Η Αρμενία για ακόμη μια φορά στην ιστορία της βρέθηκε μόνη της χωρίς συμμάχους, τόσο από την Ανατολή όσο και από τη Δύση. Μπορεί το Ευρωκοινοβούλιο να καταδίκασε την επίθεση του Αζερμπαϊτζάν στο Αρτσάχ -Ναγκόρνο Καραμπάχ και να ζητά κυρώσεις αλλά είναι μάλλον απίθανο κάποιο κράτος της ΕΕ να συμφωνήσει και να προχωρήσει στην επιβολή τους.
Ήδη η Ευρώπη και η Δύση, δια της σιωπής τους και της ανοχής τους σε αυταρχικά καθεστώτα, συναίνεσαν στην εθνοκάθαρση που διέπραξε ανενόχλητο το Αζερμπαϊτζάν. Ο ξεριζωμός των τελευταίων 120.000 κατοίκων από τις πατρογονικές τους εστίες και η ανθρωπιστική καταστροφή που συντελέστηκε, εκτός από την ντροπή που θα πρέπει να προκαλεί στον πολιτισμένο κόσμο, θα πρέπει να προβληματίζει για την εξωτερική πολιτική που έχει χαράξει η ΕΕ και τις συνέπειες που αυτή θα έχει στο μέλλον.
Το λόμπι του Αζερμπαϊτζάν δρα στις Βρυξέλλες με τα χρήματα που η Ένωση δίνει στο Μπακού για το φυσικό αέριο. Όπως φαίνεται έχει αποτελέσματα, εν αντιθέσει με την Αρμενία η οποία το μόνο κεφάλαιο που έχει είναι οι Αρμένιοι της διασποράς.
Όμως οι εδαφικές διεκδικήσεις του Αζερμπαϊτζάν δεν σταματούν στο Αρτσάχ. Το επόμενο βήμα θα είναι η ίδια η Αρμενία, καθώς το κράτος της παρεμβάλλεται ανάμεσα στην Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν, διακόπτοντας την συνέχεια ενός παν-τουρανικού διαδρόμου, τον οποίον επιδιώκουν οι Ερντογάν-Αλίγιεφ, προειδοποιεί μιλώντας στη HuffPost Greece o Κασπάρ Καραμπετιάν Ελληνας αρμενικής καταγωγής και πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Αρμενικής Ομοσπονδίας για την Δικαιοσύνη και την Δημοκρατία (EAFJD) που έχει έδρα τις Βρυξέλλες.
«Σήμερα το έθνος των Αρμενίων βιώνει μια από τις δυσκολότερες και πιο τραγικές στιγμές στην ιστορία του, έπειτα από τη γενοκτονία του 1915. Ο λαός του Αρτσάχ ζει εκεί επί 3.000 χρόνια και ποτέ δεν έφυγε παρά τους όποιους εισβολείς. Σήμερα που οι καταστάσεις υποτίθεται ότι έχουν αλλάξει και ζούμε στον 21ο αιώνα, σε έναν πολιτισμένο κόσμο, για πρώτη φορά οι Αρμένιοι του Αρτσάχ εγκαταλείπουν μαζικά τον τόπο τους. Για αυτό λέμε πως αυτή τη στιγμή υφιστάμεθα μια εθνοκάθαρση» λέει ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Αρμενικής Ομοσπονδίας και κάνει λόγο για την υποκρισία της Διεθνούς Κοινότητας.
Για αυτό διαδηλώνουν οι Αρμένιοι της διασποράς, από την Κύπρο και την Αθήνα μέχρι τις Βρυξέλλες και τη Γρανάδα.
Η συνάντηση με τον κ.Καραμπετιάν έγινε λίγα μέτρα μακριά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή την 1η Οκτωβρίου, εκεί όπου χιλιάδες διαδηλωτές από τη Γερμανία, τη Γαλλία και άλλες Ευρωπαϊκές χώρες συγκεντρώθηκαν για να εκφράσουν την οργή τους για την υποκρισία της ΕΕ. Και όμως, παρά τις δύσκολες στιγμές, αυτός ο πόνος εκφράστηκε στην αρχή της συγκέντρωσης με τον ύμνο της Ευρωπαϊκής Ένωσης - οξύμωρο θα έλεγε κανείς.
