Πόσα βιβλία διαβάζουν οι Έλληνες τον χρόνο και ποιο το προφίλ των αναγνωστών; Ελληνικές ή ξένες οι υπογραφές που σκαρφαλώνουν στα best seller; Ποιά η σχέση νέων τίτλων / τζίρου και ποιός αναδεικνύεται «νικητής» στη «μάχη» βιβλιοπωλείου και e-shop;
Πέντε Έλληνες εκδότες απαντούν στις (κοινές προς όλους) ερωτήσεις της HuffPost Greece, με «φόντο» το 47ο Φεστιβάλ Βιβλίου, που άνοιξε τις πύλες του στο Ζάππειο, αλλά και την αναγγελία της επανίδρυσης του ΕΚΕΒΙ από τη νέα υπουργό Πολιτισμού, Μυρσίνη Ζορμπά.
Σήμερα, η εκδότρια Άννα Πατάκη.
-Πόσα βιβλία διαβάζουν οι Έλληνες τον χρόνο και ποιό είναι το προφίλ των Ελλήνων αναγνωστών;
Σύμφωνα με τις έρευνες, οι μισοί Έλληνες διαβάζουν ένα βιβλίο τον χρόνο. Αυτό είναι στατιστικό, όπως ξέρουμε, είναι ένας μέσος όρος, που κυρίως μας δείχνει πού βρισκόμαστε σε σχέση με τους άλλους λαούς, της Ευρώπης, για παράδειγμα. Από κει και πέρα, αυτό που λέτε προφίλ, είναι ένα από τα πράγματα που προσπαθούμε να μάθουμε κι εμείς, να ερμηνεύσουμε και να επηρεάσουμε θετικά.
-Ποιές οι προτιμήσεις τους;
Γενικά, νομίζω ότι υπάρχει μια μικρή μερίδα ανθρώπων που διαβάζουν συστηματικά (οι έρευνες, πάλι, υπολογίζουν γύρω στο 7% του πληθυσμού αυτούς που διαβάζουν 10 βιβλία τον χρόνο κατά μέσο όρο), δηλ έχουν πάντα ένα βιβλίο προς ανάγνωση, κυρίως λογοτεχνία, οι οποίοι παρακολουθούν και την επικαιρότητα στον χώρο, παρουσιάσεις, συνεντεύξεις συγγραφέων, κριτικές (λιγότερο, λιγότερο κάθε χρόνο). Υπάρχουν αυτοί οι αναγνώστες, κυρίως γυναίκες, που θα διαβάσουν τα μεγάλα μπεστσέλλερ, ίσως ένα-δυο τον χρόνο, και υπάρχει και ενα μεγάλο κομμάτι, το μεγαλύτερο, που δεν έχει ανακαλύψει την απόλαυση του διαβάσματος.
-Ελληνικές ή ξένες υπογραφές; Ποιοί σκαρφαλώνουν στα best seller;
Και Έλληνες και ξένοι συγγραφείς ξεχωρίζουν ως ευπώλητοι κατά καιρούς. Υπάρχουν περίοδοι που νιώθουμε πως το ενδιαφέρον των αναγνωστών επικεντρώνεται στους Έλληνες κι άλλες πως προσανατολίζεται σε ξένους, στην πραγματικότητα νομιζω πως είναι μοιρασμένο.
-Πόσο (δραματικά;) έχουν αλλάξει τα δεδομένα στις εκδόσεις τις τελευταίες δύο δεκαετίες -σχέση νέων τίτλων και τζίρου.
Δε νομίζω πως έχει αλλάξει κάτι δραματικά, απλώς τα τελευταία χρόνια η αγορά του βιβλίου δοκιμάζεται, όπως κι όλη η κοινωνία, από τη συνεχιζόμενη κρίση και την αδυναμία μας (και αδυναμία του κράτους) να δημιουργήσουμε ένα πλαίσιο δίκαιης και βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης.
