Το αποτέλεσμα των τοπικών τουρκικών εκλογών, αφενός αποτέλεσε πλήγμα στο προφίλ του προέδρου Ταγίπ Ερντογάν με την απώλεια της Άγκυρας, της Σμύρνης και της Κωνσταντινούπολης, αφετέρου δεν προκαλεί άμεσα αναδιάταξη ισορροπιών στο πολιτικό σκηνικό, καθώς το κυβερνών κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) απολαμβάνει ευρείας λαϊκής στήριξης και τα ποσοστά δίνουν στον Τούρκο πρόεδρο σιδηρά πυγμή. Ωστόσο, η απώλεια των τριών αστικών κέντρων, όμως, ερμηνεύεται ως αντίκτυπος της κατάρρευσης της οικονομίας και του περιορισμού των ατομικών ελευθεριών, θέτοντας τον Ταγίπ Ερντογάν προ σκληρών διλημμάτων, τόσο στην οικονομική όσο και την εξωτερική πολιτική.
Επίσης, ο εγκλωβισμός σε αυτοτροφοδοτούμενο κύκλο αντιπαραθέσεων με τη Δύση και σε εθνικιστικά στερεότυπα, κάθε άλλο παρά εξυπηρετεί την Τουρκία, η θέση της οποίας έχει υποβαθμιστεί και η επιρροής της έχει αποδυναμωθεί στα Βαλκάνια, την Ανατολική Μεσόγειο και μετά βίας διατηρεί προσβάσεις στη Μέση Ανατολή, όπου οι ισορροπίες μεταβάλλονται άρδην.
H πορεία της οικονομίας, πλέον, αποτελεί το μείζον, ενώ οι πολιτικές που θα υιοθετήσει ο Ερντογάν για την ανάσχεση του υφεσιακού σπιράλ και την επανάκαμψη θα προσδιορίσουν σε μεγάλο βαθμό και τη γεωπολιτική στρατηγική της Τουρκίας.
Οι τοπικές εκλογές ανέδειξαν ότι το breaking point της τουρκικής οικονομικής ελίτ και της μεσαίας τάξης είναι στην οικονομία και όχι στην εθνική και θρησκευτική ταυτότητα. Αυτό δεν ισχύει όμως και για το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, που συνέχισε να εμπιστεύεται τον Ταγίπ Ερντογάν και το AKP, αποκρυστάλλώνοντας τη διαίρεση της τουρκικής κοινωνίας. Ο Ερντογάν αν και έχασε τα αστικά κέντρα, διατήρησε το status του λαοπρόβλητου ηγέτη και απέδειξε ότι και η ήττα έχει…όρια.
Βέβαια, ο Ταγίπ Ερντογάν είχε συνδυάσει την πολιτική του διαδρομή με την ευημερία και την ανάπτυξη, κάτι που τώρα αλλάζει, καθώς η οικονομία οδεύει σε σκληρή ύφεση. Το κόστος ζωής αυξήθηκε, με τον πληθωρισμό να τρέχει με 20% και τις αυξήσεις των τιμών των τροφίμων με 30%, γεγονός που μεταφράστηκε στις εκλογές σε δυσαρέσκεια προς το πρόσωπό του αυξήθηκε ακόμη εντός της συντηρητικής βάσης ψηφοφόρων του ΑΚΡ.
Κινήσεις
Η επόμενη μέρα για τον Ταγίπ Ερντογάν παραπέμπει με μια πρώτη ανάγνωση στις επόμενες κινήσεις:
να επικεντρωθεί σε πολιτικές για την ανάταξη της οικονομίας. Δεδομένου ότι για την επόμενη τετραετία δεν υπάρχουν εκλογικές αναμετρήσεις η κυβέρνηση θα εξετάσει μια στρατηγική ανάκαμψης που ενδέχεται να περιλαμβάνει, εκτός των άλλων μέτρων και αυστηρή λιτότητα, εκτιμώντας ότι τον χρόνο ώστε να διαχειριστεί το πολιτικό κόστος.
