Ο Πλούτωνας μέχρι τον Αύγουστο του 2006 ήταν ο ένατος πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος και ο πιο απομακρυσμένος από τον Ήλιο.
Εκείνο το καλοκαίρι, κατά τη διάρκεια του 26ου συνεδρίου της Διεθνούς Αστρονομικής Ένωσης στην Πράγα, πάρθηκε η απόφαση να εξοβελιστεί ο Πλούτωνας από τον σκληρό πυρήνα του ηλιακού συστήματος και έπαψε πλέον να θεωρείται πλανήτης. Ένας υποβιβασμός που όμως δίχασε την επιστημονική κοινότητα μιας και πολλοί συνεχίζουν να αμφισβητούν την ορθότητα αυτής της απόφασης.
Στο συγκεκριμένο συνέδριο τέθηκαν τρία κριτήρια για τον χαρακτηρισμό ενός ουράνιου σώματος ως πλανήτη. Το πρώτο κριτήριο είναι να βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο, το δεύτερο να έχει επαρκή μάζα ώστε το σχήμα του να είναι σφαιρικό και τέλος το τρίτο κριτήριο να είναι το κυρίαρχο βαρυτικά αντικείμενο στην τροχιά του γύρω από τον Ήλιο, έχοντας συλλέξει κατά μήκος της όλα τα μικρο-σώματα. Το τελευταίο κριτήριο όμως δεν πληρούται από τον Πλούτωνα επειδή η τροχιά του είναι «δέσμια» του Ποσειδώνα. Από τότε ο Πλούτωνας έχασε τη θέση του στο Πάνθεον των πλανητών, μια απόφαση που προκάλεσε πολλές ενστάσεις από αρκετούς επιστήμονες.
Μάλιστα, ένας από τους επικριτές της απόφασης αυτής είναι ο επικεφαλής της αποστολής της ΝΑSA στον Πλούτωνα, ο Αμερικανός επιστήμονας Άλαν Στερν. Ο Στερν έχει σοβαρές επιφυλάξεις για το πόσο αντιπροσωπευτική είναι η συγκεκριμένη απόφαση εφόσον δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλος ο αριθμός των ψηφισάντων στην τελική ψηφοφορία σε σχέση με το σύνολο των συνέδρων.
Aς γνωρίσουμε όμως καλύτερα τον Πλούτωνα που πλέον χαρακτηρίζεται πλανήτης-νάνος. Πλανήτες-νάνοι πλέον χαρακτηρίζονται τα ουράνια σώματα που ικανοποιούν μόνο τα πρώτα δύο κριτήρια όπως αναφέρθηκαν παραπάνω, χωρίς επίσης να είναι δορυφόροι άλλων πλανητών.
Το όνομά του το πήρε από τον Πλούτωνα, τον γιο του Κρόνου και της Ρέας και ήταν αδελφός του Δία και του Ποσειδώνα. Ο Πλούτωνας ήταν θεός-βασιλιάς του κάτω κόσμου.
Ο νάνος πλανήτης ανακαλύφθηκε από τον Αμερικανό αστρονόμο, Κλάιντ Ουίλιαμ Τόμπω (Clyde William Tombaugh) το Φεβρουάριο του 1930. Ο Πλούτωνας είναι μικρότερος από τη Σελήνη ενώ το έτος του (περίοδος περιφοράς γύρω από τον Ήλιο) αντιστοιχεί σε περίπου 248 γήινα έτη. Η ημέρα στον Πλούτωνα (περίοδος περιφοράς γύρω από τον άξονα του) αντιστοιχεί σε περίπου 6,4 γήινες μέρες. Οι θερμοκρασίες που επικρατούν είναι πολύ χαμηλές, κοντά στους 230 βαθμούς Κελσίου κάτω από το μηδέν.
Ο μεγαλύτερος από τους πέντε δορυφόρους του ονομάζεται Χάρων, παίρνοντας το όνομά του από το μυθικό βαρκάρη που μετέφερε με τη βάρκα του τις ψυχές των ανθρώπων στον Άδη. Απέχει από τον Πλούτωνα περίπου 19.640 χιλιόμετρα ενώ το μέγεθός του είναι σχεδόν το μισό από αυτό του Πλούτωνα. Το 2005 μια ομάδα αστρονόμων ανακάλυψε την Έριδα, έναν πλανήτη-νάνο σχεδόν στο μέγεθος του Πλούτωνα, γεγονός που διαδραμάτισε κεντρικό ρόλο στον αποκλεισμό του από την κλειστή λέσχη των πλανητών. Μάλιστα, ένας από τους επιστήμονες που την ανακάλυψαν, ο Αμερικανός αστρονόμος Μάικ Μπράουν έχει γράψει και βιβλίο με τίτλο «How I Killed Pluto» (Πώς σκότωσα τον Πλούτωνα).
To διαστημικό σκάφος «Νέοι Ορίζοντες» που εκτοξεύθηκε τον Ιανουάριο του 2006 προσέγγισε τον Πλούτωνα στις 14 Ιουλίου του 2015 στέλνοντας πίσω στη Γη εντυπωσιακές φωτογραφίες και συλλέγοντας πολύτιμα επιστημονικά δεδομένα.
Aπό τη μελέτη τους προέκυψε πως ο Πλούτωνας είναι ένας παγωμένος κόσμος με ψηλά βουνά, κινούμενους παγετώνες αζώτου, πολύ μεγάλα τεκτονικά ρήγματα και τεράστιες κοιλάδες. Επιπλέον κάτω από μια χαρακτηριστική περιοχή του, με σχήμα καρδιάς, πιθανολογείται ότι υπάρχει ένας κρύος μισολιωμένος ωκεανός παγωμένου νερού, μεγέθους όσο το σύνολο των θαλασσών της Γης. Αξίζει να αναφέρουμε πως μαζί με το διαστημικό σκάφος ταξιδεύει και η τέφρα του ανθρώπου που τον ανακάλυψε, του αστρονόμου Κλάιντ Τόμπω.
Τα στοιχεία που έστειλε η συγκεκριμένη αποστολή μελετώνται και πάρα τον υποβιβασμό που υπέστη ο Πλούτωνας δεν παύει να κεντρίζει το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας!
1.NASA
2.Μ. Δανέζης, Σ. Θεοδοσίου, Το σύμπαν που αγάπησα-Εισαγωγή στην αστροφυσική, Εκδόσεις Δίαυλος
3.kathimerini.gr
*Το βιβλίο μου «Φυσική Α΄ Λυκείου» κυκλοφορεί σε όλα τα βιβλιοπωλεία από τις Εκδόσεις Πουκαμισάς.
