Αμέτρητες σελίδες έχουν γραφτεί για τις σημαντικότερες μάχες της ιστορίας- τις στρατιωτικές αναμετρήσεις που καθόρισαν την πορεία του κόσμου. Εάν κάποιος προσπαθήσει να ξεχωρίσει έναν συγκεκριμένο αριθμό από αυτές ως τις «μεγαλύτερες», ή ως αυτές που είχαν τις σημαντικότερες επιπτώσεις, το μόνο σίγουρο είναι ότι θα δυσκολευόταν να επιλέξει, καθώς, ως γνωστόν, η ανθρώπινη ιστορία είναι γεμάτη πολεμικές συγκρούσεις, και ως εκ τούτου είναι πολλές οι μάχες ο αντίκτυπος των οποίων άσκησε δραματική επίδραση στην εξέλιξή της. Παρόλα αυτά, σίγουρα υπάρχουν κάποιες συγκρούσεις το αποτέλεσμα των οποίων αντικειμενικά άλλαξε τον ρου της ιστορίας- και, περνώντας ειδικότερα στη θάλασσα, μπορεί κάποιος να διακρίνει κάποιες ναυμαχίες πραγματικά έπαιξαν τεράστιο ρόλο στη διαμόρφωση της εικόνας του κόσμου.
Ακολουθούν 14 εξ αυτών, τις οποίες κρίναμε ως τις πλέον σημαντικές για την παγκόσμια ιστορία- και τα κριτήρια βάσει των οποίων το κάναμε για την καθεμιά (για να προλάβουμε τους «συνήθεις υπόπτους» που θα προβούν στις συνήθεις «γκρίνιες» τύπου «γιατί βάλατε αυτό και όχι εκείνο»).
Ναυμαχία της Σαλαμίνας
Τα ευκόλως εννοούμενα παραλείπονται: Η αποφασιστική ναυμαχία των Περσικών Πολέμων, στην οποία ο συμμαχικός στόλος των ελληνικών πόλεων- κρατών του 5ου αιώνα πΧ συνέτριψε την περσική αρμάδα το 480 πΧ- στέλνοντας οριστικά σε έναν υγρό τάφο τα όνειρα του Ξέρξη και της περσικής αυτοκρατορίας γενικότερα για κατάκτηση της Ελλάδας και «άνοιγμα της πύλης» προς την Ευρώπη. Εάν το αποτέλεσμά της δεν ήταν αυτό που ήταν, ο ελληνικός πολιτισμός δεν θα είχε εξελιχθεί όπως εξελίχθηκε, και πιθανότατα οι Πέρσες θα είχαν επεκταθεί προς τα δυτικά. Ο επίλογος των περσικών εισβολών θα γραφόταν στις Πλαταιές και στη Μυκάλη, ωστόσο η Σαλαμίνα θεωρείται το κατεξοχήν κομβικό σημείο που καθόρισε το αποτέλεσμα των Περσικών Πολέμων.
Ναυμαχία του Τραφάλγκαρ
Η αποφασιστική νίκη του Βασιλικού Ναυτικού της Μ. Βρετανίας, υπό τον Νέλσον, επί του συμμαχικού γαλλικού και ισπανικού στόλου το 1805, αποτέλεσε την πλέον κρίσιμη ναυμαχία των Ναπολεόντειων Πολέμων, βάζοντας τέλος στα γαλλικά σχέδια εισβολής στην Αγγλία και επιβεβαιώνοντας πέρα από κάθε αμφιβολία στον κόσμο τη βρετανική ναυτική κυριαρχία. Χάρη στη νίκη του ο Νέλσον- ο οποίος σκοτώθηκε σε αυτήν- έγινε ένας από τους μεγαλύτερους ήρωες της βρετανικής ιστορίας, και το Τραφάλγκαρ αποτέλεσε και αποτελεί μια από τις πιο χρυσές σελίδες της.
