Γράφει ο Μιχάλης Μαθιουλάκης – Αναλυτής Ενεργειακής Στρατηγικής και Ακαδημαϊκός Διευθυντής του Greek Energy Forum
Θα μπορούσε κανείς να γράφει για ώρες για τις αρνητικές επιπτώσεις στην αμερικανική και παγκόσμια οικονομία από την πληθώρα δασμών που ανακοινώθηκαν χθες από τις ΗΠΑ. Από τον μεγάλο όγκο σημαντικών θεμάτων που προκύπτουν, θα εστιάσω σήμερα εν συντομία μόνο σε μερικά από αυτά:
1. Οι δασμοί φέρνουν ύφεση, και η ύφεση φέρνει περαιτέρω πτώση της ζήτησης για ενέργεια, κάτι που με τη σειρά του είναι η καλύτερη εγγύηση ότι οι τιμές ενέργειας θα κρατηθούν σε χαμηλά επίπεδα για αρκετό καιρό. Για τους λάθος λόγους λοιπόν, η ενέργεια ωφελείται από τις εξελίξεις.
2. Έχει ενδιαφέρον βέβαια να δούμε πως θα αντιδράσει το αμερικανικό λόμπι oil and gas από μια καθίζηση, ή έστω παρατεταμένη στασιμότητα, των τιμών. Από ένα σημείο και μετά, οι χαμηλές τιμές, ειδικά στο πετρέλαιο, μπορούν να αποτελέσουν πλήγμα στις αμερικανικές εταιρίες σχιστολιθικής εξόρυξης οι οποίες δουλεύουν με υψηλά κόστη.
3. Αργά η γρήγορα είναι λογικό να απαντήσει η ΕΕ με δασμούς, και τότε δεν θα πρέπει να αποκλείσουμε την πιθανότητα απειλών από τις ΗΠΑ για μείωση των ροών φυσικού αερίου προς την ΕΕ κάτι που με βεβαιότητα μπορεί να ωθήσει τις τιμές φυσικού αερίου στα ύψη. Βέβαια σε αυτή την περίπτωση, στην πράξη, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ δεν μπορεί να σταματήσει τις ιδιωτικές εταιρίες από το να εξάγουν ενέργεια στην ΕΕ, οπότε η όποια αύξηση των τιμών δεν μπορεί παρά να είναι προσωρινή.
4. Η Κίνα δεν μπόρεσε ποτέ να ανακάμψει από την πανδημία και τώρα η οικονομία της θα πρέπει να αναμένουμε ότι θα υποβληθεί σε νέες πιέσεις. Μένει λοιπόν να δούμε ποιες είναι οι πραγματικές αντοχές που έχει το σαθρό «οικονομικό θαύμα» του κινέζικου αυταρχικού/κομμουνιστικού μοντέλου.
5. Στο νέο δασμολογικό περιβάλλον, η ΕΕ αναδεικνύεται στην μοναδική παγκόσμια δύναμη με σοβαρή αγοραστική ικανότητα η οποία παρέχει εύκολη προσβασιμότητα στην αγορά της.
6. Αυτό σημαίνει ότι Κίνα, Ινδία, και όλες οι χώρες της ΝΑ Ασίας που πλήττονται, θα αρχίσουν να ξανασκέφτονται την πιθανότητα να εφαρμόσουν τις περιβαλλοντικές, εργασιακές και άλλες προϋποθέσεις που θέτει η ΕΕ προκειμένου να αποκτήσουν πρόσβαση στην αγορά της αφού πλέον αυτές θα κοστίζουν λιγότερο από το κόστος των δασμών των ΗΠΑ.
7. Η ΕΕ έχει λοιπόν εδώ μια μοναδική ευκαιρία να εκμεταλλευτεί την κατάσταση υπέρ της. Μένει να δούμε αν υπάρχει έστω και ψήγμα στρατηγικής σκέψης στην Κομισιόν ή θα παραμείνουν με τα φοβικά σύνδρομα του παρελθόντος.
8. Για την Κίνα βέβαια υπάρχει πάντα και η επιλογή να αυξήσει την πρόσβαση της στις ευρωπαϊκές αγορές με πλάγια μέσα και κινητοποιώντας τα υπόγεια κανάλια επιρροής τα οποία ξέρει καλά να χειρίζεται. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να περιμένουμε ένα νέο κύμα κινεζικών «επιθέσεων φιλίας» στα Βαλκάνια (και την Ελλάδα), και την ανατολική Ευρώπη προκειμένου να αυξήσει την πρόσβαση της σε κανάλια επιρροής, περιλαμβανομένης και της ενέργειας.
9. Γενικά, οι αμερικανικοί δασμοί μάλλον φέρνουν την Κίνα πιο κοντά στην ΕΕ αλλά και στις υπόλοιπες χώρες της ΝΑ Ασίας κάτι που σε στρατηγικό επίπεδο είναι ακριβώς το αντίθετο από αυτό που θα ήθελαν οι ΗΠΑ στον ανταγωνισμό ισχύος τους με την Κίνα.
10. Στα πλεονεκτήματα της ΕΕ θα πρέπει να συμπεριλάβουμε ότι αποτελεί μια μεγαλύτερη εσωτερική αγορά από τις ΗΠΑ, οπότε η όποια στροφή προς εσωστρέφεια ευνοεί την ΕΕ περισσότερο από τις ΗΠΑ.
11. Από τις χθεσινές ανακοινώσεις η Τουρκία βγαίνει με μόνο 10% δασμούς αποκτώντας έτσι σημαντικό πλεονέκτημα σε σχέση με το Βιετνάμ και άλλες χώρες για πρόσβαση στην αμερικανική αγορά. Αυτό είναι ένα καλό δωράκι για τον Ερντογάν σε μια κρίσιμη στιγμή.
Γενικά θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι ο κατακλυσμός δασμών από τις ΗΠΑ, άσχετα με το ύψος δασμών που τελικά θα επιβληθεί μετά από τυχόν διαπραγματεύσεις, ενισχύει την αβεβαιότητα. Ψηλότερη αβεβαιότητα σημαίνει ψηλότερο ρίσκο για τις επιχειρήσεις και τα κράτη, και, ψηλότερο ρίσκο σημαίνει -πάντα- υψηλότερα επιτόκια.
Οι κεντρικές τράπεζες μπορεί μεν να προβληματίζονται, υπό τον φόβο της ύφεσης, πριν να αυξήσουν τα επιτόκια, αλλά με τις ανοδικές πιέσεις που φέρνει στον πληθωρισμό η γενικότερη αύξηση δασμών, θα είναι πολύ δύσκολο να μη το πράξουν.
Αν αντίθετα επιλέξουν να ανακόψουν την ύφεση μειώνοντας τα επιτόκια εν μέσω αυξημένου πληθωρισμού, τότε θα κινηθούν σε εξαιρετικά επικίνδυνο έδαφος για την απρόσκοπτη χρηματοδότηση του δημοσίου χρέους των μεγάλων οικονομιών του πλανήτη.
Αν βέβαια επιλέξουν από την άλλη να αυξήσουν, ως οφείλουν, τα επιτόκια, τότε κινδυνεύουν να εκτροχιάσουν τις περισσότερες αναπτυσσόμενες οικονομίες του πλανήτη σε ένα άνευ προηγουμένου domino effect. Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα λοιπόν.