«Είμαστε Ευρωπαίοι Αρμένιοι και δεν παρακαλάμε για βοήθεια. Η ΕΕ έχει υποχρέωση να το πράξει» λέει.
Μπορούν άραγε αυτές οι κινητοποιήσεις να αλλάξουν κάτι;
«Η ζωή ποτέ δεν σταματά και τίποτα σε αυτή δεν είναι δεδομένο» τονίζει ο ίδιος. Για χρόνια οι προσπάθειες να ευαισθητοποιήσουν τη Δύση και την ΕΕ έπεφταν στο κενό. Ο Κασπάρ Καραμπετιάν μας περιγράφει τον κυνισμό της πολιτικής που οδήγησε τον αρμενικό λαό στη σημερινή του κατάσταση.
«Επί 30 χρόνια ζητούσαμε από τα Ηνωμένα Έθνη να επισκεφθούν την περιοχή. Ποτέ δεν το έκαναν. Δεν πήγαν ούτε τις πρώτες ημέρες που το Αζερμπαϊτζάν εισέβαλε στο Αρτσάχ με αποτέλεσμα παιδιά και ηλικιωμένοι να χάσουν τη ζωή τους από τους Αζέρους, όπως άλλωστε έχει ξαναγίνει στο παρελθόν. Τώρα που δεν υπάρχει πια κανένας Αρμένιος αποφάσισαν να έρθουν για να δουν ποια είναι η κατάσταση στο πεδίο. Το Συμβούλιο Ασφαλείας ναι μεν κατήγγειλε το Αζερμπαϊτζάν αλλά δεν του επέβαλε κυρώσεις».
Μιλάμε για τον αποκλεισμό του διαδρόμου του Λαχτσίν και την επισιτιστικό λιμό των Αρμενίων του Ναγκόρνο Καραμπάχ που επιδίωκε το Μπακού, για τον οποίο και πάλι κανείς δεν έκανε τίποτα.
Όσον αφορά στη στάση της ΕΕ ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Αρμενικής Ομοσπονδίας ξεσπά.
«Νομίζουν ότι δεν καταλαβαίνουμε τι παιχνίδια παίζουν ... Ζητούσαμε τόσο καιρό από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (EEAS), την αρχή που είναι υπεύθυνη μεταξύ άλλων για το Ναγκόρνο Καραμπάχ να επισκεφθεί την περιοχή και πάντοτε έβρισκαν παιδαριώδη προσχήματα για να μην πάνε. Για παράδειγμα ισχυρίζονταν πως εάν έκαναν κάτι τέτοιο, μπορεί ο Αλίγιεφ να αποχωρήσει από τις όποιες διαπραγματεύσεις. Λάμβαναν αποφάσεις γνωρίζοντας την περιοχή μόνο από τον χάρτη. Το τελευταίο διάστημα ζητούσαμε επίμονα από τον ειδικό αντιπρόσωπο της ΕΕ για τον Καύκασο να κάνει κάτι και πάλι είχαμε δικαιολογίες με τις οποίες απέφευγαν να πάρουν θέση.
Μέχρι που είδαμε την πρόεδρο της Κομισιόν, την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, να επισκέπτεται το Μπακού και να υπογράφει συμφωνία με το Αζερμπαϊτζάν για την παροχή φυσικού αερίου (Δείτε εδώ το μνημόνιο ΕΕ - Αζερμπαϊτζάν για στρατηγική εταιρική σχέση στον τομέα της ενέργειας).. Εφτασε στο σημείο να χαρακτηρίσει τον Αλιέγεφ ως ένα έμπιστο και αξιόπιστο εταίρο. Αυτό την ίδια περίοδο που το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είχε περισσότερες από 10 καταδικαστικές αποφάσεις ενάντια στο Αζερμπαϊτζάν και χαρακτήριζαν την κυβέρνησή του ως αυταρχική, κάνοντας λόγο για έλλειψη σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όχι μόνο απέναντι στους Αρμενίους του Αρτσάχ, αλλά και στο εσωτερικό της χώρας. Αυτό τον άνθρωπο και αυτό το καθεστώς η πρόεδρος της Κομισιόν χαρακτήρισε φερέγγυους».