-Πόσες φορές έχετε απορρίψει ένα καλό «χειρόγραφο» θεωρώντας ότι δεν θα πουλήσει; Και πόσες φορές ακολούθησε διάψευση;
Ελληνικό δεν έχουμε, εν γνώσει μας, απορρίψει. Ξένα βιβλία, επειδή προφανώς η προσφορά και η πληροφόρηση είναι πολύ μεγάλη, αναγκαστικά έχουν απορριφθεί αρκετά που θεωρούμε πολύ καλά. Διαψευδόμαστε, δε, συχνά.
-Ποιό το μερίδιο του ηλεκτρονικού βιβλίου; Και ποιό ποσοστό του τζίρου αφορά το ηλεκτρονικό εμπόριο;
Το ηλεκτρονικό βιβλιο είναι σχεδόν ανύπαρκτο στα νούμερα, σε πωλήσεις, αν και εμείς προσπαθούμε να εκδίδουμε σε e-book τα περισσότερα βιβλία μας. Το ηλεκτρονικό εμπόριο από την άλλη κατακτά ένα κομμάτι που δεν είναι καθόλου αμελητέο. Δεν μπορώ να το υπολογίσω ακριβώς, δεν έχουμε στοιχεία, βλέπουμε όμως, μέσα από την καθημερινή μας επαφή με τους πελάτες μας βιβλιοπώλες αρκετά μεγάλη κινητικότητα.
-Το top 5 των νέων τίτλων που θα βγάλετε μέχρι τα Χριστούγεννα;
Είναι πολύ περισσότερα. Προτείνω μια βόλτα στα βιβλιοπωλεία, με στόχο να φτιάξει ο κάθε αναγνώστης τη δική του λίστα, ει δυνατόν με περισσότερα από 10 βιβλία.
* Σε ερώτηση της HuffPost ποιά ευρωπαϊκή χώρα ζηλεύει ως προς τα ποσοστά βιβλιόφιλων, η κ. Άννα Πατάκη απάντησε ότι «τα υψηλότερα ποσοστά ανάγνωσης έχει η Ισλανδία, αλλά είναι μία μικρή χώρα με πολύ λίγους κατοίκους.... Από ό,τι φαίνεται, οι πιο καλοί αναγνώστες υπό την έννοια ότι και διαβάζουν πολλά βιβλία και είναι ανοιχτοί σε βιβλία από πολλές, διαφορετικές χώρες, μιλώντας για την Ευρώπη, οι Σκανδιναβοί. Η Ισλανδία εμφανίζεται να έχει τα υψηλότερα νούμερα και ακολουθεί το Λουξεμβούργο. Όμως, επειδή πρόκειται για μικρές χώρες δεν μπορούν -κατά τη γνώμη μου, δεν είμαι στατιστικολόγος- να θεωρηθούν αντιπροσωπευτικό δείγμα. Το ιδανικό θα ήταν να μπορούσαμε να πάρουμε ‘κάτι’ από τον καθένα: Να διαβάζουμε τόσα βιβλία όσα οι Ισλανδοί, να είμαστε ανοιχτοί σε διαφορετικές εκδοτικές πηγές όσο οι Γάλλοι αναγνώστες και αρκετά περίεργοι και μπροστά, όπως οι Ολλανδοί και οι Δανοί». Όσον αφορά δε, στο ένα και μοναδικό ένα βιβλίο που θα έπαιρνε μαζί της εάν βρισκόταν αίφνης σε ένα ερημονήσι, η απάντηση της ήταν το «Πόλεμος και Ειρήνη» του Τολστόι.
** Ο εκδοτικός οίκος Πατάκη ιδρύθηκε από τους γονείς της Άννας, Στέφανο και Μελπομένη Πατάκη, το 1974. Η ετήσια βιβλιοπαραγωγή περιλαμβάνει κατά μέσο 350 τίτλους.