H Παγκόσμια Ημέρα Τέχνης (World Art Day) καθιερώθηκε το 2012 μετά από πρωτοβουλία του οργανισμού International Association of Art (IAA/AIAP), εταίρου της UNESCO.
Έκτοτε, γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 15 Απριλίου, ημερομηνία που επιλέχθηκε προς τιμήν των γενεθλίων του Leonardo da Vinci, του καλλιτέχνη που συμβολίζει την παγκόσμια ειρήνη, την ελευθερία της έκφρασης, την ανεκτικότητα και την αδερφοσύνη.
Το έργο του da Vinci, παράλληλα, αντανακλά και την επιρροή των καλών τεχνών σε ποικίλα άλλα πεδία.
Έτσι, αν και πρόκειται για πρωτοβουλία που προέκυψε από έναν φορέα από τον χώρο των καλών τεχνών, η σύγχρονη συζήτηση για την τέχνη στην εποχή μας δεν εξαιρεί τις άλλες της μορφές: τις παραστατικές και τις εφαρμοσμένες τέχνες.
Η θεσμοθέτηση αυτού του εορτασμού στοχεύει στην ανάδειξη της σημασίας της καλλιτεχνικής δημιουργίας παγκοσμίως και στην προώθηση διεθνών συνεργασιών μέσω της τέχνης.
Η τέχνη είναι βασικός ιστός συνοχής κάθε κοινωνικού μορφώματος. Η παρουσία της δημιουργικότητας στην καθημερινότητά μας με πολιτισμικές υπηρεσίες και προϊόντα είτε μέσα από τη διάσταση του δημιουργού, είτε μέσα από τη διάσταση του «καταναλωτή» βελτιώνει την ποιότητα ζωής μας ως άτομα και μεταμορφώνει συνολικά τις τοπικές κοινωνίες.
Η κουλτούρα και η ενασχόλησή μας με τις τέχνες είναι το εργαλείο για να γνωρίσουμε την ταυτότητά μας, να έρθουμε σε επικοινωνία με τις σκέψεις, τους προβληματισμούς και τα όνειρα των άλλων, να συνδημιουργήσουμε έναν τόπο και τους ανθρώπους του.
Αυτό αποκτά ιδιαίτερη δυναμική για τον νεανικό πληθυσμό κάθε κοινωνίας, κοινότητας.
Οι νέοι αναζητούν διεξόδους μέσω της καλλιτεχνικής δημιουργίας, τρόπους έκφρασης, κανάλια αλληλεπίδρασης με τους άλλους, συχνά πλέον και επαγγελματική διέξοδο στον διαρκώς αναπτυσσόμενο χώρο των πολιτιστικών και δημιουργικών βιομηχανιών.
Στην υπό εξέλιξη πανδημία όμως ο χώρος του πολιτισμού δέχτηκε μεγάλο πλήγμα διεθνώς. Σταμάτησε η παραγωγή καλλιτεχνικών παραγωγών και η διάθεση πολιτιστικών προϊόντων. Έχει επίσης ανασταλεί σε πολλά και διαφορετικά επίπεδα η καλλιτεχνική εκπαίδευση.
Όλα αυτά επηρέασαν καταλυτικά και την προγραμματική παρουσία της ActionAid στη Θεσσαλονίκη, όπου το 2020 έκανε τα πρώτα της βήματα εστιάζοντας στην απασχολησιμότητα και στην ενεργό συμμετοχή των νέων (18-30 ετών) στη ζωή της πόλης, μέσω της τέχνης και του εθελοντισμού.
Στην Πλατεία Ναυαρίνου 7 δημιουργήθηκε ένα τριώροφο Κέντρο Νέων, ένας χώρος πολλαπλών λειτουργιών για την έκφραση της νεολαίας, παρέχοντας ποικίλα μέσα για την παραγωγή καλλιτεχνικής δημιουργίας, ένα σημείο συνάντησης για διάλογο, συνέργειες, διάδραση.
Πιο στοχευμένα, η ActionAid Hellas ξεκίνησε μια πολύ σημαντική συνεργασία με το Mural Arts Institute (Philadelphia), την οποία υποστηρίζει η Πρεσβεία των ΗΠΑ στην Ελλάδα.
Πρόκειται για ένα δημιουργικό πρόγραμμα συλλογικής δράσης των νέων για την πόλη τους, που βασίζεται στις τέχνες και στην ενδυνάμωση των δεξιοτήτων των νέων, σε συνεργασία με καλλιτέχνες και φορείς. 50 νέοι που ζουν, σπουδάζουν, δραστηριοποιούνται στη Θεσσαλονίκη, αγαπούν τις τέχνες και θέλουν να κάνουν αλλαγές στην πόλη τους μέσω αισθητικών παρεμβάσεων, ήδη εδώ και μήνες συναντιούνται διαδικτυακά και προετοιμάζουν τη δημιουργία μιας τοιχογραφίας σε δημόσιο χώρο της πόλης στο προσεχές διάστημα.
Θέλουν να ομορφύνουν ό,τι τους περιβάλλει, περνώντας ταυτόχρονα και κάποιο μήνυμα στον ευρύτερο κοινωνικό ιστό.
Θέματα που τους απασχολούν είναι η κλιματική αλλαγή, το κίνημα #metoo, η έμφυλη βία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, το χάσμα των γενεών, ο ψηφιακός εγγραμματισμός, η συμπερίληψη στην καθημερινότητα, η ψυχική υγεία ως απόρροια της πανδημίας.
Μέσω του προγράμματος, η ομάδα των νέων επιλέγει το θέμα και το σημείο που θα δημιουργηθεί η τοιχογραφία.
Συλλογικά θα γίνει και η επιλογή του καλλιτέχνη που τους εκφράζει και θα ήθελαν να συνεργαστούν, καθώς πρόκειται για συμμετοχική τέχνη που στοχεύει στην κοινωνική αλλαγή.
Στόχος είναι να βρεθούν τα κοινά σημεία, η κοινή γλώσσα, όσα μας ενώνουν ως κοινότητα, και να δημιουργήσουμε μαζί, συλλογικά.
Σε κάθε στάδιο του προγράμματος οι νέοι ανακαλύπτουν πόσο σύνθετο και ταυτόχρονα πόσο συναρπαστικό είναι το πλαίσιο γύρω από τον κόσμο και την αγορά της τέχνης: οργάνωση της παραγωγής, συντήρηση έργων, πνευματικά δικαιώματα, ψηφιακό περιβάλλον, διάδραση με την κοινότητα, συμπερίληψη, πολυπολιτισμική/διαπολιτισμική πλαισίωση δημιουργίας.
Δεν είναι επιδίωξη να προσεγγίσουμε την τέχνη για την τέχνη, αλλά να γίνει η αφορμή για να έρθουν κοντά οι άνθρωποι, να δούμε από άλλο πρίσμα τον δημόσιο χώρο παίρνοντας αφορμές για προβληματισμό, ζυμώσεις και πρωτοβουλίες.
Το βασικό, λοιπόν, είναι να δοθεί ο χώρος στους νέους για να εκφράσουν το όραμά τους, ένα ερέθισμα που θα τους δίνει διάθεση δημιουργίας και αλληλεπίδρασης.
Μέσω μιας δυναμικής παρέμβασης να μπορούν να αλλάξουν αυτό που τους ενοχλεί αφήνοντας το δικό τους στίγμα. Αυτή είναι η μεγάλη πρόκληση. Αυτό που τόσο βραχυπρόθεσμα, όσο και μακροπρόθεσμα επιφέρει αλλαγή στα άτομα και μετασχηματισμό στην κοινωνία.