Υπό τη σκιά της επανεκλογής του Ντόναλντ Τραμπ, της κατάρρευσης του κυβερνητικού συνασπισμού στη Γερμανία, την άνοδο της ακροδεξιάς στην Ευρώπη, των ραγδαίων γεωπολιτικών εξελίξεων, αλλά και της πολιτικής κρίσης που διέρχεται εδώ και καιρό η Γαλλία, συνεδριάζουν σήμερα και αύριο (7 και 8/11) οι Ευρωπαίοι ηγέτες στη Βουδαπέστη στο πλαίσιο της συνόδου της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας και του άτυπου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Η επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο θα αποτελέσει σημαντική πρόκληση για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) καθώς εκτιμάται αλλαγή πορείας σε μια σειρά ζητημάτων που αφορούν την οικονομία, το μεταναστευτικό, το περιβάλλον, την ασφάλεια και την άμυνα.
Σήμερα, λίγες μόνο ώρες μετά την επανεκλογή του Τραμπ, 50 ηγέτες, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας και αύριο, οι «27» στο άτυπο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, θα έχουν την ευκαιρία να ανταλλάξουν απόψεις σε μια προσπάθεια να βρουν κοινό βηματισμό, θέτοντας παράλληλα το ζήτημα της αυτονομίας της Ενωσης, δεδομένου ότι η αίσθηση είναι πως οι ΗΠΑ υπό την προεδρία Τραμπ επισπεύδουν την απομάκρυνσή τους από τη χρόνια εταιρική- συμμαχική σχέση τους με την Γηραία Ήπειρο.
Στη διήμερη συνάντησή τους, αν και οικοδεσπότης τους είναι το «κακό» παιδί της Ένωσης, ο φιλορώσος και θαυμαστής του Τραμπ Βίκτωρ Ορμπάν, θα τεθεί το ζήτημα της αυτονομίας της Ενωσης και αναμένεται να συζητήσουν αναλυτικά για τις εκθέσεις των Λέττα και Ντράγκι, ενώ θα επιδιώξουν να καταλήξουν σε ένα κοινό κείμενο για τις προτεραιότητες της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας (Διακήρυξη της Βουδαπέστης), προσχέδιο του οποίου έχει δει η HuffPost.
Στη σύντομη άτυπη συζήτηση που είχαν λίγο πριν την έναρξη των εργασιών της συνόδου της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας οι τέσσερις ηγέτες αντάλλαξαν απόψεις για το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών, τις περιφερειακές και τις διεθνείς εξελίξεις.
Μητσοτάκης: Η Ευρώπη δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, αλλά σίγουρα μπορεί να αλλάξει τον εαυτό της
Σε αυτό το κλίμα και οι δηλώσεις του Έλληνα Πρωθυπουργού κατά την προσέλευσή του στη Σύνοδο της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας, στη Βουδαπέστη όπου εξέφρασε, όπως έκανε και χθες τα συγχαρητήριά του στον Πρόεδρο Tραμπ «για την εμφατική νίκη του» και εξέφρασε την ελπίδα ότι η διατλαντική σχέση θα παραμείνει ισχυρή προκειμένου να επιλύσουμε σημαντικά περιφερειακά και παγκόσμια προβλήματα.
Υπογράμμισε ωστόσο ότι «πρέπει να είμαστε αρκετά ρεαλιστές ως Ευρωπαίοι και δεν μπορούμε να προσεγγίσουμε αυτή τη διατλαντική εταιρική σχέση από θέση αδυναμίας. Η Ευρώπη δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, αλλά σίγουρα μπορεί να αλλάξει τον εαυτό της για να αντιμετωπίσει έναν μεταβαλλόμενο κόσμο».
Πρόσθεσε δε ότι είναι επόμενο, βάσει αυτών των εξελίξεων, «οι συζητήσεις που θα έχουμε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, ιδίως όσον αφορά στα ζητήματα της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας, είναι ιδιαίτερα επίκαιρες».
Ώρα για Αφύπνιση της ΕΕ
Στο πλαίσιο όλων αυτών βρίσκεται και το κείμενο συμπερασμάτων (Διακήρυξη της Βουδαπέστης) που μένει να επικυρωθεί.
«Αντιμέτωποι με τη νέα γεωπολιτική πραγματικότητα και τις οικονομικές και δημογραφικές προκλήσεις, εμείς, οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είμαστε αποφασισμένοι να διασφαλίσουμε την κοινή μας οικονομική ευημερία, καθιστώντας την ΕΕ την πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρο στον κόσμο και διασφαλίζοντας την κυριαρχία, την ασφάλεια και την παγκόσμια επιρροή της ΕΕ» τονίζεται στο κείμενο και προσδιορίζει ως στόχο να καταστεί η Ένωση πιο ανταγωνιστική, παραγωγική, καινοτόμος και βιώσιμη.
«Ταυτόχρονα θα διασφαλίσουμε την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή, τη σύγκλιση και τους ισότιμους όρους ανταγωνισμού τόσο εντός της Ένωσης όσο και παγκοσμίως. Χαιρετίζουμε τις εκθέσεις του Ενρίκο Λέττα και αυτή για «Το μέλλον της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας» του Μάριο Ντράγκι, οι οποίες εντοπίζουν κρίσιμες προκλήσεις και διατυπώνουν συστάσεις με προσανατολισμό προς το μέλλον».
