Το πόσο διαφορετικές είναι οι γενιές μέσα στα χρόνια, αποτυπώνεται από τον τρόπο που ξοδεύουν το εισόδημά τους.
Κι ενώ η γενιά των παππούδων μας αποταμίευε χρήματα για τις «δύσκολες μέρες» ή τα «γηρατειά», η γενιά Ζ και οι Millennials προτιμούν να «καταβροχθίζουν» την πολυτέλεια και την καλοπέραση, με ταξίδια και επώνυμα ρούχα.
Τι είναι όμως αυτό που οδηγεί μια ολόκληρη γενιά σε όλο τον κόσμο να μην αποταμιεύει και να ακολουθεί την τάση που χαρακτηρίζεται ως «δαπάνη καταστροφής» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης;
Αυτό που άλλοτε αποκαλούσαμε «shopping therapy» αποτυπώνεται στην γενιά Ζ με μια αίσθηση αδιεξόδου και έλλειψης ελπίδας για το μέλλον τους, καθώς βλέπουν ότι η πολιτική αστάθεια και οι ευκαιρίες για οικονομική αποκατάσταση είναι πολύ λιγότερες από αυτές που είχαν οι γονείς τους.
«Η πρακτική είναι ταυτόχρονα «ανθυγιεινή και μοιρολατρική», υποστηρίζει η Ylva Baeckström, πρώην τραπεζίτης και καθηγήτρια οικονομικών στο King’s Business School.
«Αυτή η αλόγιστη υπερκατανάλωση, συμβαίνει επειδή οι νέοι ζουν τη ζωή τους μέσα στο στενό περιβάλλον του διαδικτύου όπου νιώθουν ότι λαμβάνουν συνεχώς «κακά νέα που τους ωθούν να εκφραστούν μέσα από άσκοπες δαπάνες». «Ζουν σε έναν Αρμαγεδώνα», εξηγεί η Baeckström.
Οικονομική αβεβαιότητα
Στην πραγματικότητα οι νέοι, βλέπουν εμπόδια που πιστεύουν ότι δεν μπορούν να υπερπηδήσουν.
Το 96% των Αμερικανών ανησυχεί για την τρέχουσα κατάσταση της οικονομίας και περισσότερο από το ένα τέταρτο, στρέφεται σε μεγάλες και άσκοπες δαπάνες γιατί πιστεύει ότι δεν πρόκειται ποτέ να έχει τα χρήματα για μια επιχείρηση ή για να αγοράσει ένα σπίτι, αναφέρει έρευνα της Intuit Credit Karma που πραγματοποιήθηκε το 2023 σε περισσότερους από 1.000 Αμερικανούς.
Το φαινόμενο αυτό ωστόσο, δεν εντοπίζεται αποκλειστικά τους Αμερικανούς. Η Stefania Troncoso Fernández, μια 28χρονη δημοσιογράφος από την Κολομβία που ζει με τους γονείς της, υποστήριξε πως βιώνει μια τεράστια αβεβαιότητα που αγγίζει την καταστροφή.
Τα υψηλά επίπεδα πληθωρισμού και η πολιτική αστάθεια στην χώρα της καθιστούν πολύ δύσκολο τον εξορθολογισμό της εξοικονόμησης χρημάτων.
«Γνωρίζω ότι το κόστος τροφίμων γίνεται όλο και υψηλότερο κάθε μέρα και στο σπίτι μου δεν έχουμε την πολυτέλεια να τα αγοράζουμε όπως πριν από έναν χρόνο. Όλα ακριβαίνουν εξαιτίας του πληθωρισμού», λέει η Fernández.
Παραδέχθηκε ωστόσο, ότι πριν από δύο χρόνια, ξόδευε απρόσεκτα σε ρούχα και ταξίδια παρά το γεγονός ότι κέρδιζε λιγότερα χρήματα από ό,τι τώρα.
«Ήταν σε μεγάλο βαθμό επειδή ένιωθα ότι δεν θα είχα την οικονομική δυνατότητα να αγοράσω ένα δικό μου σπίτι. Υπήρχε ένα κυβερνητικό πρόγραμμα που έδινε χαμηλότοκα δάνεια για αγορά ακινήτων, αλλά με την αλλαγή κυβέρνησης το πρόγραμμα σταμάτησε και κανείς δεν μπορεί να αγοράσει ένα σπίτι» υποστηρίζει.
«Δεν είμαι μόνο εγώ που νιώθω έτσι. Είναι κάτι που συμβαίνει πολύ συχνά στον κύκλο μου».