Ναυμαχία του Ακτίου
Ο Αντώνιος και η Κλεοπάτρα εναντίον του Οκταβιανού το 31 πΧ, στη ναυμαχία που έδωσε τέλος στη σύγκρουση για την απόλυτη εξουσία στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία η οποία ακολούθησε τη δολοφονία του Ιουλίου Καίσαρα. Η επικράτηση του Οκταβιανού Αυγούστου σηματοδότησε την πορεία της Ρώμης και επίσημα ως αυτοκρατορίας και της Pax Romana (Ρωμαϊκής Ειρήνης) για τους επόμενους αιώνες.
Ναυμαχία της Ναυπάκτου
Με κλασική οθωμανική αλαζονεία, η τουρκική ηγεσία προσπάθησε να αμφισβητήσει τα αποτελέσματα της συντριπτικής πανωλεθρίας του στόλου του σουλτάνου στην είσοδο του Κορινθιακού Κόλπου από τους συμμαχικούς χριστιανικούς στόλους το 1571 (συγκρίνοντάς την με «ξύρισμα γενειάδας»), ωστόσο, παρά τις προσπάθειες ανασυγκρότησης του στόλου, τους τουρκικούς κομπασμούς και τη συνέχιση της επιθετικής στρατηγικής στη Μεσόγειο τα (λίγα) αμέσως επόμενα χρόνια, η οθωμανική ισχύς στη θάλασσα είχε συντριβεί ανεπανόρθωτα- και οι Τούρκοι θα απέφευγαν οποιαδήποτε μεγάλη σύγκρουση με τα ευρωπαϊκά χριστιανικά ναυτικά από τότε και στο εξής.
Διαβάστε το αφιέρωμα της HuffPost Greece
Η ναυμαχία της Ναυπάκτου: Σταυροφορία εναντίον των Οθωμανών στις ελληνικές θάλασσες του 16ου αιώνα
Η ήττα της «Αήττητης Αρμάδας»
Άλλη μια μεγάλη σελίδα της βρετανικής ιστορίας: Η Ισπανική Αρμάδα (Grande y Felicísima Armada) μπορεί να είχε λάβει τον χαρακτηρισμό «Αήττητη», λόγω της τεράστιας ισχύος της, το βρετανικό ναυτικό υπό τον Σερ Φράνσις Ντρέικ ωστόσο μάλλον δεν το γνώριζε αυτό- ή απλά δεν ενδιαφερόταν. Σε μια σειρά συγκρούσεων, η ναυτοσύνη και οι τακτικές πυροβολικού των Άγγλων, σε συνδυασμό με τις καιρικές συνθήκες, έδωσαν τέλος στις προσπάθειες των Ισπανών για εισβολή τον Ιούλιο- Αύγουστο του 1588. Από τα 130 πλοία της Ισπανικής Αρμάδας, που είχε σαλπάρει με στόχο την εισβολή στην Αγγλία και την ανατροπή της βασίλισσας Ελισάβετ, κατάφεραν να επιστρέψουν τα 2/3. Η σύγκρουση αυτή εν πολλοίς σήμανε την ανατολή της βρετανικής ισχύος στη θάλασσα.
Ναυμαχία του Γιαμέν
Η στρατιωτική ιστορία των βασιλείων της Άπω Ανατολής είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστη στο δυτικό κοινό, ωστόσο περιλαμβάνει εξαιρετικά σημαντικά γεγονότα και αποφασιστικές συγκρούσεις. Μία εξ αυτών ήταν η ναυμαχία του Γιαμέν του 1279- η αποφασιστική σύγκρουση ανάμεσα στους στόλους της δυναστείας Γιουάν, που ιδρύθηκε από τον Κουμπλάι Χαν, (εγγονού του Τζένγκις Χαν) και της δυναστείας Σονγκ. Οι αναφορές κάνουν λόγο για πάνω από 1.000 πλοία και εκατοντάδες χιλιάδες άνδρες. Ο θρίαμβος των Γιουάν, παρά την αριθμητική υπεροχή των αντιπάλων τους, έφερε το τέλος των Σονγκ, ανοίγοντας τον δρόμο για την κυριαρχία της μογγολικής δυναστείας στην κεντρική Ασία.
