Το ενδεχόμενο η χώρα του να παραγγείλει το 5ης γενεάς stealth μαχητικό F-35 της Lockheed Martin απέρριψε ο υπουργός Άμυνας της Πορτογαλίας, Νούνο Μέλο, σε συνέντευξή του στο Publico.
O Πορτογάλος υπουργός υπέδειξε ευθέως ως αίτιο την αβεβαιότητα για την πολιτική της κυβέρνησης Τραμπ: Υπενθυμίζεται πως ο Αμερικανός πρόεδρος και υψηλόβαθμα στελέχη της κυβέρνησής του έχουν προβεί σε δηλώσεις που έχουν προκαλέσει προβληματισμό σχετικά με το μέλλον του ΝΑΤΟ- μεταξύ των οποίων σκληρή κριτική προς μέλη που δεν πιάνουν τους στόχους των αμυντικών δαπανών της Συμμαχίας, υπαινιγμοί πως οι ΗΠΑ δεν θα τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους, καθώς και η απόφαση για «πάγωμα» της στρατιωτικής βοήθειας και της ροής πληροφοριών προς την Ουκρανία μετά την επεισοδιακή συνάντηση Ζελένσκι- Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Επίσης, ο Αμερικανός πρόεδρος έχει αναφερθεί επανειλημμένα σε προοπτικές ένταξης του Καναδά στις ΗΠΑ και προσάρτησης της Γροιλανδίας.
Σε αποσπάσματα της συνέντευξης που δημοσιεύονται στο The Aviationist αναφέρεται πως ο Μέλο σχολίασε ότι «η πρόσφατη θέση των ΗΠΑ, στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ και στο διεθνές γεωστρατηγικό σχέδιο, πρέπει να μας κάνει να σκεφτούμε τις καλύτερες επιλογές, επειδή η προβλεψιμότητα των συμμάχων μας είναι κάτι μεγάλο που πρέπει να λαμβάνουμε υπόψιν».
Ερωτηθείς για τους σχεδιασμούς περί αντικατάστασης των πορτογαλικών F-16 με F-35, απάντησε πως «αυτός σύμμαχός μας, που πάντα ήταν προβλέψιμος ανά τις δεκαετίες, θα μπορούσε να φέρει περιορισμούς στη χρήση, τη συντήρηση, τα εξαρτήματα και ό,τι έχει να κάνει με τη διασφάλιση πως τα αεροσκάφη θα είναι επιχειρησιακά και θα χρησιμοποιούνται σε όλους τους τύπους σεναρίων».
Τι δεν ισχύει
Τις τελευταίες ημέρες έχουν κυκλοφορήσει δημοσιεύματα σχετικά με το κατά πόσον οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να παρεμποδίσουν εξ αποστάσεως τη λειτουργία οπλικών συστημάτων που έχουν πουλήσει σε άλλες χώρες. Το F-35, ως ένα από τα κορυφαία τεχνολογικά (αν όχι το κορυφαίο) οπλικά συστήματα που έχουν εξάγει οι ΗΠΑ, έχει βρεθεί στο επίκεντρο της συζήτησης, δεδομένου ότι εδώ και χρόνια κυκλοφορεί ο «μύθος»/ φημολογία πως υπάρχει «killswitch» μέσω του οποίου οι ΗΠΑ υποτίθεται πως μπορούν να αχρηστεύσουν το μαχητικό.
Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει κανένα απολύτως στοιχείο που να υποδεικνύει ότι υπάρχει τέτοιος «διακόπτης»: Κατηγορηματικές διαψεύσεις της συγκεκριμένης φήμης έχουν προέλθει από το Βέλγιο και την Ελβετία, που χρησιμοποιούν το μαχητικό, ενώ, η Lockheed Martin, ερωτηθείσα από το The War Zone, παρέπεμψε σε αυτές. Συνοψίζοντας, δεν υπάρχει κανένα απολύτως στοιχείο από πουθενά που να υποστηρίζει ότι υπάρχει «διακόπτης» που αχρηστεύει το F-35- μόνο φημολογίες, εικασίες και «εκτιμήσεις».