«...η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε να διαφοροποιηθεί από τη Ρωσία και να στραφεί προς πιο αξιόπιστους και αξιόπιστους εταίρους. Και χαίρομαι που συγκαταλέγω το Αζερμπαϊτζάν μεταξύ αυτών. Είστε πράγματι ένας κρίσιμος ενεργειακός εταίρος για εμάς και ήσασταν πάντα αξιόπιστος. Ήσασταν ένας κρίσιμος εταίρος όχι μόνο για την ασφάλεια του εφοδιασμού μας, αλλά και στις προσπάθειές μας να γίνουμε κλιματικά ουδέτεροι». Μπακού 18 Ιουλίου 2022 Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν
Από το Μπακού ή τη Ρωσία το φυσικό αέριο στην Ευρώπη;
Η εκκωφαντική σιωπή της Ευρώπης και οι χλιαρές δηλώσεις καταδίκης από τους ανώτερους αξιωματούχος της ΕΕ, αλλά και τις ηγεσίες των κρατών μελών, υποδεικνύουν ότι οι σχέσεις της Ενωσης με το Αζερμπαϊτζάν έχουν μεγαλύτερη βαρύτητα και λόγω της απεξάρτησης της γηραιάς Ηπείρου από το ρωσικό αέριο. Είναι όμως έτσι; Δεν είναι λίγοι εκείνοι εντός των ευρωπαϊκών θεσμών, όσο και αναλυτών, που θεωρούν ότι η συμφωνία για εισαγωγή φυσικού αερίου από το Μπακού ήταν ένα λάθος.
Η προμήθεια φυσικού αερίου από τον αγωγό Trans Adriatic Pipeline (TAP) του Αζερμπαϊτζάν αντιπροσωπεύει μόνο το 3,4% των συνολικών εισαγωγών της ΕΕ το 2022. Ο κ. Κασπάρ Καραμπετιάν εκτιμά το ποσοστό αυτό λίγο πάνω από το 2%. Όπως και να έχει οι απόψεις του συμφωνούν με αυτές άλλων αναλυτών που λένε ότι το φυσικό αέριο που η Ευρώπη εισάγει από το Μπακού είναι ρωσικό.
«Η Ευρώπη λαμβάνει ρωσικό φυσικό αέριο μέσω του Αζερμπαϊτζάν και τα λεφτά που λαμβάνει το Μπακού πάνε κατευθείαν στην τσέπη του Πούτιν. Αυτό είναι κάτι που το έχει παραδεχθεί και ο Αλίγιεφ, ο οποίος έχει πει ότι αυτές οι κατηγορίες δεν ισχύουν εξηγώντας ότι το Αζερμπαϊτζάν χρησιμοποιεί το φυσικό αέριο από τη Ρωσία για δική του χρήση και το δικό του το στέλνει στην Ευρώπη».
Όπως επισημαίνει το Politico το Αζερμπαϊτζάν πρόκειται να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στην ενεργειακή στρατηγική της Ευρώπης, λόγω του γειτονικού Τουρκμενιστάν - το οποίο διαθέτει τα τέταρτα μεγαλύτερα αποθέματα φυσικού αερίου στον κόσμο. Τόσο οι εταιρείες της ΕΕ όσο και οι αμερικανικές εταιρείες εξετάζουν τις υποδομές διαμετακόμισης μέσω του Αζερμπαϊτζάν, ενώ αξιωματούχοι της ΕΕ πραγματοποιούν συναντήσεις για την ενίσχυση της συνεργασίας.
Πριν το Qatargate ήταν το Μπακού...
Το Μπακού εδώ και χρόνια φέρεται να χρησιμοποιεί τη λεγόμενη ”διπλωματία του χαβιαριού”: χρησιμοποιώντας μετρητά και δώρα για να αγοράσει επιρροή στην Ευρώπη.
Ο Guardian είχε αποκαλύψει πώς το Αζερμπαϊτζάν (η χώρα κατατάσσεται στις τελευταίες θέσεις όσον αφορά την ελευθερία του Τύπου, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την αντιμετώπιση της αντιπολίτευσης) διοχέτευσε περίπου 2,9 δισ. δολάρια από τη χώρα μέσω ενός δικτύου μυστικών βρετανικών εταιρειών για να πληρώσει υποστηρικτές, λομπίστες και πολιτικούς στην Ευρώπη, να αγοράσει πολυτελή αγαθά και υπηρεσίες και να ξεπλύνει χρήματα για την ελίτ του Αζερμπαϊτζάν.