Ναυμαχία του Μιεονγκνιάνγκ
Άλλη μια, σε μεγάλο βαθμό άγνωστη στη Δύση, ναυμαχία της απωανατολικής ιστορίας: Πρόκειται στην ουσία για την κορεατική «Σαλαμίνα», όπου ο ναύαρχος Γι Σουν Σιν (θρυλική μορφή της κορεατικής ιστορίας- ένας ασύλληπτα ικανός ναύαρχος) διέλυσε κυριολεκτικά το ιαπωνικό ναυτικό, χρησιμοποιώντας ανώτερες τακτικές και εκμεταλλευόμενος στο έπακρο τα ρεύματα στα νερά της περιοχής που δόθηκε η μάχη. Μακροπρόθεσμα, ο αντίκτυπος της μάχης δεν ήταν το ίδιο μεγάλός με αυτόν πχ της Σαλαμίνας ή του Τραφάλγκαρ, αλλά, για να γίνει αντιληπτή η έκταση του θριάμβου του Γι Σουν Σιν, αρκεί να ειπωθεί πως, σύμφωνα με αναφορές της εποχής, ο Κορεάτης ναύαρχος είχε 13 πλοία (τα εξελιγμένα για την εποχή θωρακισμένα «πλοία- χελώνες»), απέναντι σε πάνω από 300 ιαπωνικά πλοία (μεταγωγικά και πολεμικά)- και κατάφερε όχι απλά να επικρατήσει, αλλά και να τρέψει σε φυγή τους Ιάπωνες.
Ναυμαχία του Μιντγουέι
Αν και ο ακριβέστερος όρος είναι «αεροναυμαχία», καθώς οι αντίπαλοι στόλοι δεν συναντήθηκαν ποτέ (αναμετρήθηκαν με κύματα αεροσκαφών που απογειώνονταν από αεροπλανοφόρα), αποτελεί εν πολλοίς τη σημαντικότερη σύγκρουση της αναμέτρησης μεταξύ της αυτοκρατορικής Ιαπωνίας και των ΗΠΑ στον Ειρηνικό κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Αν και ο πόλεμος στον Ειρηνικό περιελάμβανε και πολλές άλλες μεγάλες ναυμαχίες (Θάλασσα των Κοραλλίων, Λέυτε, Σάντα Κρουζ, Θάλασσα των Φιλιππίνων κ.α.), είναι το Μιντγουέι, τον Ιούνιο του 1942, που θεωρείται η μεγάλη «στροφή» του πολέμου- η νίκη που, έξι μήνες μετά το Περλ Χάρμπορ, ανέκοψε τη νικηφόρα πορεία των Ιαπώνων.
Ναυμαχία της Τσουσίμα
Στην ουσία πρόκειται για την ανατολή της ιαπωνικής ναυτικής ισχύος τον 20ό αιώνα- η ναυμαχία που έστειλε σε όλο τον πλανήτη το μήνυμα ότι στην Άπω Ανατολή μια κραταιά αυτοκρατορία φιλοδοξούσε να παίξει σημαντικό ρόλο στα διεθνή δρώμενα. Στην Τσουσίμα, τον Μάιο του 1905, το ιαπωνικό αυτοκρατορικό ναυτικό υπό τον ναύαρχο Τόγκο συνέτριψε τον ρωσικό στόλο (που αποτελούνταν από τη ρωσική μοίρα του Ειρηνικού και τον στόλο της Βαλτικής, που είχε ταξιδέψει από την Ευρώπη για να φτάσει εκεί), σηματοδοτώντας το τέλος του Ρωσοϊαπωνικού Πολέμου.
Ναυμαχία του Κόλπου της Μανίλα
Όπως η Τσουσίμα σηματοδότησε την ανατολή της ιαπωνικής ναυτικής ισχύος, έτσι και η ναυμαχία του Κόλπου της Μανίλα (1898) ήταν το ίδιο για τις ΗΠΑ, με τον αμερικανικό στόλο να συντρίβει τον ισπανικό, δείχνοντας στον υπόλοιπο κόσμο ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν πλέον μια διεθνούς εμβέλειας υπερδύναμη, απόλυτα ικανή να αντιμετωπίσει «παραδοσιακές» ευρωπαϊκές δυνάμεις, όπως η Ισπανία.
