Υπάρχουν κάποια συγκεκριμένα χρονικά σημεία που αν σηκώσουμε το βλέμμα μας στον ουρανό μπορούμε να δούμε τον αστερισμό του Κριού. Γι’ αυτό ονομάζεται αμφιφανής αστερισμός: Είναι βόρειος και αποτελείται από 50 (κατά Αργκελάντερ) ως 80 (κατά Χάις) αστέρες ορατούς με γυμνό μάτι.
Από το συγκεκριμένο ουράνιο στερέωμα ως το υπέδαφος της γης «διακτινίζεται» η νέα δουλειά της εικαστικού Στεφανίας Στρούζα με όχημα ένας από τους πιο δημοφιλείς αρχαιοελληνικούς μύθους: Tου χρυσόμαλλου δέρατος, της χρυσαφένιας προβιάς, που μετέφερε τα παιδιά του Αθάμαντος, τον Φρίξο και την Έλλη, στην Κολχίδα για να ξεφύγουν από την οργή της μητριάς του Φρίξου, ενώ κατά τη διάρκεια του ταξιδιού η Έλλη έπεσε στη θάλασσα που σήμερα ονομάζεται από αυτήν Ελλήσποντος.
Με το που εισέρχεται ο επισκέπτης στην γκαλερί a.antonopoulou.art όπου η Στρούζα παρουσιάζει τη νέα της έκθεση με τίτλο «Το νερό αφήνεται. Ο χρυσός όχι. Ο χρυσός καταλαμβάνει τη ζωή» σε επιμέλεια Μαρίνας Φωκίδη, εισέρχεται σε έναν φαντασιακό τόπο στον οποίο έχει αφήσει τα ίχνη της η συγκεκριμένη μυθική οντότητα. Χρυσές ανταύγειες παντού και φως. Στον κεντρικό χώρο, τα αναρτημένα έργα από χαρτί παραπέμπουν σε υβριδικά σώματα που ενώ μοιάζουν να βρίσκονται σε αποσύνθεση, την ίδια στιγμή αναγεννιούνται και διαχέονται στον χώρο, διαμορφώνοντας εκ νέου τις σχέσεις μεταξύ τους αλλά και με το περιβάλλον τους. Την κατακόρυφη διάταξη των έργων διακόπτουν κεραμικά γλυπτά με ενσωματωμένες ρίζες καλαμιών που σχηματίζουν ένα νοητό οριζόντιο επίπεδο που υπονοεί την επιφάνεια της Γης.
Η αφετηρία, ωστόσο, του μύθου εντοπίζεται στο υπέδαφος και την εκμετάλλευσή του, αφού στα χρυσοφόρα ποτάμια της αρχαίας Κολχίδας χρησιμοποιούσαν προβιές προκειμένου να συλλέξουν ψήγματα του πολύτιμου μετάλλου. Ιδωμένο την εποχή της Ανθρωπόκαινου, το χρυσόμαλλο δέρας αποτελεί μια αφήγηση για την εργαλειοποίηση της ζωής και την απώλεια, αλλά και μια ιστορία επιβίωσης και αναθεώρησης των ορίων μεταξύ του έμβιου ή μη, του όντος και του μη όντος: Το μυθικό ζώο θανατώνεται, αλλά συνεχίζει να υφίσταται ως αστρικό σύμπλεγμα.
«Ένα κομμάτι αυτού του ζώου γίνεται ο αστερισμός του Κριού οπότε υπάρχει σχέση με τα άστρα. Ένα άλλο κομμάτι σχετικό με τον μύθο είναι ότι ιστορικά οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν δέρματα – προβιές για να συλλέγουν τον χρυσό από ποτάμια κι από εκεί βγήκε η φράση “χρυσόμαλλο δέρας”, επειδή κολλούσαν τα ψήγματα χρυσού πάνω», μας λέει η καλλιτέχνης. «Οπότε ο μύθος του χρυσόμαλλου δέρατος συνδέεται και με το ζωικό και το μυθικό, και με το υπέδαφος και τη συλλογή του πολύτιμου μεταλλεύματος αλλά και με τον ουρανό που βλέπουμε τον αστερισμό του Κριού. Στην έκθεση επιχείρησα να συνδέσω το αστρικό κομμάτι με το εσωτερικό της γης, εξ’ ου και τα γλυπτά - θραύσματα που είναι σαν να βγαίνουν από το έδαφος».
