Η επόμενη ημέρα μετά τη λήξη του τρίτου μνημονίου δεν θα είναι εύκολη υπόθεση. Αν το ερώτημα για το «πως θα είναι η ζωή χωρίς μνημόνια μετά από μια οκταετία» αποτελεί το μεγαλύτερο στοίχημα, ο δρόμος μέχρι την 20η Αυγούστου απαιτεί ασκήσεις υψηλής επικινδυνότητας οι οποίες θέλουν αυστηρή ακρίβεια και γερά νεύρα από την κυβέρνηση και τους θεσμούς.
Βασική ιδέα παραμένει το σχέδιο να είναι ελληνικής εμπνεύσεως και άρα ελληνικής «ιδιοκτησίας» κάτι που οι θεσμοί το επιθυμούν διακαώς. Η απόσταση όμως από τις δηλώσεις μέχρι την πράξη είναι μεγάλη και οι παρεμβάσεις πάρα πολλές.
Από τις αρχές Απριλίου στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων βρίσκεται ήδη το αναπτυξιακό σχέδιο το οποίο καταρτίζει η ελληνική κυβέρνηση προκειμένου να αντικαταστήσει το μνημόνιο. Οι αρχικές αντιδράσεις των θεσμών περί «γενικόλογων ευχολογίων» έχουν υποχωρήσει καθώς οι αρμόδιοι κυβερνητικοί παράγοντες το τελευταίο διάστημα εξειδικεύουν το ελληνικό αναπτυξιακό σχέδιο.
Σε αυτό η κυβέρνηση επιθυμεί να απεικονίζεται η προοπτική επιστροφής της ελληνικής οικονομίας στην «κανονικότητα» και ο περιορισμός των μνημονιακών πολιτικών λιτότητας. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται και οι προβλέψεις περί αύξησης του κατώτατου μισθού, επαναφορά των προ-μνημονιακών ρυθμίσεων στην αγορά εργασίας, μείωση των φορολογικών συντελεστών κ.α.
Το εγχείρημα ωστόσο είναι ιδιαίτερα δύσκολο καθώς το σχέδιο θα πρέπει να συνδυάσει τις σχεδιαζόμενες αναπτυξιακές πολιτικές τις οποίες επιθυμεί η κυβέρνηση, μαζί με την εφαρμογή σειράς υφεσιακών μέτρων τα οποία έχουν προαποφασιστεί και θα εφαρμοστούν τη διετία 2019-2020.
Ταυτόχρονα, η ελληνική πλευρά θα πρέπει μέσω του σχεδίου να δεσμεύεται με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την εφαρμογή των ήδη συμφωνηθέντων μεταρρυθμίσεων, οι οποίες μεταξύ άλλων αφορά το «άνοιγμα» των αγορών, την αγορά ενέργειας, τις ιδιωτικοποιήσεις, τον περιορισμό της γραφειοκρατίας, τις παρεμβάσεις στο δημόσιο, την πάταξη της φοροδιαφυγής-εισφοροδιαφυγής.
Σημαντικότερο όλων για τους θεσμούς θεωρείται το γεγονός ότι η ελληνική πλευρά θα πρέπει να δεσμευτεί ότι θα συνεχίσει στο δρόμο που χάραξαν τα προηγούμενα 8 χρόνια τα μνημόνια, και αφορά τον περιορισμό των δαπανών και αντίστοιχα την αύξηση των εσόδων, ώστε να μην υπάρξει νέος δημοσιονομικός εκτροχιασμός.
Μηχανισμός εποπτείας
Όλες οι πλευρές εκτιμούν ότι το σημαντικότερο ρόλο για την ομαλή ολοκλήρωση του τρίτου προγράμματος και την έξοδο στην μετα-μνημονιακή εποχή θα παίξουν οι αποφάσεις για τον έλεγχο που θα ασκούν οι δανειστές το επόμενο διάστημα.
Η κυβέρνηση επιμένει να μιλά για «καθαρή έξοδο» αλλά αυτό μοιάζει να αφορά μόνο το σκέλος του δανεισμού από ένα νέο μνημονιακό πρόγραμμα. Κατά τα λοιπά όλα δείχνουν ότι θα υπάρχει εποπτεία η οποία θα βασίζεται στον κανονισμό της Ε.Ε, αλλά θα είναι ενισχυμένη ειδικά για την Ελλάδα κάτι που αναφέρει στην απολογιστική επιστολή του προς τα μέλη της ευρωομάδας ο επικεφαλής της, Μάριο Σεντένο.
Αντίστοιχα θα υπάρχουν και δεσμεύσεις οι οποίες θα πρέπει να υλοποιούνται καθώς η κυβέρνηση έχει συμφωνήσει σε πρωτογενή πλεονάσματα της τάξης του 3,5% του ΑΕΠ έως το 2022 και μετά στο 2% του ΑΕΠ για πολλά χρόνια. Οι ιδιαίτερα υψηλοί στόχοι απαιτούν εφαρμογή «αυστηρής» δημοσιονομικής πολιτικής ώστε να μην υπάρχουν αποκλίσεις.
Το ίδιο θα συμβεί και με την εφαρμογή των μνημονιακών υποχρεώσεων οι οποίες θα μείνουν σε εκκρεμότητα μετά την ολοκλήρωση του τρίτου μνημονίου στις 20 Αυγούστου και η κυβέρνηση θα πρέπει να συνεχίσει την υλοποίηση τους.
Οι επισκέψεις των θεσμών
Η αναφορά του υπουργού Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτου στους F.T περί 3-4 επισκέψεων το χρόνο στην Αθήνα από τους θεσμούς αντικατοπτρίζει την αλήθεια. Αν και οι επισκέψεις δεν θα αφορούν μνημονιακές αξιολόγησης, αλλά απλό έλεγχο για την τήρηση των συμφωνηθέντων και την πορεία των δημοσιονομικών της χώρας, το ενδιαφέρον των δανειστών θα παραμένει ιδιαίτερα έντονο για την πορεία της οικονομίας.
Πολλά θα κριθούν και από τις αποφάσεις για τη ρύθμιση του χρέους καθώς η ανοιχτή κόντρα Γερμανίας και Ταμείου για τη δυνατότητα αυτόματης εφαρμογής των μέτρων ή της σύνδεσης τους με συγκεκριμένες προαπαιτούμενες δράσεις θα ορίσει και την αυστηρότητα των ελέγχων μετά την ολοκλήρωση του τρίτου μνημονίου.