Ναυμαχία της Γιουτλάνδης
Η εποχή των θωρηκτών τύπου Dreadnaught πάει χέρι- χέρι με τον μεγάλο ανταγωνισμό των ευρωπαϊκών δυνάμεων του 20ού αιώνα, που οδήγησε στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και μετέπειτα στον Δεύτερο. Από αυτή την άποψη, η ναυμαχία της Γιουτλάνδης τον Μάιο- Ιούνιο του 1916, αποτέλεσε το αποκορύφωμά της, όταν το Βασιλικό Ναυτικό της Μ. Βρετανίας ήρθε αντιμέτωπο με το ναυτικό της Γερμανικής Αυτοκρατορίας. Αξιοσημείωτο είναι το ότι στη σύγκρουση και οι δύο πλευρές διεκδίκησαν τη νίκη: Σε μια αμφίρροπη σύγκρουση, οι βρετανικές απώλειες ήταν πολύ μεγαλύτερες, ωστόσο ήταν οι Γερμανοί που εν τέλει αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν και να κλειστούν στα λιμάνια τους για το υπόλοιπο του πολέμου. Αν και δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι καθόρισε την πορεία του πολέμου όπως άλλες συγκρούσεις της λίστας, η στρατηγική της σημασία έγκειται στο ότι οι Γερμανοί πρακτικά αποδέχτηκαν τη βρετανική κυριαρχία στις θάλασσες, καθώς ποτέ ξανά δεν τόλμησαν να ρισκάρουν τις ναυτικές τους δυνάμεις, προκαλώντας τον βρετανικό στόλο σε μεγάλη ναυμαχία. Αντ’αυτού, στράφηκαν στα υποβρύχια- μια «γραμμή» την οποία ακολούθησαν και στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Διαβάστε το αφιέρωμα της HuffPost Greece
Μάχη του Ατλαντικού
Διαφέρει από τις άλλες συγκρούσεις της λίστας (εξαιρουμένης ίσως της ήττας της Ισπανικής Αρμάδας, που επίσης ήταν σειρά συγκρούσεων και όχι μια μεγάλη μάχη), αλλά δεν μπορεί να απουσιάζει: Ως «Μάχη του Ατλαντικού» χαρακτηρίζεται ο αγώνας Γερμανών και Συμμάχων στον Ατλαντικό κατά τον Β′ Παγκόσμιο Πόλεμο. Υπό εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες, οι Σύμμαχοι προσπαθούσαν να περνούν τις νηοπομπές από τις ΗΠΑ προς τη Βρετανία και την ΕΣΣΔ από τον Ατλαντικό, τις οποίες τα γερμανικά υποβρύχια (και, σε μικρότερο βαθμό, μεγάλες γερμανικές μονάδες επιφανείας σε ρόλο επιδρομέων) προσπαθούσαν να καταβυθίζουν. Η σύγκρουση για τον Ατλαντικό διήρκεσε από την αρχή μέχρι το τέλος του πολέμου (1939-1945), με τεράστιο κόστος σε ζωές και πλοία. Στο ευρύτερο πλαίσιό της εντάσσονται και μεμονωμένες αναμετρήσεις όπως η θρυλική μάχη για τον βύθιση του γερμανικού θωρηκτού «Μπίσμαρκ».