Για την ίδια, όπως εξηγεί σ’ αυτό το φωτεινό περιβάλλον, «εδώ και χρόνια κάνω έργα που παραπέμπουν στο χρυσόμαλλο δέρας, που παραπέμπουν σε μια μορφή πιο ζωική. Κάπως έτσι, κάποια στιγμή, αποφάσισα να δουλέψω μ’ αυτό το μύθο εξ’ ολοκλήρου. Μ’ άρεσε πάρα πολύ το ότι πρόκειται για ένα ζώο μυθικό που διασχίζει το Αιγαίο, πάει προς την Ανατολή, έχει την αποστολή να βοηθήσει τον Φρίξο και την Ελλη και μετά θυσιάζεται. Και σκεφτόμουν ζητήματα σχετικά με το περιβάλλον και τον πολιτισμό – πρόσωπα και καταστάσεις που εργαλειοποιούμε και μετά τα θυσιάζουμε προς όφελός μας».
Η δουλειά αυτή συνδέεται, σύμφωνα με την ίδια με τη γλυπτική της εγκατάσταση «Μυστήριο 87 Εγώ το θαλάσσιο ταξίδι, εγώ η κατάληψη της γης», σε επιμέλεια Δάφνης Δραγώνα, η οποία φιλοξενήθηκε στο Παλαιό Ελαιουργείο Ελευσίνας στο πλαίσιο των εκδηλώσεων 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης.
«Με μία έννοια εφάρμοσα τις ίδιες τεχνοτροπίες που είχα εφαρμόσει στην Ελευσίνα στο μεγάλο έργο από πλαστικό σε χαρτί για να δω τι αποτελέσματα μπορεί να φέρουν. Και κάπως έτσι άρχισαν να γίνονται αυτές οι μεικτές τεχνικές που έχουν να κάνουν με απομίμηση φύλλων χρυσού, οξειδώσεις, κάποιες φορές και με προσθήκη κάρβουνου. Στη συνέχεια έπλαθα το υλικό μου με νερό και πρώτη ύλη πλαστικού, με αποτέλεσμα να αποκτά αυτό το πιο ηρωικό στοιχείο.
Ζωικές μορφές κι αστρικά συμπλέγματα
Στην ίδια έκθεση έχει συνδυάσει κεραμικά με οξειδωμένες ρίζες καλαμιών όπως προκύπτουν κι οι βράχοι που ενσωματώνουν οργανικά υλικά μεταξύ τους.
Το καθένα από τα, αναρτημένα έργα σε χαρτί, έχει τον τίτλο ενός αστεριού από το αστερισμό του Κριού. «Μοιάζουν με ζωικές μορφές αλλά τελικά είναι κι ένα σύμπλεγμα αστρικό», μας λέει η καλλιτέχνης η οποία συμπληρώνει τα παραπάνω έργα με σχέδια που έγιναν παράλληλα από τις σημειώσεις τις κρατούσε την ώρα της εργασίας της.« Επέλεξα 3 διότι παραπέμπουν λίγο σε χάρτες. Για μένα έχει σημασία το στοιχείο της Γεωγραφίας – το χρυσόμαλλο δέρας πάει από τη Δύση στην Ανατολή, διασχίζει τη θάλασσα και πετάει πάνω από τον Ελλήσποντο», μας εξηγεί.
Κι όσο για τον τίτλο - τον οποίο εμπεριέχει η ποίηση της Αν Κάρσον; «Τα όσα γράφει η ποιήτρια (σημειώστε, και μεταφράστρια) Αν Κάρσον θεωρώ ότι έχουν απόλυτη σχέση μ’ αυτά που θέλω να πω όπως τη συλλογή χρυσού και τα ποτάμια - οπότε χρησιμοποίησα τις δυο αυτές φράσεις. Τα είχα καιρό στο μυαλό μου και κάπως ήρθε και “κούμπωσε”».
