Την περασμένη Τρίτη ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν υποδέχθηκε στο Παρίσι τον Αυστριακό καγκελάριο Σεμπάστιαν Κούρτς, στον απόηχο των τρομοκρατικών επιθέσεων που έπληξαν πρόσφατα τις δύο χώρες. Στη συνάντηση αυτή συμμετείχαν επίσης- μέσω τηλεδιάσκεψης - η καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ , ο Ολλανδός πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε , ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σάρλ Μισέλ και η Πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάϊεν.
Αυτή η μίνι σύνοδος κορυφής στο κτίριο των Ηλυσίων (εν μέρει), η οποία μάλλον ενόχλησε την Ιταλία και την Ισπανία, ήταν μια ευκαιρία συνειδητοποίησης των κινδύνων, που αντιμετωπίζουν οι ευρωπαϊκές χώρες αλλά και της ανάγκης να τους αντιμετωπίσουν από κοινού.
Ο Γάλλος πρόεδρος ζήτησε «ταχεία και συντονισμένη» απάντηση, έκανε λόγο για κατάχρηση του δικαιώματος ασύλου σε όλες τις χώρες και επανέλαβε αυτό που είχε δηλώσει μια εβδομάδα νωρίτερα, δηλαδή την ανάγκη σημαντικών αλλαγών στη συνθήκη Schengen.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες συμφώνησαν να προστατέψουν την ελεύθερη κυκλοφορία μεταξύ των κρατών – μελών αλλά αποφάσισαν να ενισχύσουν τα εξωτερικά σύνορα καθώς ,όπως είπε ο Ολλανδός πρωθυπουργός, μόνον τότε θα έχει αξία η διατήρηση της περιώνυμης συνθήκης (Schengen).
Η Γερμανίδα καγκελάριος υποστήριξε ότι υπάρχει έντονη ανάγκη για «ένα μοντέλο δημοκρατικής κοινωνίας για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και της αντιδημοκρατικής συμπεριφοράς».
Ήδη, συμπληρώνεται ένας μήνας (17/10) από τον αποκεφαλισμό του Γάλλου καθηγητή Samuel Paty από νεαρό εξτρεμιστή, το χέρι του οποίου όπλισε μια παραφιλολογία προσβολής του θρησκευτικού φρονήματος των μουσουλμάνων.
Ο δολοφόνος του Γάλλου καθηγητή δεν παρακολούθησε το μάθημα που έγινε στους μαθητές του σχολείου στην περιοχή Conflans-Sainte-Honorine, προαστίου της γαλλικής πρωτεύουσας. Η αντίληψη του για το πώς ακριβώς προσέβαλε το Ισλάμ ήταν στη βάση των όσων ειπώθηκαν και διακινήθηκαν από τρίτους. Ακόμα, κανείς δεν είπε στο θύτη ότι τα σκίτσα στα οποία αναφέρθηκε ο Πατί ήταν πολλά: Δεν υπήρχε μόνον το σκίτσο του Μωάμεθ αλλά και αυτό του Χριστού. Το τελευταίο ίσως και να μην είχε ιδιαίτερη σημασία αν στη δική του κοσμοαντίληψη δεν υπάρχει χώρος για τα προκλητικά κόμικς!
Σε κάθε περίπτωση ήταν μια ευκαιρία που αξιοποιήθηκε δεόντως και όχι τυχαία από συγκεκριμένους πολιτικούς ηγέτες όπως ο πρόεδρος της Τουρκίας Ερντογάν ο οποίος δεν χάνει την ευκαιρία να διεκδικεί έναν ρόλο καθοδηγητή του μουσουλμανικού κόσμου. Η ακραία ρητορική που χρησιμοποίησε και η έκκλησή του για μποϋκοτάζ γαλλικών προϊόντων, απέκτησαν γρήγορα απήχηση και μιμητές και σε άλλες χώρες του μουσουλμανικού κόσμου.
Είναι αυτό ακριβώς που είπε ο Γάλλος πρόεδρος μιλώντας στο «αραβικό» τηλεοπτικό δίκτυο Al Jajeera εξηγώντας τις παραπειστικές και αυθαίρετες δηλώσεις του Τούρκου προέδρου:
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν εξέφρασε λύπη για τις «παρεξηγήσεις» και τη «χειραγώγηση» γύρω από τις δηλώσεις του για τα σκίτσα του Μωάμεθ «μερικές φορές από πολιτικούς και θρησκευτικούς ηγέτες», που θεωρεί ότι βρίσκονται πίσω από τις διαδηλώσεις εναντίον της Γαλλίας.
