«Κατέρρεαν και τα άκρα τους συστρέφονταν, όπως και οι ώμοι, ο λαιμός και η πλάτη τους, πνίγονταν και είχαν πληγές» (σύγχρονη περιγραφή των συμπτωμάτων της Μπέτι και της Αμπιγκέιλ, των δύο πρώτων από τα «δαιμονισμένα» κορίτσια του Σάλεμ).
Το χειμώνα του 1692, διακόσια περίπου χρόνια από την εποχή που ξεκίνησε το αδυσώπητο κυνήγι των «μαγισσών» στην Ευρώπη, η 9χρονη Μπέτι Πάρις και η 11χρονη εξαδέλφη της Αμπιγκέιλ Ουίλιαμς, άρχισαν να παρουσιάζουν περίεργα συμπτώματα, τα οποία δεν μπορούσε να εξηγήσει κανένας γιατρός, μέχρι που ένας εξ αυτών, o Γουίλιαμ Γκριγκς, απεφάνθη ότι τα κορίτσια, εν προκειμένω η κόρη και η ανιψιά του πάστορα, ήταν δαιμονισμένα.
Τα δύο μικρά κορίτσια μιλούσαν με αλλοιωμένη φωνή, έβγαζαν κραυγές, εκτόξευαν βλασφημίες, είχαν σπασμούς, έκαναν μυστήριες επικλήσεις και «έπεφταν» σε κατάσταση έκστασης.
Τα συμπτώματα εκδήλωσαν και άλλα κορίτσια της πόλης. Ο πατέρας της Μπέτι, αιδεσιμότατος Σάμιουελ Πάρις, ζήτησε βοήθεια από γειτονικές πόλεις, ενώ οι κάτοικοι άρχισαν να πιέζουν τα κορίτσια προκειμένου να κατονομάσουν τους ανθρώπους που καταπιάνονταν με «έργα του Διαβόλου».
“Η νέα επιστημονική ερμηνεία για τα «δαιμονισμένα κορίτσια» προτείνεται από τον Μάικλ Ζάντι, νευρολόγο στο University College του Λονδίνου”
Στη φυλακή βρέθηκαν τόσο «κακόφημοι τύποι» όσο και «ευσεβείς πιστοί» και η Μπρίτζετ Μπίσοπ, γνωστή για την «ακόλαστη ζωή» της και τη συνήθεια να σχολιάζει τους πάντες, ήταν η πρώτη που οδηγήθηκε στην αγχόνη στις 10 Ιουνίου.
Συνολικά είκοσι άνθρωποι καταδικάστηκαν σε θάνατο, ενώ πολλοί άλλοι πέθαναν στη φυλακή.
Τον 17ο αιώνα στην αποικία της Μασαχουσέτης, όπως και στις περισσότερες αποικίες των Πουριτανών στον Νέο Κόσμο, υπήρχε η πεποίθηση ότι οι κάτοικοι βρίσκονταν σε διαρκή μάχη με το Σατανά. Επίσης, η αντιμαχία του Σάλεμ Βίλατζ με τη γειτονική Σάλεμ Τάουν, μια πρόσφατη επιδημία ευλογιάς και ο φόβος της επίθεσης από ιθαγενείς δημιούργησαν ένα εκρηκτικό «κοκτέιλ» φόβου, καχυποψίας και δεισιδαιμονίας.
Ωστόσο, το ερώτημα παραμένει: Τι προκάλεσε πριν από τρεις αιώνες τα περίεργα συμπτώματα της Μπέτι, της Αμπιγκέιλ και των άλλων κοριτσιών -πέρα από την πιθανότητα να έκαναν τα πάντα για να τραβήξουν την προσοχή;
Το 1976, η Λίντα Καποραέλ δημοσίευσε στο Science μία αρκετά δημοφιλή θεωρία σύμφωνα με την οποία τα συμπτώματα προκάλεσε ένας μύκητας σίκαλης. Το παράσιτο από μολυσμένες καλλιέργειες προκαλεί «σπασμωδικό εργοτισμό» -μυϊκούς σπασμούς, παραισθήσεις και επιληπτικές κρίσεις.
Άλλοι πάλι, ενοχοποίησαν το ψυχοτρόπο φυτό δατούρα ή στραμώνιο, γνωστό και ως διαβολόχορτο.
“Στην αρχή ο ασθενής έχει συμπτώματα που μοιάζουν με της γρίπης. Μέσα σε μερικές εβδομάδες εκδηλώνει εμμονή με τον Θεό ή τον διάβολο, παρουσιάζει παρανοϊκή συμπεριφορά και υποφέρει από αϋπνία.Στη συνέχεια επαναλαμβάνει τα ίδια λόγια και μετά βυθίζεται στη σιωπή.”
