Οι συνομιλίες Ντόναλτ Τραμπ και Ταγίπ Ερντογάν στο Λευκό Οίκο, δεν επέφεραν, όπως αναμένονταν, ριζική αλλαγή στις αμερικανό -τουρκικές σχέσεις, καθώς δεν κατάφεραν να επιλύσουν τις σημαντικές διαφορές τους. Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε σε μια περίοδο που συντελούνται γεωπολιτικές αλλαγές στη Συρία και εν μέσω των τουρκικών προκλήσεων στην ανατολική Μεσόγειο.
Tα ακανθώδη σημεία των διμερών σχέσεων, αποτελούν η παραλαβή από την Τουρκία ρωσικών αντιπυραυλικών συστοιχιών S-400 και η αποβολή της από το αμερικάνικο πρόγραμμα των μαχητικών F-35, που φαίνεται να απαιτούν για να υπερκεραστούν, μεταξύ άλλων, επίπονες διαβουλεύσεις και οικονομικές - εμπορικές συμφωνίες.
Οι δυο ηγέτες επιβεβαίωσαν την καλή προσωπική τους σχέση, αλλά η σημειολογία και οι δηλώσεις τους, εμπίπτουν σε μια προσεκτική ανάγνωση που αναδεικνύει τέσσερις παραμέτρους:
(α) Η θερμή υποδοχή και γλώσσα που χρησιμοποίησε ο Ντόναλντ Τραμπ στην συνέντευξη Τύπου προς τον Ταγίπ Ερντογάν, παραπέμπουν εν δυνάμει στη σεναριολογία που έχει αναπτυχθεί από αμερικάνικα ΜΜΕ, για κοινά επιχειρηματικά συμφέροντα. Δημοσίευμα της εφημερίδας New York Times, αναφέρει ότι τρεις γαμπροί μπορεί να κρατούν το κλειδί της σχέσης των δύο προέδρων και να ευθύνονται για το πως δεν άφησαν τις διμερείς εντάσεις να μετατραπούν σε παρατεταμένες κρίσεις. Επιπλέον, ο πρώην σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου, Τζον Μπόλτον δήλωσε, σύμφωνα με το τηλεοπτικό δίκτυο NBC, ότι η προσέγγιση του Τραμπ προς την Τουρκία καθορίζεται με γνώμονα τα προσωπικά και οικονομικά συμφέροντα της οικογένειάς του.
(β) Ο Ταγίπ Ερντογάν εμφανίστηκε πιο σίγουρος από το Ντόναλντ Τραμπ, υποστήριξε τις επιλογές του. Κέρδισε σε επίπεδο εντυπώσεων και σημειολογίας τον αμερικανό ομόλογό του, επιδεικνύοντας στο εξωτερικό και εσωτερικό του ακροατήριο, ότι έχει τη δυνατότητα να διαμορφώνει ατζέντα και να υπερασπίζεται τα εθνικά συμφέροντα της Τουρκίας ακόμα και μέσα στις πανίσχυρες ΗΠΑ.
(γ) Ο Ντόναλτ Τραμπ αναλώθηκε σε εγκωμιαστικές δηλώσεις για Ερντογάν και δεν άλλαξε την προσέγγισή του απέναντι στην Τουρκία, γεγονός που συνεχίζει να τον διαφοροποιεί από το αμερικανικό Κογκρέσο, που τάσσεται υπέρ της επιβολής σοβαρών κυρώσεων προς την Τουρκία. Ο Τραμπ μειονεκτεί και σε επίπεδο ηγεσίας σε σύγκριση με τον Ερντογάν, καθώς έχει αρχίσει η ακροαματική διαδικασία του Κογκρέσου για παραπομπή και καθαίρεση του. Ο Ερντογάν, αντίθετα, παρά την αυταρχική διακυβέρνηση και τις αμφισβητήσεις προς στο πρόσωπό του από πρώην συνεργάτες, παραμένει μέχρι στιγμής, απόλυτος κυρίαρχος στην Τουρκία.
(δ) Ο Τραμπ ενδεχομένως σε γεωπολιτικό επίπεδο αναφορικά με τη Συρία, να αρκείται σε έλεγχο από τις ΗΠΑ, των στρατηγικής σημασίας κοιτασμάτων πετρελαίων της βορειοανατολικής Συρίας, που εντοπίζονται στις κουρδικές περιοχές.
Η επόμενη μέρα των αμερικανό – τουρκικών σχέσεων αναμένεται να επικεντρωθεί σε προσπάθειες της Ουάσινγκτον, να πείσει την Άγκυρα να μην ενεργοποιήσει τις συστοιχίες των ρωσικών S-400 που έχει παραλάβει, με ενδεχόμενο οι ΗΠΑ να δεχθούν εκ νέου την Τουρκία στο πρόγραμμα των μαχητικών F-35.