Πόσο καιρό εργάστηκε πάνω στη συγκεκριμένη δουλειά;
Το δουλεύω περίπου 6 μήνες κάνοντας και πολλά άλλα πράγματα – προετοιμάζοντας την έκθεση του Αλεξ Μυλωνά.
«Primary Tide» στο MOMus-Μουσείο Άλεξ Μυλωνά ως το βραβείο για νέο καλλιτέχνη της Art Athina 2023.
Μια πρωταρχική, κοσμογονική, καθηλωτική παλίρροια υλικών, νοημάτων, σηματοδοτήσεων και εμπειριών πρόκειται να «συμβεί» με αφορμή τη νέα έκθεση της Στεφανίας Στρούζα με τίτλο «Primary Tide» στο MOMus-Μουσείο Άλεξ Μυλωνά στην Αθήνα, από τις 12 Σεπτεμβρίου έως τις 3 Νοεμβρίου.
Στην έκθεση «Primary Tide», που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αναδρομική της δουλειάς της εικαστικού Στεφανίας Στρούζα των τελευταίων 10 χρόνων, αποτυπώνονται οι αφετηρίες έμπνευσής της και συγχρόνως το πλαίσιο εργασίας της.
«Η έκθεση αποτελείται από 4 ενότητες Οι 3 είναι αντίστοιχες εκδοχές του μύθου της Μήδειας που έχω δουλέψει σε έργα κι η 4 είναι τα ρεύματα που έχει σχέση με το στοιχείο του νερού», εξηγεί η ίδια και συμπληρώνει. «Εχουμε ετοιμάσει έναν αναδρομικό κατάλογο πολύ επεξηγηματικό του προβληματισμού πάνω στα έργα και η ιδέα είναι ότι κάποιος μπορεί να βρει συνδέσεις ανάμεσα στις ενότητες, το πως μεταμορφώνονται τα υλικά, πως κάποιες φόρμες επαναλαμβάνονται με διαφορετικούς τρόπους, ενώ ο τίτλος έχει την αίσθηση της παλίρροιας – πως συνδέεται με το φαινόμενο της σελήνης, “παίζει” κι αυτή η έκθεση με την ιδέα διασυνδέσεων αστρικών και γήινων φαινομένων».
H έκθεση πραγματοποιείται στο πλαίσιο της προγραμματικής συνεργασίας του MOMus-Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης με τον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Αιθουσών Τέχνης και τον θεσμό της Art Athina για το βραβείο νέου καλλιτέχνη, επιδιώκοντας την υποστήριξη και προβολή του έργου νέων σύγχρονων καλλιτεχνών.
Αλήθεια πώς υποδέχτηκε το βραβείο της Art Athina για νέο καλλιτέχνη, για τη χρονιά 2023;
«Με πάρα πολύ χαρά και το θεωρώ ευκαιρία γιατί πολλά από τα έργα δεν τα είχα δείξει στην Ελλάδα, να κάνω ένα πιο συνεκτικό πλαίσιο για να καταλάβει κανείς τους προβληματισμούς της δουλειάς μου».
Και μετά τι; Ποιο θα είναι το επόμενο βήμα;
«Μετά διδακτορικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και στο Τμήμα αρχιτεκτονικής. Θα συνεχίσω την έρευνά μου πάνω σε ένα θέμα που με έχει απασχολήσει ιδιαίτερα, την Μήδεια».
Info:
«Το νερό αφήνεται. Ο χρυσός όχι. Ο χρυσός καταλαμβάνει τη ζωή»
Εως 20.10.24
www.aaart.gr
«Primary tide»
Βραβείο για νέο καλλιτέχνη Art Athina 2023
12.09-03.11.2024
momus.gr/museum/museum-alex-mylona