να επανεξετάσει την εξωτερική του πολιτική, καθώς η βελτίωση της οικονομίας δεν εξαρτάται μόνο από τις εσωτερικές πολιτικές. Ο Ερντογάν ενδέχεται σε αυτό το πλαίσιο να ρίξει τους τόνους της αντιπαράθεσής με τις Ηνωμένες Πολιτείες αναφορικά με το Φετουλάχ Γκιουλέν και να υιοθετήσει μια συμβιβαστική στάση κυρίως στο θέμα των αμερικάνικων μαχητικών αεροσκαφών F-35, παρά την διακοπή την απόφαση της Ουάσιγκτον για διακοπή συμπαραγωγής. Παράλληλα είναι πιθανό να αναθεωρήσει τις σχέσεις τους με ευρωπαϊκές δυνάμεις και με την Ευρωπαϊκή Ένωση εκτιμώντας ότι η Τουρκία θα αποκτήσει ένα θετικό προφίλ προς τις αγορές και τους ξένους επενδυτές.
να ισορροπήσει πάνω στο «τεντωμένο σκοινί» των σχέσεων Ρωσίας και Δύσης και ίσως αναγκαστεί να επιλέξει στο μέλλον πλευρά με κριτήριο το τι συμφέρει και για την ανάκαμψη της τουρκικής οικονομίας.
να εντείνει το εθνικιστικό κρεσέντο εναντίον της Ελλάδας. Η προκλητική πολιτική του Ερντογάν έναντι της Ελλάδας δεν αναμένεται, στο πλαίσιο αυτό, να αλλάξει ριζικά καθώς ο Ερντογάν έχει κυβερνητικό εταίρο τον εθνικιστική Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Οι τουρκικές προκλήσεις στο Αιγαίο και η αμφισβήτηση της κυριαρχίας της Κυπριακής Δημοκρατίας στα αποθέματα φυσικού αερίου, αποτελούν πάγιες στρατηγικές της Άγκυρας, απλά αναμένεται να αυξομειώνονται ανάλογα με το πως ο Ερντογάν θα χειρίζεται το εθνικιστικό του ακροατήριο. Η Ελλάδα ανέκαθεν αποτελεί τον «σάκο του μποξ», ενώ θα μπορούσε να παίξει καταλυτικό ρόλο στην προσπάθεια επαναπροσέγγισης της Τουρκίας με ΗΠΑ και ΕΕ.
Ο Ταγίπ Ερντογάν, αντιλαμβανόμενος ότι η στρατηγική της αυτόνομης περιφερειακής υπερδύναμης οδηγεί σε οικονομικό αδιέξοδο είναι αναγκασμένος να επανεξετάσει τα σημεία όπου μπορεί να επιτευχθούν προσεγγίσεις με τη Δύση, οι οποίες θα έχουν θετικό αντίκτυπο για την οικονομία.
Υπ’ αυτό το πρίσμα αναμένεται να εστιάσει στο Κυπριακό και στα ενεργειακά της Ανατολικής Μεσογείου, με διάθεση συνεργασίας, αλλά επιζητώντας ρυθμιστικό ρόλο, ο οποίος -βέβαια- δεν είναι σαφές ότι μπορεί να του αποδοθεί. Παράλληλα, αναμένεται να εντείνει τις προσπάθειες συντήρησης της επιρροής στα Βαλκάνια, διαφοροποιούμενος από τον Βλαντιμίρ Πούτιν και επιχειρώντας να παίξει τον τρίτο πόλο, σενάριο που δεν θα γίνει εύκολα αποδεκτό από τη Γερμανία και τις χώρες της περιοχής.
Η στρατηγική της προβολής εχθρών και επίκλησης του θρησκευτικού συναισθήματος αποδείχθηκε επίσης ότι έχει όρια και υπακούει, επίσης, στο νόμο της φθίνουσας απόδοσης. Παράλληλα, ο εκτεταμένος αναθεωρητισμός του, μπορεί να προσομοιάζει με αυτόν του Ντόναλντ Τραμπ, αλλά η Τουρκία δεν διαθέτει το απαραίτητο στρατηγικό βάθος για να τον επιβάλλει, κάτι που ο Ταγίπ Ερντογάν το ανακαλύπτει με τον δύσκολο τρόπο.
H ανάκαμψη της οικονομίας θεωρείται «crash test» για τον Ερντογάν, καθώς έχοντας χάσει μητροπολιτικούς δήμους, το AKP δεν θα έχει πλέον τον έλεγχο των μηχανισμών που του δίνει τη δυνατότητα να ευνοεί προσκείμενες στην κυβέρνηση επιχειρήσεις.
Την ανάλυση συνυπογράφουν οι Γιώργος Ξ. Πρωτόπαπας, Strategic- Media Analyst και Χρήστος Φράγκου, Διευθυντής Πληροφοριών, στο Crisis Lab του Crisis Monitor, αντίστοιχα.