Η στρατηγική επιρροής του Αζερμπαϊτζάν είχε σαν αποτέλεσμα να στρατολογήσει πρώην προσωπικότητες υψηλού προφίλ από κυβερνήσεις της ΕΕ.
Για παράδειγμα, σύμφωνα με το Politico το οποίο επικαλείται έρευνα του Vice, o πρώην εκπρόσωπος της γερμανικής κυβέρνησης, Otto Hauser, προσλήφθηκε ως επίτιμος πρόξενος και οι Αζέροι εξασφάλισαν δεσμούς με το πολιτικό του κόμμα, τους Χριστιανοδημοκράτες. Στη Γαλλία, η πρώην υπουργός Δικαιοσύνης και ευρωβουλευτής, Ρασίντα Ντατί, είναι εδώ και πολύ καιρό ηγέτιδα υπέρμαχος της δημιουργίας στενότερων δεσμών με το Μπακού. Το Αζερμπαϊτζάν συνεργάστηκε επίσης με τον Τόνι Μπλερ, πρώην πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου, για να συμβουλεύσει μια κοινοπραξία υπό την ηγεσία της BP, που επιθυμεί να εξάγει φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν στην Ευρώπη.
Πρόσφυγες και άλλα εσωτερικά προβλήματα
Την ώρα που το καθεστώς Αλίγιεφ ξοδεύει δισεκατομμύρια για την εξαγορά της φήμης του αλλά και για εξοπλισμούς, η Ε.Ε. των αξιών και της δημοκρατίας συμμαχεί μαζί του αφήνοντας έρμαιο στην τύχη του τον αρμενικό λαό ο οποίος πράγματι διέπεται από τις αρχές που υποτίθεται ότι προασπίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση.
«Ακούστηκε σαν αστείο όταν ότι η ΕΕ δήλωσε πως θα δώσει 5 εκατομμύρια ευρώ βοήθεια στην Αρμενία (σημείωση: Στις 6 Οκτωβρίου 2023 η πρόεδρος της Κομισιόν ανακοίνωσε στη Σύνοδο της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας στην Γρανάδα σειρά μέτρων και επιπλέον οικονομικής βοήθειας προς την Αρμενία) [1] η οποία είναι ουσιαστικά μια φτωχή χώρα περίπου τριών εκατομμυρίων κατοίκων και καλείται τώρα να διαχειριστεί μαζί με όλα τα προβλήματά της και 120.000 πρόσφυγες που δεν έχουν κυριολεκτικά τίποτα. Πρόκειται για ακόμη μια υποκρισία της ΕΕ» λέει ο Κασπάρ Καραμπετιάν και εκφράζει τον προβληματισμό του για το πως θα εξελιχθεί η κατάσταση και στο εσωτερικό της Αρμενίας.
Όπως αναφέρει, η κατάσταση είναι τεταμένη με τον κόσμο να αντιδρά θεωρώντας υπεύθυνο τον Πασινιάν για τη συνθηκολόγηση του Αρτσάχ, καθώς ο τελευταίος δήλωσε ότι η περιοχή ανήκει στο Αζερμπαϊτζάν. Η αστυνομία ασκεί υπέρμετρη βία ενάντια στους διαδηλωτές και οι εξελίξεις θα είναι ανάλογες των κινήσεων του πρωθυπουργού, τις συμφωνίες που θα συνάψει με το Αζερμπαϊτζάν, αλλά και τον ρόλο διαφόρων ΜΚΟ που δεν είναι πάντα ξεκάθαρος.
Το σημαντικό είναι τόσο ο κ. Πασινιάν όσο και ο Σάρλ Μισέλ να μην ξεχάσουν ότι υπάρχουν αποφάσεις της Αρμενικής Εθνοσυνέλευσης από το 1991 σχετικά με την αυτονομία του Αρτσάχ με τις επιφυλάξεις τριών μελών της οι οποίοι τονίζουν ξεκάθαρα ότι το Αρτσάχ δεν μπορεί να ανήκει στο Αζερμπαϊτζάν. Από τότε δεν έχει υπάρξει κάποια άλλη απόφαση που να καθιστά την προηγούμενη συμφωνία άκυρη. Οποιαδήποτε άλλη απόφαση πρέπει να περάσει από το Συνταγματικό Δικαστήριο, όπως γίνεται σε κάθε δημοκρατική χώρα.
