Οδηγώντας ώρα μία το μεσημέρι από Αθήνα προς Νέα Μάκρη με το θερμόμετρο στους +35 βαθμούς Κελσίου, με τον κλιματισμό του αυτοκινήτου να μάχεται κόντρα στην κλιματική αλλαγή, δεν χρειάστηκε να γίνω προφήτης για να προβλέψω ότι η συμμετοχή στις παραλίες θα ήταν υψηλότερη από την συμμετοχή στις ευρωεκλογές της 9ης Ιουνίου 2024.
Ούτε το σκορ ήταν έκπληξη για τους περισσότερους από εμάς. Δεν πρέπει να τα βάζουμε όλα σε ένα τσουβάλι. Πίσω από το τελικό σκορ, όπου το πρώτο κόμμα δεν έγραψε μπροστά το 3 και το δεύτερο με το τρίτο βρέθηκαν πέριξ του 15, διακρίνω τουλάχιστον τρεις λόγους:
1. Η ψήφος διαμαρτυρίας στην κυβέρνηση - αλλά πλέον και συνολικά στο πολιτικό σύστημα - έχει γίνει πάγια συνήθεια στις ευρωεκλογές. Όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη. Στην Ελλάδα, ήταν ακόμα περισσότερο αναμενόμενη, αφού έχουμε μία κυβέρνηση - σχεδόν χωρίς αξιωματική αντιπολίτευση. Στα δυσάρεστα για την κυβέρνηση, είναι η αίσθηση ότι υπάρχουν εστίες και δείγματα αλαζονείας. Ο Μητσοτάκης πολύ σωστά βγήκε για να κάνει δημόσια τον απολογισμό του και να πει κοιτάζοντας τους ψηφοφόρους στα μάτια: «Σας ακούω» - τώρα καλό θα είναι να δείξει με τις επιλογές του (και ίσως με έναν ανασχηματισμό στο κοντινό μέλλον;) ότι δεν χαρίζεται σε λανθασμένες πρακτικές και συμπεριφορές.
2. Η ακρίβεια. Ναι, καλό είναι να μιλάμε και να αντιλαμβανόμαστε τα προφανή. Κοινωνικά στρώματα που πιέζονται, ασφικτυούν και αγωνιούν, καθώς το κόστος ζωής μετατρέπεται σε «κόστος επιβίωσης», είναι απόλυτα αναμενόμενο ότι θα αντιδράσουν. Ο πρωθυπουργός βγήκε και απάντησε σε αυτό: «...ακούω τη φωνή τους και την εντολή τους και την ακούω δυνατά - Προσπαθήστε περισσότερο. Και αυτό θα κάνουμε.»
Προσωπική παρατήρηση: Αυτή ήταν η πρώτη «κανονιά» λόγω της ακρίβειας. Αν δεν αλλάξει κάτι, θα ακολουθήσουν περισσότερες, φοβάμαι.
3. Η αποχή είναι μάλλον απότοκος όλων των παραπάνω, σε συνδυασμό με το γεγονός, ότι δυστυχώς οι πολίτες δεν αισθάνονται πως το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο μπορεί να αλλάζει τις ζωές μας. Εν μέρει σωστό - εν πολλοίς λάθος! Θα χρειαστεί να περάσουν πολλά χρόνια για να γίνει κατανοητό το βάρος των αποφάσεων που λαμβάνονται κατά καιρούς στις Βρυξέλλες. Δεν φταίνε οι πολίτες που δεν γνωρίζουν - αλλά είναι καιρός να ασχοληθούν λίγο περισσότερο.
4. Η άνοδος της ακροδεξιάς. Την κράτησα για το τέλος, ώστε να κλείσω αισιόδοξα. Όχι, στην Ελλάδα δεν διαπιστώνω άνοδο της ακροδεξιάς - σε βαθμό που να τρομάζει. Δεν είναι συστημική άνοδος της ακροδεξιάς το πιθανότατα εποχικό φρούτο «Φωνή Λογικής», που μάλλον μοιάζει περισσότερο με θέατρο του Instagram και του παραλόγου. Ούτε σηματοδοτεί συνολικά συστημική άνοδο της ακροδεξιάς η ψήφος στον Βελόπουλο, που εκδηλώνεται (και) ως περιστασιακή διαμαρτυρία - κατά κανόνα στις ευρωεκλογές. Στην Γαλλία, στην Γερμανία και σε πολλές άλλες χώρες της ΕΕ, ναι υπάρχει τεράστιο θέμα.
Όμως, αν σκεφτούμε όλα όσα πέρασε η ελληνική κοινωνία μέσα στη δεκαετία της κρίσης και όσα αντιμετωπίζουμε ακόμα σήμερα, τότε μας αξίζει ένα μπράβο. Παραμένουμε περισσότερο ψύχραιμοι και νηφάλιοι από τους περισσότερους Ευρωπαίους συμπολιτες μας. Και ίσως αξίζει, να προσπαθήσουμε να χτίσουμε πάνω σε αυτό το δυνατό μας σημείο, που λέγεται δημοκρατική συνείδηση.