Στις 24 Φεβρουαρίου, καθώς Ρωσία ξεκίνησε την εισβολή στην Ουκρανία, μια εικόνα με emojis άρχισε να διαδίδεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Σε αυτή απεικονιζόταν ο Ρώσος ποιητής Πούσκιν, ο αριθμός επτά και σειρές από το emoji «άνθρωπος που περπατά».
Για όσους γνώριζαν, το μήνυμα ήταν ξεκάθαρο: Έκκληση για διαμαρτυρία ενάντια στις ενέργειες της ρωσικής κυβέρνησης στην πλατεία Πούσκιν στη Μόσχα, στις 7.
Οι Ρώσοι χρησιμοποιούν εδώ και χρόνια τον κώδικα των emojis για να αναφερθούν σε διαδηλώσεις και πια ο κώδικας είναι γνωστός στις αρχές, σύμφωνα με την οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων OVD-Info.
Γιατί χρησιμοποιούν κώδικα;
Οι διαμαρτυρίες που δεν είναι εγκεκριμένες στη Ρωσία έχουν απαγορευτεί από το 2014 και οι παραβάσεις μπορεί να οδηγήσουν σε φυλάκιση έως και 15 ημερών για το πρώτο αδίκημα, ενώ έως και 5 εάν επαναλάβουν το αδίκημα. Από τότε, είναι σύνηθες για τους ακτιβιστές να χρησιμοποιούν διάφορες κωδικοποιημένες φράσεις για να οργανωθούν στο διαδίκτυο.
«Είναι σαν «Ας πάμε μια βόλτα στο κέντρο» ή «Ο καιρός είναι υπέροχος για μια βόλτα», λέει η Μαρία. Αυτό θα στείλει μήνυμα στους φίλους της για να τους ενημερώσει ότι σκοπεύει να παρευρεθεί σε μια διαμαρτυρία.
Αυτό που ξεκίνησε ως τρόπος αποφυγής της κυβερνητικής λογοκρισίας έχει γίνει σχεδόν εσωτερικό αστείο ή meme, λέει η Μαρία στο BBC. Ωστόσο, οι συνέπειες από τη μη χρήση αυτής της γλώσσας μπορεί να είναι σοβαρές.
Ποιες είναι οι πιθανές συνέπειες;
Ο Αλεξάντερ έδωσε το παρών σε διαμαρτυρία στη Μόσχα, έχοντας προχώρησε σχετικά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Το επόμενο πρωί, αστυνομικοί με πολιτικά ρούχα τον πήραν έξω από το σπίτι της κοπέλας του και τον οδήγησαν στο τοπικό αστυνομικό τμήμα. Έμεινε υπό κράτηση για αρκετές ημέρες και αναγκάστηκε να υπογράψει ένα έγγραφο που απαριθμούσε όσα είπαν οι αρχές ότι είχε κάνει.
Δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για την παρουσία του στη διαμαρτυρία ή για τη δραστηριότητά του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που οδήγησαν στην κράτηση του Αλεξάντερ. Αργότερα συνελήφθη για δεύτερη φορά, ενώ χρησιμοποιούσε το μετρό της Μόσχας, μια μέρα που δεν είχε παρευρεθεί σε διαμαρτυρία.
Το BBC έχει ενημερωθεί και για άλλες συλλήψεις που βασίζονται αποκλειστικά στη δραστηριότητα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, συμπεριλαμβανομένης μιας γυναίκας που συνελήφθη για ένα tweet.
Στις 24 Φεβρουαρίου, δημοσίευσε: «Δεν έχω περπατήσει στο κέντρο για πολύ καιρό» και παρέθεσε ένα tweet άλλου λογαριασμού που περιείχε μια πιο σαφή έκκληση για συγκέντρωση.
Πέντε μέρες αργότερα, συνελήφθη ενώ επέβαινε σε τρένο. Πιστεύει ότι εντοπίστηκε από λογισμικό αναγνώρισης προσώπου που είναι ενεργό στο σύστημα του Μετρό της Μόσχας - και κατά την ακρόασή της στο δικαστήριο παρουσιάστηκε ένα έγγραφο που περιείχε το tweet της, που δείχνει ότι οι αρχές είχαν τραβήξει screenshit σχεδόν αμέσως μετά τη δημοσίευσή της.
Σε μια άλλη περίπτωση, η Νίκη, μια μπλόγκερ, περιέγραψε πώς ο αδερφός ενός στενού της φίλου είχε τεθεί υπό κράτηση δύο φορές - μία για λίγες ώρες μετά από διαδήλωση και μια δεύτερη φορά, για μια ολόκληρη εβδομάδα, επειδή μοιράστηκε τις λεπτομέρειες με τους φίλους του στο VK, στη Ρωσία -αντίστοιχο του Facebook.
Σχεδόν 14.000 άνθρωποι έχουν τεθεί υπό κράτηση σε ολόκληρη τη Ρωσία από τότε που ξεκίνησε η εισβολή πριν από ένα δεκαπενθήμερο, κυρίως επειδή συμμετείχαν σε διαδηλώσεις σύμφωνα με το OVD-Info - το οποίο παρέχει νομικές συμβουλές.
Μέχρι στιγμής, τα περισσότερα άτομα έχουν κρατηθεί για λίγες ώρες ή μέρες.
Αλλάζει η κατάσταση;
Την Παρασκευή 4 Μαρτίου, ένας νόμος εισήχθη στη Ρωσία για την αντιμετώπιση των «ψευδών ειδήσεων» σχετικά με τον στρατό, αλλά αναμένεται να χρησιμοποιηθεί για περαιτέρω καταστολή των αντιπολεμικών διαδηλώσεων - συμπεριλαμβανομένων των ποινών φυλάκισης έως και 15 ετών.
Για νέους, όπως η Μαρία, αυτό έχει ήδη «ήδη αλλάξει τα πράγματα, γιατί τώρα φοβάμαι να πάω να διαμαρτυρηθώ και επίσης φοβάμαι να δημοσιεύσω σχετικά με αυτήν την «ειδική επιχείρηση» [εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία]».
Και υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι οι συλλήψεις έχουν αυξηθεί από τότε που εισήχθη ο νέος νόμος, λέει η OVD-Info.
Πού δημοσιεύουν τώρα οι Ρώσοι;
Το κλείδωμα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όπως του Facebook, και οι περιορισμοί στους Ρώσους που δημοσιεύουν στο TikTok έχουν στενεύσει τον κλοιό για την πρόσβαση σε πληροφορίες, αναφέρει ο συντονιστής του OVD-Info Λέονιντ Ντράμπκιν.
«Τώρα αν πάτε στο Instagram σας, υπάρχουν 10 φορές λιγότερες αναρτήσεις», λέει.
Πολλές από τις επαφές του έχουν διαγράψει εντελώς τα προφίλ τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και σε συνδυασμό με τις αυστηρές ποινές, αυτό έχει ήδη επηρεάσει τον αριθμό των ανθρώπων που είναι «αρκετά γενναίοι για να διαμαρτυρηθούν».
Πηγή: BBC