Ο Πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, επισκέφθηκε ένα από τα σημαντικότερα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας (Παρασκευή 29 Ιουλίου), μια εβδομάδα μετά τη συμφωνία με τη Ρωσία, την Τουρκία και τα Ηνωμένα Έθνη για τη δημιουργία ασφαλών διαδρόμων για τα πλοία για εξαγωγή σιτηρών που έχουν παγιδευτεί στη χώρα από την έναρξη του πολέμου, εδώ και πέντε μήνες.
Ταυτόχρονα με την επίσκεψή του σε λιμάνι στην περιοχή της Οδησσού, εθεάθησαν εργάτες να προετοιμάζουν τερματικούς σταθμούς φόρτωσης για εξαγωγές σιτηρών, στις οποίες βασίζονται εκατομμύρια φτωχοί άνθρωποι σε όλο τον κόσμο που ζουν υπό το φάσμα της πείνας.
«Θέλουμε η Ουκρανία να εγγυηθεί την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια»
«Είναι το πρώτο πλοίο που φορτώνεται από την αρχή του πολέμου», είπε ο Ζελένσκι.
Δήλωσε ακόμη ότι η εξαγωγή σιτηρών θα ξεκινήσει με την αναχώρηση πολλών πλοίων, που φορτώθηκαν αλλά δεν μπόρεσαν να αναχωρήσουν από τα ουκρανικά λιμάνια μετά τη ρωσική εισβολή.
«Η πλευρά μας είναι πλήρως προετοιμασμένη. Στείλαμε όλα τα σήματα στους εταίρους μας — τον ΟΗΕ και την Τουρκία, και ο στρατός μας εγγυάται την ασφάλεια», είπε, προσθέτοντας ότι «είναι σημαντικό για εμάς η Ουκρανία να παραμείνει ο εγγυητής της παγκόσμιας επισιτιστικής ασφάλειας».
Οι επισκέψεις στα λιμάνια αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας της Ουκρανίας για να δείξει στον κόσμο ότι είναι σχεδόν έτοιμη να εξάγει ξανά εκατομμύρια τόνους σιτηρών στον κόσμο μετά τη σημαντική συμφωνία της περασμένης εβδομάδας.
Η πολυπλοκότητα της συμφωνίας και οι ανησυχίες για την ασφάλεια των ναυτιλιακών πληρωμάτων οδήγησαν τη συμφωνία σε ένα αργό, προσεκτικό ξεκίνημα. Έχει περάσει μια εβδομάδα από την υπογραφή της, ωστόσο κανένα φορτίο με σιτάρι δεν έχει φύγει ακόμη από τα λιμάνια. Παράλληλα, οι αντιμαχόμενες πλευρές αντιμετωπίζουν ένα ρολόι που μετρά πιεστικά τον χρόνο, καθώς η συμφωνία έχει ισχύ μόνο για 120 ημέρες.
Η επίσκεψη Ζελένσκι έρχεται μια εβδομάδα αφότου ρωσικοί πύραυλοι έπληξαν την Οδησσό, θέτοντας υπό αμφισβήτηση τη δέσμευση της Μόσχας στη συμφωνία που υπεγράφη λίγες μόνο ώρες νωρίτερα. Οι πλευρές συμφώνησαν να διευκολύνουν την αποστολή ουκρανικού σιταριού και άλλων σιτηρών από τις διαδρομές της Μαύρης Θάλασσας που μπλοκάρονται τους πέντε μήνες του πολέμου, καθώς και λιπασμάτων και τροφίμων από τη Ρωσία.
4-5 μεγάλα φορτηγά πλοία την ημέρα
Ο στόχος τους επόμενους τέσσερις μήνες είναι να ληφθούν περίπου 20 εκατομμύρια τόνοι σιτηρών από τρία θαλάσσια λιμάνια της Ουκρανίας που έχουν αποκλειστεί από την εισβολή της 24ης Φεβρουαρίου. Αυτό παρέχει χρόνο για δρομολόγια από περίπου τέσσερα έως πέντε μεγάλα φορτηγά ”χύμα φορτίου” την ημέρα για να μεταφέρουν σιτηρά από τα λιμάνια σε εκατομμύρια φτωχούς ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, που αντιμετωπίζουν την απειλή της πείνας.
«Είμαστε έτοιμοι», είπε ο υπουργός Υποδομών της Ουκρανίας, Ολεξάντρ Κορμπάκοφ, σε δημοσιογράφους στο λιμάνι της Οδησσού.
Ωστόσο, είπε ότι η Ουκρανία περιμένει από τον ΟΗΕ να επιβεβαιώσει τους ασφαλείς διαδρόμους που θα χρησιμοποιούν τα πλοία που πλέουν στα ύδατα της Μαύρης Θάλασσας, τα οποία έχουν ναρκοθετηθεί με εκρηκτικά.
