Ο τουρισμός αποτελεί, όπως έχω γράψει κι άλλες φορές, την ατμομηχανή της ελληνική οικονομίας, με πολλαπλασιαστικά οφέλη, καθώς ο τουρισμός έχει οριζόντια επιρροή σε όλες, σχεδόν, τις κατηγορίες των επαγγελμάτων.
Δεδομένου αυτού και με την έκρηξη που σημείωσε ο ελληνικός τουρισμός σε μια πενταετία, θεωρείται από όλους όσοι ασχολούνται με τον τουρισμό, ότι απαιτείται ένας ανασχεδιασμός της στρατηγικής που θα ακολουθηθεί στο μέλλον, πρωτίστως από την κυβέρνηση που νομοθετεί και δευτερευόντων από τους ανθρώπους του τουρισμού, που επιχειρούν.
Λέξεις, όπως ανταγωνιστικότητα και ποιότητα, δύσκολα εισάγονται στο λεξιλόγιο του Υπουργείου Οικονομικών, που θέτει τις βάσεις για να λειτουργήσει το τουριστικό σύστημα. Κι όμως, αυτές οι λέξεις είναι που θα έπρεπε να κάνουν και τη διαφορά, ανάμεσα στη χώρα μας και τις λοιπές που θεωρούμε ανταγωνιστές μας.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ
Γιατί οι Αμερικανοί τουρίστες πεθαίνουν στη Δομινικανή Δημοκρατία
Τα Ιμαλάια εκπέμπουν SOS: Χάνουν 8 δισεκατομμύρια τόνους νερού κάθε χρόνο
Δυστυχώς, ίσως ορισμένοι να νομίζουν ότι έχουμε «δεδομένους» τους ξένους, ότι μόνο στην Ελλάδα θα απολαύσουν ήλιο και θάλασσα, ότι μόνον εδώ θα έχουν τις καλύτερες εμπειρίες και γαστρονομικές απολαύσεις.
Οσοι πιστεύουν κάτι τέτοιο, κάνουν μεγάλο λάθος κι όσο ψηλότερα βρίσκονται σε αξιώματα, αυτό το λάθος μπορεί να αποβεί καταστροφικό.
Κι όλα αυτά, τη στιγμή που η Ελλάδα βρίσκεται σε μια δεκαετία οικονομικής κρίσης – ύφεσης και που -παράλληλα- τι διεθνές γίγνεσθαι δεν βρίσκεται στην καλύτερη δυνατή κατάσταση.
Διεθνώς, ο τουρισμός αυξάνεται σε μέγεθος, καθώς ταξιδεύουν, πλέον, περισσότεροι από χώρες της Ασίας (Κίνα, Ινδία κ.α.), όπου το βιοτικό επίπεδο βελτιώνεται. Ωστόσο, σε αρκετές χώρες υπάρχει οικονομικό ζήτημα, στα εισοδήματα των πολιτών, που θα επηρεάσει τη ζήτηση για ταξίδια αναψυχής και τουρισμό. Το επιδεινούμενο κλίμα στην παγκόσμια οικονομία, δημιουργεί αβεβαιότητα που επιδρά αρνητικά, τόσο στις προσδοκίες ανάπτυξης διεθνώς, όσο και στην καταναλωτική εμπιστοσύνη.
Η μείωση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης στις κύριες αγορές προέλευσης του εισερχόμενου τουρισμού στη χώρα μας, μπορεί να οδηγήσει σε μείωση των δαπανών τους για διακοπές, με επίπτωση και στην επιλογή τους ως προς τους προορισμούς που θα επιλέξουν. Σε ένα τέτοιο κλίμα, δεν θα προκαλέσει έκπληξη να επιβραδυνθεί ή ακόμα και να αντιστραφεί η αυξητική πορεία των τουριστικών μεγεθών του εισερχόμενου τουρισμού προς την Ελλάδα. Η μείωση των αφίξεων (-2%), της Μέσης κατά Κεφαλήν Δαπάνης (-4,3%) και των εισπράξεων (-6,2%) από τη Βρετανία το 2018, ίσως να είναι μια πρώτη ένδειξη του πώς η οικονομική αβεβαιότητα, εν προκειμένω του BREXIT, σε συνδυασμό με την ασθενέστερη οικονομική δυνατότητα, στην περίπτωση της Βρετανίας λόγω της υποτίμησης της λίρας, μπορεί να οδηγήσει σε μείωση του τουριστικού ρεύματος και των τουριστικών εισπράξεων.