Ανοίγει η όρεξη του Αζερμπαϊτζάν και δεν είναι μόνο του
Αυτό που πρέπει να γίνει τώρα είναι η επαναξιολόγηση της εξωτερικής πολιτικής της Αρμενίας, υποστηρίζει ο ίδιος αφού διαπιστώθηκε ότι εκτός από τη Δύση και η Ρωσία εγκατέλειψε την Αρμενία.
«Η Ρωσία βάσει των συμφωνιών όφειλε να επέμβει αλλά η λογική της ήταν ”κοιτάξτε το Ναγκόρνο Καραμπάχ, η Δημοκρατία του Αρτσάχ, είναι διαφορετική δημοκρατία δεν είναι Αρμενία, άρα δεν μπορούμε να επέμβουμε. Όμως όταν το 2022 οι Αζέροι επιτέθηκαν στη Δημοκρατία της Αρμενίας, κατέλαβαν 200 τετραγωνικά χιλιόμετρα αναγνωρισμένου εδάφους της Αρμενίας στα νότια της χώρας. [2]
Τότε ζητήθηκε από τον Οργανισμό της Συνθήκης Συλλογικής Ασφαλείας να συνδράμει ως όφειλε. Δεν το έκανε με τη λογική ότι δεν υπάρχει ξεκάθαρη οριοθέτηση των συνόρων. Το ερώτημα που θέτουμε στη Ρωσία είναι, όταν διαλύθηκε η Σοβιετική Ένωση ποιες χώρες προέβησαν σε οριοθέτηση; Καμία. Ακόμη και η Ρωσία έχει πρόβλημα με αυτό το ζήτημα με την Ιαπωνία. Αυτό τι σημαίνει; Οτι μπορεί μια χώρα να επιτίθεται στην άλλη χωρίς να υπάρχουν συνέπειες;»
Το όνειρο του παντουρκισμού
«Το ξέρουμε ότι το Αζερμπαϊτζάν θέλει και άλλα εδάφη νότια της Αρμενίας, δεν το κρύβουν. Τα 200 τετραγωνικά χιλιόμετρα που έχουν παράνομα στην κατοχή τους είναι ενδεικτικό» λέει ο Καραμπετιάν και θεωρεί προφανή το ρόλο της Τουρκίας σε αυτό το σχέδιο. Άλλωστε ο Ερντογάν κάνει λόγο για «ένα έθνος, δύο κράτη». «Η Τουρκία ήταν αυτή που στον πόλεμο του 2020 συνέδραμε το Αζερμπαϊτζάν με όπλα, τεχνογνωσία, ανθρώπινο δυναμικό, με Τούρκους ανώτερους αξιωματικούς και τζιχαντιστές μισθοφόρους».
Ο ίδιος συνεχίζει υποστηρίζοντας ότι ο Ερντογάν ακουλουθεί κατά γράμμα το όραμα του πρώην Τούρκου Υπουργού Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου, όπως αυτό περιγράφεται στο βιβλίο του «Το Στρατηγικό Βάθος».
Το όραμα του παντουρκισμού είναι εδώ και περνά από τον περίφημο διάδρομο Ζανγκεζούρ στα νότια της Αρμενίας, ο οποίος συνδέει τον θύλακα του Ναχιτσεβάν με το Αζερμπαϊτζάν.
Στην ουσία η Αγκυρα θέλει τη δημιουργία μιας χερσαίας διαδρομής που να ξεκινάει από την Τουρκία και να φτάνει στο Αζερμπαϊτζάν και από εκεί να προχωράει και να ενώνει όλα τα τουρκογενή κράτη. Ο διάδρομος αυτός είναι ο πραγματικός στόχος της Τουρκίας και του Αζερμπαϊτζάν και η Αρμενία είναι το εμπόδιο που αποτρέπει αυτόν τον παντουρκισμό να γίνει πραγματικότητα.
Η Αρμενία έχει συμφωνήσει να υπάρξει αυτή η διαδρομή αλλά να είναι υπό τον έλεγχό της. Όμως το Αζερμπαϊτζάν, αλλά και η Ρωσία για τους δικούς της λόγους το αρνούνται. Μια αποδυναμωμένη Αρμενία εξυπηρετεί πολλούς σκοπούς και πολλούς παίκτες.