Ο Μάρτιν Γκρίφιθς, ο αξιωματούχος των Ηνωμένων Εθνών που μεσολάβησε στη συμφωνία, είπε ότι το πρώτο φορτίο σιτηρών θα μπορούσε να αναχωρήσει από τα λιμάνια της Ουκρανίας ήδη από την Παρασκευή, αλλά προειδοποίησε ότι γίνονται ακόμη εργασίες για να οριστικοποιηθούν οι ακριβείς συντεταγμένες των ασφαλέστερων διαδρομών, λέγοντας ότι αυτό πρέπει να «χαραχθεί καθαρά στον χάρτη».
Ανάρπαστο το σιτάρι της Ουκρανίας
Η Lloyd’s List σημείωσε την Παρασκευή ότι ενώ οι αξιωματούχοι του ΟΗΕ πιέζουν για το αρχικό ταξίδι αυτή την εβδομάδα για να δείξουν πρόοδο στη συμφωνία, η συνεχιζόμενη αβεβαιότητα σχετικά με τις βασικές λεπτομέρειες πιθανότατα θα αποτρέψει την άμεση εντατικοποίηση των αποστολών.
«Μέχρι να επιλυθούν αυτά τα υλικοτεχνικά ζητήματα και οι λεπτομερείς περιγραφές των διαδικασιών διασφάλισης, οι ναυλώσεις δεν θα συμφωνηθούν και οι ασφαλιστές δεν θα αναλαμβάνουν αποστολές», έγραψε η Lloyd’s List.
Σημειώνει, ωστόσο, ότι οι υπηρεσίες του ΟΗΕ, όπως το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Επισιτισμού, έχουν ήδη κανονίσει να προ-αγοράσουν μεγάλο μέρος των σιτηρών για επείγουσες ανθρωπιστικές ανάγκες.
Η εξαγωγή σιταριού και άλλων τροφίμων είναι κρίσιμης σημασίας για τους αγρότες στην Ουκρανία, οι οποίοι εξαντλούν τις αποθηκευτικές δυνατότητές τους, εν μέσω νέας συγκομιδής. Αυτά τα δημητριακά είναι ζωτικής σημασίας για εκατομμύρια ανθρώπους στην Αφρική, σε μέρη της Μέσης Ανατολής και της Νότιας Ασίας, που ήδη αντιμετωπίζουν ελλείψεις τροφίμων και, σε ορισμένες περιπτώσεις, λιμό.
Υπερ-αισιόδοξοι οι Τούρκοι
Η Ουκρανία, η Τουρκία και τα Ηνωμένα Έθνη επιθυμούν να δείξουν ότι η συμφωνία είναι σε εφαρμογή από τότε που υπογράφηκε πριν από μία εβδομάδα. Ο Τούρκος υπουργός Άμυνας Χουλουσί Ακάρ δήλωσε στο Al Jazeera την Πέμπτη ότι «η συμφωνία έχει ξεκινήσει στην πράξη» και ότι το πρώτο πλοίο που αναχωρεί από την Ουκρανία με σιτηρά αναμένεται να πλεύσει «πολύ σύντομα».
Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου εξέφρασε παρόμοια αισιοδοξία σε συνέντευξη Τύπου, χαρακτηρίζοντας τη συμφωνία ως ένα σημαντικό βήμα προς τα εμπρός μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών.
«Αυτό δεν είναι απλώς ένα βήμα που γίνεται για να αρθούν τα εμπόδια μπροστά στις εξαγωγές τροφίμων. Εάν εφαρμοστεί με επιτυχία, θα είναι ένα σοβαρό μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης και για τις δύο πλευρές», είπε.
Η συμφωνία ορίζει ότι η Ρωσία και η Ουκρανία θα παρέχουν «μέγιστες εγγυήσεις» για τα πλοία που θα τολμήσουν να ταξιδέψουν μέσω της Μαύρης Θάλασσας στα ουκρανικά λιμάνια της Οδησσού, του Τσερνομόρσκ και του Γιούζνι.
Για τα πλοία που κατευθύνονται προς τα τρία λιμάνια της Ουκρανίας, μικρότερα ουκρανικά πιλοτικά σκάφη θα είναι έτοιμα να λειτουργήσουν ως ”πιλότοι” καθοδηγώντας τα μεγαλύτερα φορτηγά πλοία μέσω εγκεκριμένων διαδρόμων. Η όλη επιχείρηση θα επιβλέπεται από ένα Κοινό Κέντρο Συντονισμού στην Κωνσταντινούπολη, το οποίο στελεχώνεται από αξιωματούχους από την Ουκρανία, τη Ρωσία, την Τουρκία και τα Ηνωμένα Έθνη.
Μόλις τα πλοία φτάσουν στο λιμάνι, θα φορτωθούν με δεκάδες χιλιάδες τόνους σιτηρών πριν αναχωρήσουν και πάλι προς τα Στενά του Βοσπόρου, όπου θα επιβιβαστούν αξιωματούχοι που θα επιθεωρήσουν για να εντοπίσουν τυχόν όπλα (κάτι που απαγορεύεται να μεταφέρουν τα φορτηγά πλοία). Πιθανότατα θα υπάρξουν επιθεωρήσεις και για πλοία που θα πλέουν προς την Ουκρανία.