Αργότερα, έγινε λόγος για «ληθαργική εγκεφαλίτιδα», έναν μυστηριώδη «άρρωστο ύπνο» που αφήνει ανήμπορους να κινηθούν και να μιλήσουν όσους προσβληθούν, το οποίο προκαλείται από περιβαλλοντική τοξίνη, μόλυνση από βακτήριο ή ιό.
Όμως, οι παραπάνω υποθέσεις σταδιακά απορρίφθηκαν. Για παράδειγμα, εάν ο «ένοχος» ήταν ο μύκητας ερυσίβη (που παρασιτεί σε ορισμένα δημητριακά και χλόες), τα κορίτσια του Σάλεμ θα είχαν έντονα γαστρεντερικά συμπτώματα, τα πρόσωπα τους θα ήταν πελιδνά και θα είχαν μεγάλη όρεξη.
Επίσης, ενώ η δηλητηρίαση από ερυσίβη μπορεί να προκαλέσει παραισθήσεις τύπου LSD (χρώματα που μοιάζουν με ουράνιο τόξο, παραμορφωμένα πρόσωπα και εν γένει στρεβλή αντίληψη του χώρου), τα κορίτσια μιλούσαν για σαφώς καθορισμένες «μορφές» που τους επιτίθενται.
Μοιάζει με γρίπη και εξελίσσεται σε παράνοια
Η νέα επιστημονική ερμηνεία για τα «δαιμονισμένα κορίτσια» προτείνεται από τον Μάικλ Ζάντι, νευρολόγο στο University College του Λονδίνου, και έναν από τους φοιτητές του, τον Τζόνι Ταμ, στην επιστημονική επιθεώρηση «Journal of Neurology». Πρόκειται για την εγκεφαλίτιδα anti-NMDAR, έναν τύπο αυτοάνοσης εγκεφαλίτιδας που ανακαλύφθηκε το 2007.
Μία τυπική περίπτωση εγκεφαλίτιδας anti-NMDAR εξελίσσεται ως εξής: Στην αρχή ο ασθενής έχει συμπτώματα που μοιάζουν με της γρίπης. Μέσα σε μερικές εβδομάδες εκδηλώνει εμμονή με τον Θεό ή τον διάβολο, παρουσιάζει παρανοϊκή συμπεριφορά και υποφέρει από αϋπνία.
Στη συνέχεια επαναλαμβάνει τα ίδια λόγια και μετά βυθίζεται στη σιωπή.
Μετά κάνει επιληπτικές κρίσεις, με σπασμούς και συστροφές των άκρων και παράξενους, επαναλαμβανόμενους μορφασμούς. Οι παλμοί της καρδιάς επιβραδύνονται, η αρτηριακή πίεση παρουσιάζει αυξομειώσεις. Ιδρώνει, γρυλίζει, κάνει γκριμάτσες, γίνεται κατατονικός και στο τέλος, πέφτει σε κώμα.
Η διάγνωση επί σειρά ετών ήταν «υστερία» και οι πάσχοντες κατέληγαν σε άσυλο, όπου βεβαίως, κατά κανόνα γίνονταν χειρότερα ή πέθαιναν.
Αλλά μετά την πρωτοποριακή έρευνα του 2007 οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι εν προκειμένω πρόκειται για μία αυτοάνοση εγκεφαλίτιδα (με απλά λόγια, το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στον εγκέφαλο).
Γυναίκες που διαγνώστηκαν με anti-NMDAR διαπιστώθηκε ότι πιθανώς έχουν κυστικό τεράτωμα ωοθήκης (που συνήθως συναντάται σε κορίτσια προεφηβικής ηλικίας).
Το 75% των ασθενών που υποβάλλεται σε θεραπεία ανακάμπτει πλήρως ή σε ικανοποιητικό βαθμό, ενώ η ασθένεια έχει πλέον εντοπιστεί και στους άνδρες, νέους και μεγαλύτερους, αλλά οι γυναίκες είναι πιο εκτεθειμένες, κυρίως, όσες βρίσκονται στην αρχή της δεύτερης δεκαετίας της ζωής τους.
Όσο για τα «δαιμονισμένα» κορίτσια του Σάλεμ, η Μπέτυ Πάρις πιστεύεται ότι αργότερα παντρεύτηκε και έκανε οικογένεια. Η τύχη της Αμπιγκέιλ παραμένει άγνωστη, παρότι ενεπλάκη σε 41 υποθέσεις και έδωσε επίσημη κατάθεση σε επτά από αυτές. Ένα άλλο από τα κορίτσια, η 12χρονη Αν Πάτναμ ζήτησε επισήμως συγγνώμη στέλνοντας επιστολή στην εκκλησία του Σάλεμ το 1706. Ήταν η μόνη που χρόνια αργότερα παραδέχτηκε ενώπιον του εκκλησιάσματος της πόλης και μετά από έγγραφη μεταμέλεια προς τον τότε πάστορα, ότι είχε πει ψέματα κατά τις δίκες του 1692, «παρασυρμένη από το Σατανά».
(Με πληροφορίες από BBC)