Η Ουάσινγκτον εμφανίζεται να δελεάζει την Άγκυρα και με αγορά πυραύλων Patriot σε προνομιακή τιμή, καθώς και με συμφωνία που έχει στόχο των τετραπλασιασμό του διμερούς όγκου του εμπορίου τους, ύψους 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων, σε ετήσια βάση.
Όμως, δεν φαίνεται πιθανό η Τουρκία να αλλάξει τη θέση της και μπορεί να επιλέξει να καθυστερήσει, την παράδοση των υπόλοιπων συστοιχιών S-400 ή την ενεργοποίηση του συστήματος.
Ελληνικό ενδιαφέρον
Η επίσκεψη του Ταγίπ Ερντογάν στο Λευκό Οίκο και η αντιμετώπιση από τον Ντόναλ Τραμπ, δεν άφησε αδιάφορη την ελληνική διαδικτυακή κοινή γνώμη, που τη συνδυάζει και με τις τουρκικές προκλήσεις σε Αιγαίο και κυπριακή ΑΟΖ.
Οι αναφορές των χρηστών, κυρίως του Twitter, σύμφωνα με την ανάλυση περιεχομένου του λογισμικού PaloPro για Web &Social Listening και Analytics, για τη χρονική περίοδο 11- 14 Νοεμβρίου 2019, δύναται να κατηγοριοποιηθούν με βάση τα ακόλουθα, κατά προσέγγιση ποσοστά:
- To 70% προσεγγίζει αρνητικά τη στάση που υιοθέτησε ο Τραμπ προς τον Ερντογάν, καθώς τη θεωρεί όχι μόνο παθητική αλλά υποχωρητική.
Το 40% θεωρεί ότι οι αμερικανό-τουρκικές σχέσεις εξελίσσονται με βάση την προσωπική σχέση Τραμπ – Ερντογάν και όχι με βάση τις αρχές της αμερικάνικης εξωτερικής πολιτικής.
Το 60% εκτιμά ότι ο Τραμπ δεν θα αλλάξει προσέγγιση απέναντι στην Τουρκία, παρά τη σύγκρουσή του με το αμερικάνικο Κογκρέσο.
Το 20% ανησυχεί ότι ο Τραμπ ενδέχεται να μπλοκάρει το ψήφισμα αναγνώρισης της αρμένικης γενοκτονίας. Χρήστες του Twitter αναφέρονται στην είδηση για μπλοκάρισμα του ψηφίσματος από το «δεξί χέρι» του Τραμπ, τον γερουσιαστή Λίντσεϊ Γκρέιαμ.
To 50% επιρρίπτει ευθύνες στην κυβέρνηση της Αθήνας, διότι δεν είναι σε θέση να εκμεταλλευτεί τη στρατηγική συνεργασία με την Ουάσινγκτον, σε βάρος των τριβών που έχει με την Άγκυρα.
Το 20% κάνει αναφορά στη δήλωση του Ερντογάν ότι είπε στον Τραμπ ότι «εγώ δεν αφήνω τους S-400 για τους Patriot… Αν θέλεις να μου δώσεις Patriot, δώσε μου. Το ίδιο όμως στην Ελλάδα μπορείς να το πεις; Δεν της το λες. Άρα γιατί το λες στην Τουρκία; Εκεί έχουν S-300. Άντε πήγαινε να της πουλήσεις κι αυτής Patriot».
Το 60% των αναφορών από το Twitter προέρχεται από fake profiles χρηστών.
Οι influencers του ελληνικού διαδικτύου, προέρχονται από λογαριασμούς χρηστών και ιστοσελίδων, που προτάσσουν τα εθνικά θέματα.
Η ανάλυση περιεχομένου δείχνει ότι η πλειοψηφία της ελληνικής κοινής γνώμης, δεν εμπιστεύεται το Ντόναλτ Τραμπ εξαιτίας της υποχωρητικότητας που υιοθετεί στις επιλογές του Ερντογάν. Ταυτόχρονα, αναδεικνύεται η άποψη ότι η Ελλάδα δεν πρέπει να περιμένει υποστήριξη από τις ΗΠΑ σε ενδεχόμενη κλιμάκωση των τουρκικών προκλήσεων στο Αιγαίο και σε περίπτωση επεισοδίου. Στο πλαίσιο αυτό επισημαίνεται για ακόμη μια φορά, η ανάγκη για την υιοθέτηση μιας αποτελεσματικής ελληνικής εθνικής στρατηγικής απέναντι στην Τουρκία.