Η απόφαση του Βλάντιμιρ Πούτιν να υποχρεώσει τις τράπεζες που δραστηριοποιούνται στη Ρωσία να μειώσουν ή και να μηδενίσουν τα δάνεια σε όσους πολεμούν στη Ρωσία ή τραυματίστηκαν στον πόλεμο, έχει δημιουργήσει προβλήματα σε ευρωπαϊκές τράπεζες που επέλεξαν να παραμείνουν στη χώρα και μετά την εισβολή στην Ουκρανία.
Μερικές ευρωπαϊκές τράπεζες, ανάμεσά τους η αυστριακή Raiffeisen Bank International και η Ιταλική UniCredit, εξακολουθούν να κερδίζουν χρήματα στη Ρωσία, αγνοώντας τις κυρώσεις που έχει επιβάλλει η ΕΕ στη Μόσχα και παρά τις αντιδράσεις ισχυρών τους επενδυτών.
Οι δύο ευρωπαϊκές τράπεζες δεν βρέθηκαν στο στόχαστρο μόνο της Κεντρικής Τράπεζας της Ουκρανίας, η οποία τους ζήτησε να σταματήσουν να δραστηριοποιούνται στη Ρωσία, αλλά και μεγάλων επενδυτών τους που ανησυχούν για τις επιπτώσεις που έχει αυτό στη φήμη τους.
Δυσαρεστημένοι οι επενδυτές
Τόσο η Raiffeisen όσο και η UniCredit, είναι βαθιά ενσωματωμένες στο ρωσικό χρηματοπιστωτικό σύστημα τα τελευταία 20 περίπου χρόνια και είναι οι μόνες ευρωπαϊκές τράπεζες στη λίστα των 13 «συστημικών πιστωτικών ιδρυμάτων» της ΕΚΤ, που παραμένουν στη Ρωσία αδιαφορώντας για τις δυτικές κυρώσεις.
Ο ρόλος τους στη στήριξη της ρωσικής οικονομίας σε μια κρίσιμη στιγμή, έχει ωστόσο ωθήσει επενδυτές όπως το ισχυρό νορβηγικό συνταξιοδοτικό ταμείο KLP (που κατέχει μετοχές τόσο της Raiffeisen όσο και της UniCredit) να προειδοποιήσουν για το ενδεχόμενο, να χρησιμοποιηθούν οι τράπεζες για να «χρηματοδοτήσουν με άλλους τρόπους τον πόλεμο του Πούτιν».
Ο Έρικ Κρίστιαν Πέντερσον της Nordea Asset Management, η οποία έχει υπό διαχείριση περισσότερα από 300 δισεκατομμύρια ευρώ, δήλωσε κι αυτός ανήσυχος για την παρουσία της Raiffeisen και της UniCredit στη Ρωσία.
«Το γεγονός οτι δύο ευρωπαικές τράπεζες έχουν δεχθεί να χαρίσουν δάνεια πολλών εκατομμυρίων ευρώ σε Ρώσους στρατιώτες σημαίνει ότι θα μπορούσαν στο άμεσο μέλλον να εξαναγκαστούν σε ενέργειες που αντιβαίνουν άμεσα στις εταιρικές τους αξίες. Αισθανόμαστε ότι είναι σωστό για τις εταιρείες να αποχωρήσουν από τη Ρωσία, δεδομένης της απρόκλητης επίθεσης της στην Ουκρανία», είπε ο Pederson.
Χάρισαν δάνεια 800 εκατ ευρώ σε ρώσους στρατιώτες
Τον τελευταίο χρόνοι οι δύο τράπεζες αναδιάρθρωσαν συνολικά 167.600 δάνεια Ρώσων στρατιωτών και των οικογενειών τους, αξίας άνω των 800 εκατομμυρίων ευρώ, σύμφωνα με στοιχεία της ρωσικής κεντρικής τράπεζας.
Η Raiffeisen υποστήριξε ωστόσο, ότι μόνο το 0,2% των ρωσικών δανείων της επηρεάζεται από το «επιβληθέν από την κυβέρνηση μορατόριουμ δανείων», ένα ποσό που χαρακτήρισε «αμελητέο».
Η τράπεζα έχει συνολικά 9 δισεκατομμύρια ευρώ σε δάνεια στη Ρωσία, εταιρικά και στεγαστικά με αποπληρωμή για πάνω από 25 χρόνια. Και όπως υπογράμμισε, τα καθαρά κέρδη της το 2022 ανήλθαν στα 3,8 δισεκ. ευρώ, χάρη σε μεγάλο βαθμό στα 2 δισεκατομμύρια ευρώ συν τους τόκους, από τις δραστηριότητές της στη Ρωσία.
Η UniCredit, εισήλθε στη ρωσική αγορά πριν από σχεδόν 20 χρόνια όταν εξαγόρασε μια αυστριακή τράπεζα. Στην παρούσα φάση αρνήθηκε να αποκαλύψει το ύψος των δανείων που αναγκάστηκε να μειώσει ή να διαγράψει.
Ωστόσο δήλωσε, ότι οι δραστηριότητές της στη Ρωσία επικεντρώθηκαν σε εταιρείες και όχι σε ιδιώτες. Από τα συνολικά έσοδα της UniCredit, που το 2022 ξεπέρασαν τα 20 δισεκατομμυρίων ευρώ, η Ρωσία εκτιμάται οτι αντιπροσωπεύει πάνω από 1 δισεκατομμύριο ευρώ.