Το θύμα σε αυτό το παιχνίδι είναι ο αρμενικός λαός, αλλά και η ΕΕ η οποία σταδιακά καθίσταται εκβιαζόμενη από αυταρχικά και μεγαλομανή καθεστώτα, τα οποία στην γεωπολιτική αναδιάταξη που συντελείται, θεωρούν ότι μπορούν να ισχυροποιήσουν τη θέση τους εις βάρος αυτών που προασπίζονται το κράτος δικαίου και τη δημοκρατία.
***
[1] Στις 6 Οκτωβρίου 2023 η πρόεδρος της Κομισιόν ανακοίνωσε στη Σύνοδο της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας στην Γρανάδα σειρά μέτρων και οικονομικής βοήθειας προς την Αρμενία. Συγκεκριμένα η Επιτροπή θα υπερδιπλασιάσει την ανθρωπιστική της βοήθεια, με επιπλέον 5,25 εκατ. ευρώ σε βοήθεια έκτακτης ανάγκης που προστίθενται στα 5,2 εκατ. ευρώ που είχαν ήδη ανακοινωθεί.
Ο αρμόδιος για τη διαχείριση κρίσεων επίτροπος Janez Lenarčič θα μεταβεί στις 7/8/2023 στην Αρμενία για να αξιολογήσει την κατάσταση και να συζητήσει περαιτέρω στοχευμένη στήριξη, ιδίως μέσω του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της ΕΕ.
Επιπλέον η Επιτροπή θα κινητοποιήσει χρηματοδότηση στο πλαίσιο ετήσιων προγραμμάτων για την Αρμενία προκειμένου να διατεθούν 15 εκατ. ευρώ, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως δημοσιονομική στήριξη προς το κράτος για την αντιμετώπιση κοινωνικοοικονομικών αναγκών και την αγορά τροφίμων και καυσίμων.
Η Επιτροπή επεξεργάζεται περαιτέρω στήριξη προς την Αρμενία, μεταξύ άλλων για τις υποδομές, μέσω του Οικονομικού και Επενδυτικού Σχεδίου, το οποίο μπορεί να αποφέρει επενδύσεις ύψους 2,6 δισεκατομμυρίων ευρώ. Το ΕΣΚ παρέχει ήδη περισσότερα από 413 εκατ. ευρώ, τα οποία περιλαμβάνουν εκτεταμένη βοήθεια στην περιοχή Syunik για την κοινωνική προστασία και βιώσιμες ενεργειακές λύσεις. (Αναλυτικά η ανακοίνωση της Κομισιόν εδώ)
[2] Για το θέμα των συνόρων μεταξύ Αζερμπαϊτζάν - Αρμενίας τοποθετήθηκαν στην Γρανάδα ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν και ο καγκελάριος της Γερμανίας Όλαφ Σολτς κατά τη συνάντηση που είχαν με τον πρωθυπουργό της Αρμενίας Νικολ Πασινιάν όπου υπογράμμισαν την αμέριστη υποστήριξή τους στην ανεξαρτησία, την κυριαρχία, την εδαφική ακεραιότητα και το απαραβίαστο των συνόρων της Αρμενίας.
Επιπλέον τόνισαν ότι παραμένουν προσηλωμένοι σε όλες τις προσπάθειες που αποσκοπούν στην εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν, με βάση την αμοιβαία αναγνώριση της κυριαρχίας, του απαραβίαστου των συνόρων και της εδαφικής ακεραιότητας της Αρμενίας (29.800 km2) και του Αζερμπαϊτζάν (86.600 km2), όπως αναφέρεται στις δηλώσεις του Προέδρου Μισέλ της 14ης Μαΐου και της 15ης Ιουλίου 2023. Ζήτησαν την αυστηρή τήρηση της αρχής της μη χρήσης βίας και της απειλής χρήσης βίας. Τόνισαν την επείγουσα ανάγκη να εργαστούν για την οριοθέτηση των συνόρων με βάση τους πιο πρόσφατους χάρτες του Γενικού Επιτελείου της ΕΣΣΔ που έχουν παρασχεθεί στις πλευρές και οι οποίοι θα πρέπει επίσης να αποτελέσουν τη βάση για την απομάκρυνση των δυνάμεων, καθώς και για την οριστικοποίηση της συνθήκης ειρήνης και την αντιμετώπιση όλων των ανθρωπιστικών ζητημάτων. (Διαβάστε αναλυτικά την ανακοίνωση εδώ)