Η πρώτη γενιά που θα είναι φτωχότερη από τους γονείς τους
Η έρευνα του CNBC International με τίτλο «Your Money Financial Security Survey», που διεξήχθη από την Survey Monkey μεταξύ 4.342 ενηλίκων παγκοσμίως έδειξε, ότι μόνο το 36,5% των ενηλίκων παγκοσμίως αισθάνεται ότι τα πάει καλύτερα από τους γονείς του οικονομικά, ενώ το 42,8% πιστεύει ότι είναι σε χειρότερη θέση από τους γονείς του.
«Η γενιά που μεγαλώνει τώρα είναι η πρώτη που θα είναι φτωχότερη από τους γονείς της τον τελευταίο αιώνα», υποστηρίζει η Baeckström. «Οι νέοι έχουν την αίσθηση ότι μπορεί να μην καταφέρουν ποτέ να πετύχουν αυτό που πέτυχαν οι γονείς τους».
Ως αποτέλεσμα, η υπερκατανάλωση και η άσκοπη σπατάλη χρημάτων δημιουργεί την ψευδαίσθηση του ελέγχου σε έναν κόσμο εκτός ελέγχου, σύμφωνα με την Baeckström.
«Αλλά αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα, είναι ότι σου δίνει λιγότερο έλεγχο στο μέλλον, γιατί αν αποταμιεύσεις αυτά τα χρήματα και τα επενδύσεις, μπορεί πραγματικά να μπορέσεις να αγοράσεις ένα σπίτι», υποστηρίζει.
Η αίσθηση του αδιεξόδου
Ο Daivik Goel, ένας 25χρονος ιδρυτής startup που ζει στη Silicon Valley, ξόδευε πολλά περισσότερα χρήματα όταν εργαζόταν ως διευθυντής προϊόντων σε μια startup βιοτεχνολογίας.
Η συνήθεια προήλθε από μια αίσθηση δυσαρέσκειας για τη δουλειά του και από την μεγάλη πίεση των συνομηλίκων του, «να στραφεί στα ψώνια για να βιώσει την αίσθηση της ελευθερίας».
Ο Goel, ο οποίος συνήθιζε να ξοδεύει αφειδώς σε επώνυμα ρούχα, προϊόντα τελευταίας τεχνολογίας και εστιατόρια υποστήριξε ότι οι καταστροφικές δαπάνες είναι πολύ συνηθισμένες στη Silicon Valley.
«Όλοι αγοράζουν δύο και τρία ολοκαίνουργια αυτοκίνητα γνωρίζοντας ότι η εξοικονόμηση χρημάτων για ένα σπίτι θα διαρκέσει πολλά χρόνια, οπότε προτιμούν να ξοδέψουν σε κάτι που μπορούν να αποκτήσουν».
Η αίσθηση του αδύνατου αποτυπώνεται στις τιμές πώλησης των ακινήτων σε όλο τον κόσμο. Στο Σαν Φρανσίσκο για παράδειγμα, υπάρχουν μερικές από τις υψηλότερες τιμές ακινήτων στις ΗΠΑ, σύμφωνα με ανάλυση του ιστότοπου ακινήτων Point2. Το 62% των ακινήτων της πόλης, κοστίζουν πάνω από 1 εκατομμύριο δολάρια.
Ο Goel, από τότε που ίδρυσε την δική του εταιρεία fintech Intrepid το 2023, άλλαξε τη συνήθεια να ξοδεύει ολέθρια γιατί όπως είπε «έχει βρει διέξοδο και ευχαρίστηση στη δουλειά του. Ολόκληρη η νοοτροπία μου άλλαξε».
Η απατηλή αίσθηση του χρήματος
Η καθηγήτρια οικονομικών Baeckström υποστηρίζει ότι είναι απαραίτητο οι νέες γενιές να κατανοήσουν τη σχέση με το χρήμα, εάν θέλουν να ξεπεράσουν τις καταστροφικές δαπάνες.
«Η σχέση με τα χρήματα είναι σαν μια σχέση με τους ανθρώπους: ξεκινά από την παιδική ηλικία και βλέπει τους ανθρώπους να σχηματίζουν διαφορετικούς τύπους προσκολλήσεων. Αυτές οι στάσεις πηγάζουν από την ανατροφή ενός ατόμου: αν ήταν πλούσιος ή φτωχός, πώς διαχειριζόταν τα χρήματα η οικογένειά του και ποιος τα έλεγχε, αναφέρει η Baeckström.
Η Samantha Rosenberg, συν ιδρύτρια και COO της Belong, μιας πλατφόρμας δημιουργίας πλούτου, εκτιμά ότι σημαντικό μέρος της σχέσης μας με το χρήμα παίζουν οι ηλεκτρονικές αγορές όπου κανείς δεν συνειδητοποιεί τι πληρώνει.
«Η επιστροφή στην συνήθεια των φυσικών αγορών με μετρητά ίσως μειώσει αυτή την αίσθηση των αλόγιστων δαπανών μέσα από πλατφόρμες και easypay» υποστηρίζει.
Πηγή: CNBC