Ναυμαχία του Ναυαρίνου
Η ναυμαχία που σφράγισε την γένεση του σύγχρονου ελληνικού κράτους τον Οκτώβριο του 1827 είχε ως αποτέλεσμα την καταβύθιση του τουρκοαιγυπτιακού στόλου από τις ναυτικές μοίρες της Βρετανίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας που είχαν σπεύσει στην περιοχή για να επιβάλουν στους Οθωμανούς Τούρκους την απόφαση των Μεγάλων Δυνάμεων για παροχή αυτονομίας στους Έλληνες- ακόμα και μέσω στρατιωτικής ισχύος. Από πολλές απόψεις, ήταν μια ναυμαχία που έγινε «κατά λάθος». Αφ‘ενός η βρετανική κυβέρνηση δεν την επιθυμούσε ιδιαίτερα, αφ’ετέρου όμως ο αντιναύαρχος Κόδριγκτον, διοικητής της αγγλικής μοίρας και επικεφαλής της συμμαχικής δύναμης, πραγματικά «το πήρε πάνω του»: Τις ημέρες πριν τη ναυμαχία είχε απαντήσει σε αιτιάσεις και προκλήσεις των Τούρκων ότι δεν είχε έρθει για να λάβει εντολές, μα να δώσει, και ότι αν άνοιγαν πυρ εναντίον του θα εξόντωνε τον τουρκικό στόλο «και δεν θα λυπόταν καθόλου αν του δινόταν αυτή η ευκαιρία»- επίσης, είχε λάβει προσωπική οδηγία από τον Στράτφορντ Κάνιγκ, Βρετανό πρεσβευτή στην Κωνσταντινούπολη, «αν χρειαστεί, να επιβάλει την ειρήνη με τα πυροβόλα του». Ο ενέργειες του Κόδριγκτον διερευνήθηκαν από τη βρετανική ηγεσία, και ο ίδιος τις υπερασπίστηκε, τονίζοντας πως αν δεν είχε κάνει ό,τι έκανε, οι Τουρκοαιγύπτιοι του Ιμπραήμ θα συνέχιζαν τις κτηνωδίες στην Πελοπόννησο. Σε κάθε περίπτωση, το αποτέλεσμα της ναυμαχίας έγινε δεκτό με ενθουσιασμό στον ελλαδικό χώρο, αλλά και από την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, ανοίγοντας τον δρόμο για την δημιουργία του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους.
Διαβάστε το αφιέρωμα της HuffPost Greece
Ναυμαχία του Ναυαρίνου: Η σύγκρουση που λύτρωσε την Ελληνική Επανάσταση
Ναυμαχία στους Αιγός Ποταμούς
Από τη λίστα των σημαντικότερων ναυμαχιών της παγκόσμιας ιστορίας δεν γίνεται να απουσιάζει η σύγκρουση που σηματοδότησε το τέλος του Πελοποννησιακού Πολέμου- ενός πολέμου ο οποίος μελετάται μέχρι σήμερα, χιλιάδες χρόνια μετά, για τα ιστορικά και πολιτικά διδάγματα που περιλαμβάνει ως προς τους γεωπολιτικούς χειρισμούς, τους συσχετισμούς ισχύος και τις στρατηγικές μεταξύ μεγάλων δυνάμεων: Ο λόγος για τη ναυμαχία στους Αιγός Ποταμούς, όπου ο Λύσανδρος, επικεφαλής του σπαρτιατικού στόλου, αιφνιδίασε και κατατρόπωσε τον ισχυρότερο αθηναϊκό στόλο τον Σεπτέμβριο του 405 πΧ, με τελικό αποτέλεσμα την παράδοση της Αθήνας και το τέλος του μακροχρόνιου πολέμου. Οι Σπαρτιάτες, νικητές της μεγαλύτερης εμφύλιας σύγκρουσης της αρχαίας ελληνικής ιστορίας, επέβαλαν το πολιτικό status quo που επιθυμούσαν στον ελλαδικό χώρο, ωστόσο οι ελληνικές πόλεις-κράτη είχαν αποδυναμωθεί από τον μακροχρόνιο πόλεμο, και οι Πέρσες είχαν αρπάξει την ευκαιρία για να αναδειχτούν σε «ρυθμιστές» των δρωμένων μεταξύ των δυνάμεων. Σε μια ειρωνική εξέλιξη, όπως η θαλασσοκράτειρα Αθήνα είχε δει το τέλος της ηγεμονίας της να δίνεται στη θάλασσα, έτσι και αργότερα η Σπάρτη, με τον πανίσχυρο στρατό ξηράς της, θα πάθαινε το ίδιο στην ξηρά, με την πανωλεθρία στα χέρια των Θηβαίων στη μάχη των Λεύκτρων.