Κι ενώ στις αρχές του πολέμου οι μετοχές της UniCredit σημείωναν μεγάλη πτώση, τώρα φαίνεται να σταθεροποιούνται αν και δεν συμβαίνει το ίδιο και με την αυστριακή Raiffeisen’s, που συνεχίζει να έχει απώλειες.
Εκπρόσωπος της Swedbank Robur, ενός από τους κορυφαίους επενδυτές της Σκανδιναβίας, που διαθέτει μερίδια και στις δύο τράπεζες δήλωσε οτι «οποιαδήποτε κερδοσκοπία στον συνεχιζόμενο πόλεμο δεν είναι αποδεκτή και δεν ευθυγραμμίζεται με την άποψή μας για υπεύθυνες επενδύσεις».
Άλλοι μεγαλύτεροι θεσμικοί επενδυτές των δύο τραπεζών, συμπεριλαμβανομένου του γαλλικού Amundi και του κρατικού επενδυτικού ταμείου της Νορβηγίας, εμφανίζονται ενοχλημένοι από την παρουσία στη Ρωσία, αν και αρνήθηκαν να το σχολιάσουν.
Στον αντίποδα, άλλες μεγάλες τράπεζες αποχώρησαν από τη ρωσική αγορά αμέσως μετά την εισβολή όπως η γαλλική Societe Generale, που διέκοψε τους δεσμούς της με τη Ρωσία τον Μάιο πουλώντας τη Rosbank στον όμιλο Interros του επιχειρηματία Vladimir Potanin.
Ενοχλημένη και η ΕΚΤ
Η συνεχιζόμενη παρουσία των δύο από τις μεγαλύτερες τράπεζες της Ευρώπης στη Ρωσία έχει ενοχλήσει και την ΕΚΤ.
Ο Andrea Enria, επικεφαλής επόπτης της ΕΚΤ, υποστήριξε πως «αν και το παραθυράκι για αποχώρηση των ευρωπαϊκών τραπεζών από τη Ρωσία «έκλεισε» επειδή οι ρωσικές αρχές ακολουθούσαν μια πιο «εχθρική» προσέγγιση, η ΕΚΤ είναι έτοιμη να στηρίξει οποιαδήποτε τράπεζα θέλει να μειώσει τις δραστηριότητές της εκεί ή να φύγει.
Η Raiffeisen και η UniCredit επιβεβαίωσαν ότι βρίσκονται σε συζητήσεις με την ΕΚΤ για την παρουσία τους στη Ρωσία.
Η UniCredit είπε ότι ενημερώνει τακτικά την κεντρική τράπεζα σχετικά με τη στρατηγική της για ομαλή μείωση της έκθεσής της στην ρωσική αγορά ενώ η Raiffeisen δεν εμφανίζεται διατεθηειμένη να χάσει τα κέρδη της τα οποία υπερτριπλασιάστηκαν το 202ς εξαιτίας της παρουσίας της στη Ρωσία.
Στο μεταξύ, οι Ρώσοι πολίτες βλέπουν τις ευρωπαϊκές τράπεζες ως πιο έμπιστες, από τις ρωσικές, εμπιστευόμενοι τις αποταμιεύσεις τους. Πάνω από 20 δισεκατομμύρια ευρώ έχουν κατατεθει στην Αυστριακή τράπεζα, η οποία προσφέρει ένα μέρος για την κατάθεση κεφαλαίων με λιγότερους κινδύνους κυρώσεων.
Κέρδη Vs ηθικής
Αυτό σημαίνει ότι οι δύο τράπεζες βγαίνουν κερδισμένες από την εκεί παραμονή τους και δεν βιάζονται να εγκαταλείψουν τη Ρωσία, παρά τις πιέσεις των ρυθμιστικών Αρχών.
Στην Αυστρία, η οποία έχει στενούς ιστορικούς και οικονομικούς δεσμούς με την Ανατολική Ευρώπη και τη Ρωσία, οι πολιτικοί σιωπούν σε μεγάλο βαθμό για τη συνεχιζόμενη παρουσία της Raiffeisen στη Ρωσία, η οποία τους τελευταίους μήνες προκάλεσε διαδηλώσεις έξω από τα κεντρικά της γραφεία.
Ο Johann Strobl, Διευθύνων Σύμβουλος της Raiffeisen, δήλωσε ότι εξετάζει επιλογές για τη ρωσική επιχείρηση, αν και επισημαίνει ότι οποιαδήποτε κίνηση είναι περίπλοκη, λέγοντας αστειευόμενος οτι η «τράπεζα δεν είναι ένα λουκάνικο που θα μπορούσε να κλείσει σε μια νύχτα».
Για κάποιους υπάρχει ωστόσο και η ηθική του θέματος εκτός από τις ενδεχόμενες ζημίες σε ρωσικό έδαφος. Ο Heinrich Schaller, επικεφαλής του τρίτου μεγαλύτερου μετόχου της RBI, Raiffeisenlandesbank Oberoesterreich και αντιπρόεδρος της Raiffeisen, είναι μεταξύ εκείνων που θέτουν σοβαρά ζητήματα ηθικής.
«Ό,τι και να πουν οι μέτοχοι, χρειάζεται μόνο ένα διάταγμα του Πούτιν για να δυσχεράνει την έξοδο από τη Ρωσία ενώ ο Ρώσος πρόεδρος απαγόρευσε σε επενδυτές από τις λεγόμενες μη φιλικές χώρες,να πωλούν μετοχές σε τράπεζες, εκτός και εάν τους χορηγήσει ο ίδιος ειδική άδεια.
Πληροφορίες από Reuters