«Οι αντιδράσεις του μουσουλμανικού κόσμου οφείλονταν σε πολλά ψέματα και στο γεγονός ότι οι άνθρωποι θεώρησαν ότι εγώ ήμουν υπέρ αυτών των σκίτσων. Εγώ είμαι υπέρ της δυνατότητας ο καθένας να μπορεί να γράφει, να σκέφτεται και να σχεδιάζει ελεύθερα στην χώρα μου γιατί θεωρώ ότι αυτό είναι σημαντικό, ότι είναι ένα δικαίωμα, ότι είναι οι ελευθερίες μας», διευκρίνισε ο αρχηγός του γαλλικού κράτους.
Δύσκολα θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς ότι υπάρχει «κοινό έδαφος» για τις συνταγματικές ελευθερίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ευρώπη και την Τουρκία. Ο Τούρκος πρόεδρος αλλά και ο υπουργός Εξωτερικών Μ.Cavusoglou κατηγορούν τις ευρωπαϊκές χώρες για φασισμό όταν η λέξη ανεξαρτησία έχει σχεδόν διαγραφεί από την τουρκική Δικαιοσύνη και η ελευθερία της έκφρασης είναι άγνωστη όταν δεκάδες είναι οι φυλακισμένοι δημοσιογράφοι. Μόλις πριν από λίγες ημέρες (10/11/2020) το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) καταδίκασε την Τουρκία επειδή το 2016 προφυλάκισε δημοσιογράφους της αντιπολιτευόμενης εφημερίδας Cumhuriyet.
«Παίζουν με τη φωτιά»
Η Τουρκία του T.Erdogan θέλει μια Ευρώπη με τους δικούς της όρους. Μια Ευρώπη όπου οι κατοχυρωμένες ελευθερίες και τα δικαιώματα θα αξιοποιούνται από την Άγκυρα προς όφελός της αλλά την ίδια στιγμή δεν θα τα αναγνωρίζει στη δική της επικράτεια!
Ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Jean -Yves Le Drian είπε πρόσφατα (29/10/2020) στη Γαλλική Εθνοσυνέλευση ότι «δεν μπορούμε να δεχτούμε ότι ορισμένοι άνθρωποι στον κόσμο επιδιώκουν , ακόμη και αν αυτό σημαίνει να παίζουν με τη φωτιά, να δημιουργούν σύγχυση , να χειραγωγούν την κοινή γνώμη». Μάλλον εννοούσε τον Τούρκο πρόεδρο και αυτό είναι κάτι που δεν προκαλεί εντύπωση!
Ο πρόεδρος της Αιγύπτου Abdel Fattah Al –Sisi στη πρόσφατη συνάντησή του με την πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου ήταν απόλυτα σαφής όταν δήλωνε πως «οι τρομοκρατικές ενέργειες που έγιναν δεν έχουν καμία σχέση με τη θρησκεία, δεν έχουν καμία σχέση με το τι πιστεύει ο καθένας. Είναι κάποιες κινήσεις εξτρεμιστών που δεν πρέπει να οδηγήσουν σε θρησκευτικές αντιθέσεις».
Ο T.Erdogan είχε επιτεθεί στο Γάλλο προέδρου κατηγορώντας τον για «ρατσισμό και εχθρότητα ενάντια στο Ισλάμ». Την ίδια στιγμή διατηρεί για τον ίδιο το δικαίωμα να προσβάλει το θρησκευτικό συναίσθημα εκατομμυρίων χριστιανών μετατρέποντας την Αγιά Σοφία σε μουσουλμανικό τζαμί.
Ακόμα, διεκδικεί την οργάνωση και λειτουργία δεκάδων χώρων λατρείας και εκπαίδευσης (τους οποίους χρηματοδοτεί) στη Γαλλία αλλά δεν επιτρέπει τη λειτουργία της Εκκλησιαστικής Σχολής της Χάλκης.
Ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος αντέδρασε στην απόφαση της γαλλικής κυβέρνησης να θέσει εκτός νόμου την οργάνωση των τούρκων υπερεθνικιστών «Γκρίζοι Λύκοι» αλλά επιτρέπει στην κυβέρνησή του να καθαιρεί εκλεγμένους δημάρχους και να φιμώνει , με τρόπο που υπονομεύει την ίδια την «ακεραιότητα» και την αξιοπιστία του Συμβουλίου της Ευρώπης, τις δικαστικές ελευθερίες όπως στην περίπτωση της Εμπρού Τιμτίκ που πέθανε , διεκδικώντας μια δίκαιη δίκη, στις τουρκικές φυλακές μετά από απεργία πείνας 238 ημερών!
Η Ευρώπη έχει να υπερασπιστεί ένα συγκεκριμένο πλαίσιο αξιών και δημοκρατικών ελευθεριών και σε κάθε περίπτωση ένα κοινωνικό μοντέλο που προσδιορίζεται από τη διάκριση των εξουσιών και τις επιλογές των πολιτών της. «Οι πρόσφατες επιθέσεις (στη Νίκαια και στο Παρίσι) στόχευαν τη θρησκευτική συναδέλφωση και την παιδεία. Αυτές είναι οι αξίες μας και οφείλουμε να τις προστατεύσουμε» είπε ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Jean Yves Le Drian σε δηλώσεις του την Παρασκευή για τη θλιβερή επέτειο των επιθέσεων του ισλαμικού κράτους στη γαλλική πρωτεύουσα πριν από πέντε χρόνια στο θέατρο Bataclan και στο στάδιο Stade de France.
Δυο κρίσιμα παραδείγματα
Παράδειγμα πρώτο: Στο δημοψήφισμα του 2017 ο ιδρυτής και αρχηγός του τουρκικού Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης AKP Ταγίπ Ερντογαν θέλησε να ενισχύσει το ρεύμα των υποστηρικτών του που ζουν και εργάζονται στη Γερμανία. Σκέφτηκε λοιπόν να απευθυνθεί δια ζώσης οργανώνοντας μια προεκλογική φιέστα επί γερμανικού εδάφους. Η κυβέρνηση Μέρκελ αρνήθηκε, όπως εύκολα θα μπορούσε να συμπεράνει ο πρωτοετής φοιτητής των Πολιτικών Επιστημών. Καμιά χώρα κυρίαρχη, ανεξάρτητη και σοβαρή δεν θα επέτρεπε σε οποιονδήποτε (πολλω δε μάλλον σε έναν ξένο ηγέτη) την εκχώρηση δικών της αποκλειστικών αρμοδιοτήτων όπως αυτή της υποχρέωσης να απευθύνεται και να επικοινωνεί με τους δικούς της πολίτες, ανεξαρτήτως καταγωγής, θρησκεύματος ή πεποιθήσεων.
Παράδειγμα δεύτερο: Στην εναγώνια προσπάθεια για έναν ηγετικό ρόλο στο μουσουλμανικό κόσμο ο Ταγίπ Ερντογάν αξίωνε να διατηρεί το πλεονέκτημα να «απευθύνεται» -αν όχι να επηρεάζει τα έξι εκατομμύρια μουσουλμάνων πολιτών που ζουν στη Γαλλία (αλλά και άλλων τόσων σε Γερμανία, Βέλγιο, Σουηδία, Ολλανδία).
Αυστρία και Γαλλία αλλάζουν πλέον τους κανόνες. Μόλις πριν από λίγες ημέρες ο Γάλλος πρόεδρος διεμήνυσε πως δεν θα επιτρέψει τη συνέχιση μιας κατάστασης που θέτει σε κίνδυνο όχι μόνον το κοσμικό κράτος αλλά και τις βασικές αξίες και επιταγές του γαλλικού συντάγματος. Πρόθεση του Εμανουέλ Μακρόν είναι η ανάδειξη, στα περίπου 300 τζαμιά που υπάρχουν και λειτουργούν στη χώρα του, μορφωμένων στη Γαλλία ιμάμηδων και όχι «εισαγόμενων» ή αποσπασμένων από άλλες χώρες.
Είναι ίσως η καθυστερημένη αντίδραση στην απόπειρα «υφαρπαγής» μιας αρμοδιότητας πρωτίστως εθνικής που δύσκολα συνδέεται με οποιαδήποτε αντίληψη αμοιβαιότητας στις διεθνείς σχέσεις.