και είναι ανεξάρτητη της ενορχήστρωσης η οποία κάθε φορά καλείται να εξυπηρετήσει την παρουσίασή τους ανάλογα με την ανάγκη μιας παράστασης. Υπό αυτή την έννοια θα μπορούσαν να είναι αρκετά λιγότερα ή περισσότερα όργανα, συμφωνήσαμε από κοινού ότι έπρεπε να είναι τόσα και τα συγκεκριμένα.
Το αρκετά «μυστηριακό», σε ένα βαθμό ίσως και για τους ίδιους τους δημιουργούς, αποτέλεσμα δείχνει να είναι πολύ ενδιαφέρον αλλά αυτό θα το διαπιστώσουν όσοι και όσες βρεθούν αύριο στην ΣΙΩ.
