Οι άνθρωποι που εγκαταλείπουν τις χώρες τους για να γλιτώσουν από τον άμεσο κίνδυνο της κλιματικής κρίσης δεν μπορούν να αναγκάζονται να επιστρέφουν στην πατρίδα τους, δήλωσε ο ΟΗΕ σε μια απόφαση-ορόσημο, που θα μπορούσε να οδηγήσει σε νομικές διεκδικήσεις μυριάδων ξεριζωμένων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο.
Η επιστροφή των αιτούντων άσυλο πίσω στο σπίτι τους, όταν η ζωή τους απειλείται από την κλιματική κρίση, «μπορεί να εκθέσει τα άτομα αυτά σε παραβίαση των δικαιωμάτων τους» - συγκεκριμένα, το δικαίωμά τους στη ζωή, σύμφωνα με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών.
«Δεδομένου ότι ο κίνδυνος μιας ολόκληρης χώρας να βυθιστεί κάτω από το νερό είναι ένας τέτοιος ακραίος κίνδυνος, οι συνθήκες ζωής σε μια τέτοια χώρα μπορεί να γίνουν ασυμβίβαστες με το δικαίωμα στη ζωή με αξιοπρέπεια», τονίζει στην απόφασή του.
Οπως εκτιμά η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, οι χώρες όταν εξετάζουν αιτήματα για χορήγηση ασύλου θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους κινδύνους που συνδέονται με την κλιματική κρίση, υπογραμμίζοντας ότι σε διαφορετική περίπτωση μπορεί να κάνει δεκτές τις προσφυγές των αιτούντων.
Η Επιτροπή, στην οποία μετέχουν ανεξάρτητοι εμπειρογνώμονες, ανακοίνωσε τη μη δεσμευτική απόφασή της για την περίπτωση του Ιοάνε Τεϊτιότα, ενός μετανάστη από τα νησιά Κιριμπάτι. Ο Τεϊτιότα προσέφυγε καθώς το 2013 είχε ζητήσει άσυλο από τη Νέα Ζηλανδία, όμως δύο χρόνια αργότερα απελάθηκε από τη χώρα αυτή πίσω στην πατρίδα του.
Ο Τεϊτιότα υποστήριζε ότι το νησί του, η Νότια Ταράουα, μαστίζεται από υπερπληθυσμό, διενέξεις για την πρόσβαση σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις και έλλειψη πόσιμου νερού, λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας που κατέστησε ακατοίκητα άλλα νησιά στο Κιριμπάτι.
Η Επιτροπή απέρριψε την προσφυγή του, εκτιμώντας ότι δεν κινδύνευε η ζωή του, όμως στην απόφασή της σημειώνει ότι «η υποβάθμιση του περιβάλλοντος μπορεί να βλάψει την ευμάρεια ενός προσώπου και να παραβιάσει το δικαίωμά του στη ζωή».
Πολλά νησιά του Ειρηνικού, μεταξύ των οποίων και τα Κιρμπάτι, θεωρούνται από τα πιο τρωτά απέναντι στην κλιματική αλλαγή και την άνοδο της στάθμης του ωκεανού.
Σύμφωνα με την Επιτροπή, οι χώρες θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους, προτού να αποφασίσουν αν θα απελάσουν κάποιον άνθρωπο, τους κινδύνους που θα αντιμετωπίσει στην πατρίδα του λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Ο Ισραηλινός καθηγητής Γιουβάλ Σάνι, ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής, υπογράμμισε ότι με αυτόν τον τρόπο ανοίγει ο δρόμος ώστε στο μέλλον οι άνθρωποι να μπορούν να καταγγείλουν ότι παραβιάζεται το δικαίωμά τους στη ζωή, βασιζόμενοι στην κλιματική αλλαγή. Η ΜΚΟ Διεθνής Αμνηστία χαιρέτισε μια απόφαση που δημιουργεί «προηγούμενο» σε παγκόσμια κλίμακα.
Να σημειωθεί πάντως ότι στο διεθνές δίκαιο δεν υπάρχει προς το παρόν η έννοια του «κλιματικού πρόσφυγα».
Σύμφωμα με έκθεση του Ιδρύματος Περιβαλλοντικής Δικαιοσύνης (Environmental Justice Foundation) δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι θα μπορούσαν να εκτοπιστούν λόγω της κλιματικής αλλαγής μέσα στην επόμενη δεκαετία, ενώ το 2018 η Παγκόσμια Τράπεζα ανέφερε ότι η αλλαγή του κλίματος θα αναγκάσει περισσότερα από 143 εκατομμύρια ανθρώπους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους στη Νότια Ασία, στην υποσαχάρια Αφρική και στη Λατινική Αμερική.