Όπως υπογραμμίζουν στη Διακήρυξη το κάλεσμα για μια άλλη Ευρώπη που προτάσσουν αυτές οι εκθέσεις είναι η ευκαιρία για «αφύπνιση».
«Είναι επιτακτική ανάγκη να καλύψουμε επειγόντως το χάσμα καινοτομίας και παραγωγικότητας, τόσο με τους παγκόσμιους ανταγωνιστές μας όσο και εντός της ΕΕ. Θα εργαστούμε με ενότητα και αλληλεγγύη προς όφελος όλων των πολιτών της ΕΕ, των επιχειρήσεων και των κρατών μελών» αναφέρεται μεταξύ άλλων.
Ο Τραμπ ως καταστροφή ή ως Ευκαιρία
Την αγωνία των Ευρωπαίων για την νέα πενταετή θητεία του Τραμπ την εκφράζει εμμέσως και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ στην επιστολή πρόσκλησης που απηύθυνε στους 27, κάνοντας λόγο για μια «στρατηγική συζήτηση» για τις διατλαντικές σχέσεις.
«Η σχέση μας με τις ΗΠΑ είναι ουσιαστική και είμαστε έτοιμοι να την εμβαθύνουμε. Πρέπει να συνεχίσουμε να τηρούμε τις προτεραιότητές μας σύμφωνα με τη Στρατηγική Ατζέντα, εργαζόμενοι ενεργά προς μια ισχυρή και κυρίαρχη Ευρώπη» ανέφερε.
Και αυτό είναι το κυρίαρχο θέμα, που απασχολεί την Ενωση, η μορφή που θα πάρει η ΕΕ σε μια εποχή πολυκρίσεων, όπου οι ΗΠΑ δεν θα είναι πλέον ο στρατηγικός εταίρος - προστάτης όπως ίσχυε στο παρελθόν.
Ο Σαρλ Μισέλ επισήμανε ότι η συζήτηση θα επικεντρωθεί σε τρεις τομείς: τις διμερείς σχέσεις, την ασφάλεια και τη γεωπολιτική —κυρίως την Ουκρανία— και τις παγκόσμιες προκλήσεις και τη διεθνή συνεργασία, συμπεριλαμβανομένης της κλιματικής αλλαγής, θέματα, που βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση με το όραμα που έχει ο Τραμπ.
Ας μην ξεχνάμε ότι ο Τραμπ έχει απειλήσει και μπορεί κάλλιστα να κάνει πράξη την επιβολή δασμών στις εξαγωγές προϊόντων από την ΕΕ, γεγονός που θα οδηγήσει τις Βρυξέλλες να προχωρήσουν σε αντίποινα. Ένας εμπορικός πόλεμος με τις ΗΠΑ και την Κίνα ταυτόχρονα δεν είναι βέβαιο τι επιπτώσεις θα φέρει και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.
Επίσης, κανείς δεν έχει ξεχάσει τις απειλές του ότι θα «ενθαρρύνει» τη Ρωσία να κάνει ό,τι θέλει με τα μέλη του ΝΑΤΟ που αποτυγχάνουν να εκπληρώσουν τις οικονομικές τους υποχρεώσεις με τη Συμμαχία, ή την υπόσχεσή του να συνάψει συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία σε «24 ώρες».
Αυτό προκαλεί ανησυχία και φόβο για το εάν οι ΗΠΑ θα εξακολουθήσουν να στηρίζουν την Ουκρανία ή θα πιέσουν για συνθηκολόγηση του Κιέβου με την Μόσχα με επαχθείς όρους για τους πρώτους.
Όσο για την πράσινη μετάβαση που τόσο προσπαθεί η ΕΕ ο Τραμπ έχει επανειλημμένα δηλώσει υπέρμαχος των εξορύξεων πετρελαίου και φυσικού αερίου και την αύξηση των εξαγωγών αυτών.
Τα θέματα που ανοίγουν είναι πολλά και οι Βρυξέλλες έχοντας την πικρή εμπειρία από τη πρώτη θητεία Τραμπ επεξεργάστηκαν σενάρια για την περίπτωση Τραμπ 2.0. Πρόκειται, όπως ακούγεται, για αντίμετρα και πιθανά σενάρια τα οποία λαμβάνουν υπόψη τον απρόβλεπτο χαρακτήρα του εκλεγμένου προέδρου και τις πολιτικές που μπορεί να εφαρμόσει ανά πάσα στιγμή εις βάρος της ΕΕ.
Αυτό όμως που τονίζουν αρκετοί αναλυτές είναι πως η απομάκρυνση των ΗΠΑ από την ΕΕ θα γινόταν ούτως ή άλλως, απλά τώρα με τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο μπορεί να συμβεί πιο γρήγορα. Η ενηλικίωση και ο απογαλακτισμός πολλές φορές είναι επώδυνες διαδικασίες και η Ευρώπη για πρώτη φορά μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο καλείται να κάνει άλματα και να βρει τον εαυτό της σ΄ένα ταχέως μεταβαλλόμενο κόσμο. Το εάν θα καταφέρει να ξεπεράσει τον εαυτό της μένει να το δούμε.