Και τι ισχύει
Αυτό που ισχύει ωστόσο είναι ότι το F-35, όπως και άλλα σύγχρονα οπλικά συστήματα, βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε software updates (ενημερώσεις λογισμικού) και προφανώς υποστήριξη σε επίπεδο συντήρησης/ ανταλλακτικών από τον κατασκευαστή του. Αυτό σημαίνει πως εάν ο χρήστης χάσει για κάποιο λόγο την πρόσβαση στην υποστήριξη των μαχητικών (ενημερώσεις, συντήρηση, αλυσίδες επιμελητείας από τις ΗΠΑ), αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα τη σταδιακή υποβάθμιση των δυνατοτήτων τους και πιθανότατα την αδυναμία πολλών εξ αυτών να λειτουργήσουν αποτελεσματικά.
Το αποτέλεσμα δεν θα ήταν άμεσο (όπως ισχυρίζεται ο μύθος περί killswitch, ο οποίος, σημειωτέον, σε αρκετές περιπτώσεις φαίνεται να διακινείται από πηγές που τάσσονται υπέρ προμήθειας άλλων προηγμένων οπλικών συστημάτων, τα οποία όμως για κάποιον λόγο παρουσιάζονται ως «ασφαλή»), αλλά μακροπρόθεσμα θα ήταν η αδυναμία χρήσης των F-35 (ή η σοβαρή υποβάθμιση των δυνατοτήτων τους). Σημειώνεται επίσης πως υπάρχουν περιορισμοί από τις ΗΠΑ στις εργασίες συντήρησης που μπορούν να γίνουν στα μαχητικά εκτός εξειδικευμένων/ εξουσιοδοτημένων εγκαταστάσεων που βρίσκονται στις ίδιες τις ΗΠΑ ή/ και σε επιλεγμένες χώρες, ενώ κάποια εξαρτήματά τους είναι σφραγισμένα στο πλαίσιο «export controls» και πρέπει να στέλνονται σε συγκεκριμένες εγκαταστάσεις για συντήρηση.
Υπενθυμίζεται πως, μετά την Ισλαμική Επανάσταση του Ιράν το 1979 και τη ρήξη των σχέσεων Τεχεράνης- Ουάσινγκτον, το Ιράν έμεινε με έναν μεγάλο στόλο αμερικανικής προέλευσης μαχητικών (με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το θρυλικό F-14 Tomcat) τα οποία αδυνατούσε πλέον να υποστηρίξει κανονικά, αναγκαζόμενο να καταφεύγει σε αυτοσχεδιασμούς και εγχώριες «πατέντες»- με τελικό αποτέλεσμα τη σημαντική υποβάθμιση των δυνατοτήτων της ιρανικής αεροπορίας. Εύκολα γίνεται αντιληπτό πως στην τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα, που οι πλατφόρμες είναι πολύ μεγαλύτερων δυνατοτήτων και πολύ πιο πολύπλοκες, οι διαταραχές στις «αλυσίδες» υποστήριξης έχουν πολύ έντονες συνέπειες που είναι δυσκολότερο να αντισταθμιστούν από «πατέντες» ή μέσω εύρεσης ανταλλακτικών από «γκρίζες» πηγές ή μέσω λαθρεμπορίου.
Με λίγα λόγια, όσο πιο προηγμένο είναι ένα σύστημα (και το F-35 είναι ό,τι πιο προηγμένο υπάρχει- ενδεικτικά, ακόμα και η διατήρηση των stealth χαρακτηριστικών του απαιτεί ειδικές εγκαταστάσεις και εξοπλισμό), τόσο πιο γρήγορα υποβαθμίζεται εάν υπάρξουν προβλήματα στην υποστήριξή του- και αυτό είναι κάτι που ισχύει για κάθε είδους σύγχρονο οπλικό σύστημα, είτε αυτό είναι το F-35 είτε όχι.