Τα στοιχεία της μελέτης του ΙΝΣΕΤΕ, του Ινστιτούτου μελετών και ερευνών του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, είναι αποκαλυπτικά και αποδεικνύουν ότι σε ένα διεθνές περιβάλλον, που ο ανταγωνισμός θα εντείνεται και λόγω των δυσμενέστερων οικονομικών συνθηκών στις αγορές μας, η διατήρηση και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του ελληνικού τουρισμού και του τουριστικού προϊόντος μας, πρέπει να αποτελεί διαρκή στόχο, ώστε να μπορεί να εξακολουθεί να συνεισφέρει στην οικονομία και στην κοινωνία.
Η ικανοποίηση αυτού του στόχου, απαιτεί την συγκρότηση μιας μακροπρόθεσμης εθνικής στρατηγικής για την αναβάθμιση και ωρίμανση του τουριστικού προϊόντος της χώρας, τη διαχείριση των προορισμών, ένα μείγμα οικονομικής πολιτικής που δεν θα επιβαρύνει την ανταγωνιστικότητα με υψηλή φορολογία επί των τιμών, τη διαμόρφωση ενός επιχειρηματικού περιβάλλοντος που, κατ’ ελάχιστον, δεν θα είναι εχθρικό προς τις νέες επενδύσεις. Η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του ελληνικού τουριστικού προϊόντος, μέσω συντονισμένων ενεργειών ενταγμένων στο ανωτέρω πλαίσιο, όχι μόνον θα βοηθήσει να ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις από ένα πιθανά δυσμενέστερο διεθνές οικονομικό περιβάλλον, αλλά και θα του επιτρέψουν να
είναι σε ισχυρότερη θέση όταν αυτό ανακάμψει.
Αξίζει να σημειωθεί, ότι το ευνοϊκό οικονομικό περιβάλλον στις χώρες από τις οποίες προέρχονται οι τουρίστες στην Ελλάδα, συνέδραμε σημαντικά στην ανάπτυξη του εισερχόμενου τουρισμού από το 2012 και μετά (+94% στις αφίξεις, +56% στα έσοδα), επιτρέποντας στους πολίτες τους να κάνουν περισσότερα ταξίδια, συχνά με υψηλότερη δαπάνη.
Οι εκτιμήσεις για την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας και της Ευρωζώνης
Οι ευνοϊκές συνθήκες στην παγκόσμια οικονομία, δεν προβλέπεται να διατηρηθούν στα ίδια θετικά επίπεδα, με τη διεθνή οικονομία να εισέρχεται σε φάση αβεβαιότητας και επιβράδυνσης, ενδεχομένως δε και ύφεσης. Οι εκτιμήσεις των οικονομολόγων στις αρχές του 2019, για μια μέτρια επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας, φαίνεται να επιβεβαιώνονται. Η ανάπτυξη της Παγκόσμιας Οικονομίας και του Διεθνούς Εμπορίου επιβραδύνθηκε το 2018 στο 3,6% και στο 3,8% αντίστοιχα, από 3,8% και 5,2% αντίστοιχα το 2017, και αναμένεται να επιβραδυνθεί περισσότερο στο 3,3% και 3,4% αντίστοιχα το 2019. Η επιβράδυνση του Παγκόσμιου ΑΕΠ το 2018 οφείλεται στους μειωμένους ρυθμούς ανάπτυξης στην ΕΕ-27 (2018: 2,1%, 2017: 2,6%) και ειδικότερα στη Ζώνη του Ευρώ (2018: 1,9%, 2017: 2,4%), καθώς και στο Ηνωμένο Βασίλειο (2018: 1,4%, 2017: 1,7%), στην Ιαπωνία (2018: 0,8%, 2017: 1,9%), στην Κίνα (2018: 6,6%, 2017: 6,8%) και στον Καναδά (2018: 1,8%, 2017: 3,0%).
Αντίθετα, στις ΗΠΑ η αύξηση του ΑΕΠ επιταχύνθηκε στο 2,9% το 2018, από 2,2% το 2017. Επιβράδυνση της ανάπτυξης στις περισσότερες χώρες, ακόμη και στις ΗΠΑ, σημειώθηκε στο δεύτερο 6μηνο του 2018 και ιδιαίτερα στο τέταρτο 3μηνο του 2018 και αυτή η επιβράδυνση εκτιμάται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και από το ΔΝΤ ότι θα συνεχιστεί και στο πρώτο 6μηνο του 2019. Στη συνέχεια, σε αρκετές χώρες αναμένεται κάποια τάση ενίσχυσης της ανάπτυξης από το 2ο 6μηνο του 2019, με περαιτέρω ενίσχυσή της το 2020 και ενδεχομένως και το 2021.
Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν: - η Ζώνη του Ευρώ (2019: 1,2%, 2020: 1,5%, 2024: 1,4%), - ο Καναδάς (2018: 1,8%, 2019: 1,5%, 2020: 1,9%, 2024: 1,6%), - το Ηνωμένο Βασίλειο (2018: 1,4%, 2019: 1,2%, 2020: 1,4%, 2024: 1,5%), - η Ν. Κορέα (2018: 2,7%, 2019: 2,6%, 2020: 2,8%, 2014: 2,9%), - οι αναπτυσσόμενες χώρες της Ευρώπης - όπου συμπεριλαμβάνονται η Τουρκία, οι βαλκανικές χώρες και οι χώρες της Κεντρικής Ευρώπης (2018: 3,6%, 2019: 0,8%, 2020: 2,8%), - οι χώρες της ΛατινικήςΑμερικής (2018:1,0%,2019:1,4%,2020:2,4%), - οι χώρες της Μέσης Ανατολής, της Βορείου Αφρικής (2018: 1,8%, 2019: 1,5%, 2020: 3,2%), - η Ρωσία (2018: 2,3%, 2019: 1,6%, 2020: 1,7%), - η Κοινοπολιτεία Ανεξαρτήτων Κρατών εξαιρουμένης της Ρωσίας (2018: 3,9%, 2019: 3,5%, 2020: 3,7%), - οι χώρες της υπο-Σαχάριας Αφρικής (2018: 3,0%, 2019: 3,5%, 2020: 3,7%) - και οι αναπτυσσόμενες χώρες της Ασίας - στις οποίες συμπεριλαμβάνονται η Ινδία και η Κίνα (2018: 6,4%, 2019: 6,3%, 2020: 6,3%).
Οι προοπτικές δεν είναι ευοίωνες για την Ευρωζώνη, τη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, που προβλέπεται να αυξηθεί φέτος κατά 1,2%. Η Γερμανία, η οικονομική δύναμη της Ευρώπης, έχει πληγεί σκληρά από την εξασθένηση της κινεζικής ζήτησης, των εμπορικών δασμών και της διακοπής της παραγωγής αυτοκινήτων, λόγω νέων προδιαγραφών εκπομπών ρύπων. Φέτος, η οικονομία της Γερμανίας προβλέπεται να αυξηθεί κατά 0,5%, με βραδύτερο ρυθμό από ότι το Ηνωμένο Βασίλειο (1,3%).
Η Ιταλία βρίσκεται στην τρίτη ύφεση σε δέκα χρόνια και η ιταλική ανάπτυξη αναμένεται παραμείνει στάσιμη φέτος (0,1%) καθιστώντας την έναν από τους πιο αδύναμες κρίκους στον βιομηχανικό κόσμο. Η Ιταλία αντιμετωπίζει συνεχιζόμενη ανησυχία για την υγεία των τραπεζών της, οι οποίες είναι εκτεθειμένες στο χρέος της ιταλικής κυβέρνησης και μια αγορά κατοικιών που δεν έχει ακόμη ανακάμψει από την οικονομική κρίση. Τα υψηλά επίπεδα ανεργίας, ειδικά για τους νέους, καταδεικνύουν τα βαθιά διαρθρωτικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ιταλία.
Ο εμπορικός πόλεμος που απειλείται, θα έχει αναπόφευκτα ένα σημαντικό αρνητικό αναπτυξιακό αποτέλεσμα, τόσο για τις ΗΠΑ και την Κίνα, όσο και για την παγκόσμια οικονομία και μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε μια νέα παγκόσμια οικονομική κρίση. Το ευνοϊκό σενάριο -που δεν φαίνεται σήμερα να έχει μεγάλη πιθανότητα να επικρατήσει- μπορεί να είναι μια επιτυχής επιτάχυνση της διαδικασίας προσαρμογής της Κίνας στη νέα πραγματικότητα, και τελικά η έγκαιρη κατάργηση της πολιτικής προστατευτισμού που οδηγεί σε σημαντική διαταραχή της παγκόσμιας ανάπτυξης και του ελεύθερου διεθνούς εμπορίου. Το δυσμενές σενάριο είναι μια επικίνδυνη κλιμάκωση του διεθνούς εμπορικού πολέμου, με το παράδειγμα των ΗΠΑ να ακολουθείται από πολλές άλλες χώρες στον κόσμο, αναπτυγμένες και αναπτυσσόμενες.