Οι αρχαίες κωμωδίες με «ποιητική υπέρβαση» σατίριζαν άγρια την καθημερινότητα. Τα σατυρικά δράματα, ρομαντικότερα και αρμονικότερα, διακωμωδούσαν τις τραγωδίες! «Σατυρικά» με ύψιλον γιατί από τα δράματα αυτά δεν έλειπαν οι ερωτύλοι Σάτυροι.
Όλοι οι ζωγράφοι έχουν το πάθος του «τεμαχίου ζωής». Να ζωγραφίζουν τον άνθρωπο, την ομορφιά του, τους έρωτές του, το κορμί του. Αυτοί οι πίνακες που μας θυμίζουν ποιοι είμαστε είναι που ενδιαφέρουν περισσότερο τους φιλότεχνους και το κοινό γενικότερα. Οι πίνακες που αναζητούν την σκοτεινή μας ήπειρο είναι άλλωστε και οι δημοφιλέστεροι. Την υπέρβαση αυτή θα την κάνουν πράξη οι Υπερρεαλιστές. Η σκοτεινή μας ήπειρος πηγαίνει ωστόσο πολύ πιο μακριά. Σοβαρότερη θα είναι η αισθησιακή οδός. Δεν υπάρχει ζωγράφος που να μην έχει ζωγραφίσει και μερικά θέματα «underground», ας τα πούμε άσεμνα, έργα που μέχρι σήμερα ήταν κρυμμένα σε αποθήκες ή χρηματοκιβώτια και τελικά σε απόκρυφα δωμάτια των Μουσείων, την ονομαζόμενη ”Κόλαση” στη Γαλλία. Παράδειγμα «Η Καταγωγή του Κόσμου» του Κουρμπέ, η οποία περνούσε από μυστηριώδη συλλέκτη σε μυστηριώδη συλλέκτη ώσπου ξαφνικά έπεσε σαν ευλογημένος μετεωρίτης στο Μουσείο του Ορσαί του Παρισιού. Ο Πικάσο έχει ζωγραφίσει εκατοντάδες «καταγωγές».
Η άλλη οδός είναι οι άσεμνες, απόκρυφες, ιστορικές γελοιογραφίες ″από άνδρες για άνδρες” που κληρονομήσαμε και που είναι παράλληλες με την υπόλοιπη ιστορία της τέχνης. Άλλες τις διακρίνει μια λεπτή ευγενική ζωγραφική χειρονομία και άλλες – οι περισσότερες- ένα παχύ, προκλητικό, αριστοφανικό πινέλο που θυμίζει μερικές από τις σύγχρονες γελοιογραφίες και τα κόμικς. Είναι γνωστό άλλωστε ότι «πινέλο» -penelo- που είναι το υποκοριστικό του εκλατινισμένου ”πέους” (penum), εφευρέθηκε από τους ευφάνταστους Ρωμαίους ζωγράφους.
Τα ηδονικά λοιπόν αυτά έργα, που μας έρχονται από το παρελθόν, έργα «λαϊκής» υπερβολής (όπως τα σόκιν ανέκδοτα «του στρατώνα») έχουν μια αισθητική δικαίωση. Κυρίως γιατί ζωγραφίζονται από πολύ μεγάλους, πολύ ταλαντούχους καλλιτέχνες, όπως για παράδειγμα ο Φελισιέν Ροπς.
Μόλις έληξε ο χριστιανικός Μεσαίωνας, οι ζωγράφοι –οι Δυτικοί βέβαια- συνήλθαν και άρχισαν να ζωγραφίζουν τις ερωτικές σκηνές της Βίβλου. Όταν ανακαλύφθηκε η τυπογραφία και κυκλοφόρησαν ευρύτερα οι «Μεταμορφώσεις» του Οβίδιου κυκλοφόρησε και η ελληνική Μυθολογία που είναι γεμάτη από ερωτισμό. Φυσικά η κυρίαρχη επιρροή ήταν της Αφροδίτης. Της αγαπημένης αυτής ξελογιάστρας θεάς η οποία εκπροσωπούσε κάθε ανθρώπινη ηδονική περιπέτεια που οδηγούσε σε πάσης φύσεως καταγώγια και «καταγωγές του κόσμου». Καταγώγια σατιρικά ή εκπαιδευτικά για ότι ιερότερο έχει απέναντί του ο καλλιτέχνης που είναι ο Άνθρωπος.
Στην ελληνική αρχαιότητα, τόσο τα κεραμικά όσο και τα σατυρικά δράματα ήταν γεμάτα από Σατύρους, τους κλόουν αυτούς των πλουσίων ελληνικών μύθων που πολλοί φαλλοφόροι μιμούνταν στις σκανδαλιάρικες, σκαμπρόζικες διονυσιακές γιορτές, προς τιμήν του Θεού. Δάνειο της σάτυρας, η σάτιρα με γιώτα χαρακτηρίζει, από την Αναγέννηση και ύστερα, μια πιο ανθρώπινη, ενίοτε πολιτική, γελοιοποίηση της κάθε εξουσίας και συχνά της εξουσίας των κληρικών (των Καθολικών βέβαια). Με εικόνες που κυκλοφορούσαν υπόγεια. Οι βασιλείς, οι ευγενείς, οι αστοί και τα Καθολικά μοναστήρια ήταν στο στόχαστρο. Σε πρώτη φάση. Μετά από πολιτικές επαναστάσεις όπως η γαλλική, οι υπόγειοι καλλιτέχνες βγήκαν από τα κρησφύγετά τους. Και σήμερα το έργο τους, καρικατούρα ή απλώς αποκάλυψη ενός ατίθασου ερωτισμού, βγήκαν από τα κλειδωμένα ντουλάπια. Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας μάλιστα τα εξέδωσε σ′ έναν παχύ τόμο. Ύστερα από λίγο, το Μουσείο Ορσαί στο Παρίσι οργάνωσε μια μεγάλη έκθεση με θέμα «Δόξες και Μιζέριες της Πορνείας». Πολλά από αυτά τα έργα κοσμούν τις δικές μας «Μεταμορφώσεις της Αφροδίτης» τόμος Γ’. Η δική μας έκθεση θα είναι κι’ αυτή διαχρονική της Kλινοπάλης.
