Καθώς οι συνομιλίες του ΟΗΕ για το κλίμα στην Αίγυπτο πλησιάζουν στα μισά του δρόμου, οι διαπραγματευτές εργάζονται σκληρά για να συντάξουν συμφωνίες για ένα ευρύ φάσμα θεμάτων που θα υποβάλουν στους υπουργούς την επόμενη εβδομάδα με την ελπίδα να επιτύχουν ένα ουσιαστικό αποτέλεσμα μέχρι το τέλος.
Ο κορυφαίος διαπραγματευτής των ΗΠΑ ανέφερε ότι μια προγραμματισμένη συνάντηση τη Δευτέρα μεταξύ του προέδρου των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, και του προέδρου της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ, στο περιθώριο της συνάντησης της Ομάδας των 20 στο Μπαλί θα μπορούσε επίσης να δώσει ένα σημαντικό μήνυμα για τις συνομιλίες για το κλίμα.
Η σύσκεψη διάρκειας δύο εβδομάδων στο Σαρμ ελ Σέιχ ξεκίνησε με έντονες εκκλήσεις από τους παγκόσμιους ηγέτες για μεγαλύτερες προσπάθειες για τον περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και για βοήθεια προς τα φτωχά έθνη ώστε να αντιμετωπίσουν την υπερθέρμανση του πλανήτη.
Οι επιστήμονες λένε ότι η ποσότητα των αερίων του θερμοκηπίου που διοχετεύονται στην ατμόσφαιρα πρέπει να μειωθεί στο μισό έως το 2030 για να εκπληρωθούν οι στόχοι της συμφωνίας του Παρισιού για το κλίμα. Το σύμφωνο του 2015 έθεσε ως στόχο τον περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας στους 1,5 Κελσίου μέχρι το τέλος του αιώνα, αλλά άφησε τις χώρες να αποφασίσουν με ποιο τρόπο θα το κάνουν.
Καθώς οι επιπτώσεις από την κλιματική αλλαγή έχουν ήδη γίνει αισθητές σε όλο τον κόσμο, ιδιαίτερα στους φτωχότερους του πλανήτη, υπάρχει μια ώθηση από τους ακτιβιστές και τις αναπτυσσόμενες χώρες προς τους πλούσιους ρυπαντές να συγκεντρώσουν περισσότερα χρήματα για αυτόν τον σκοπό. Κάτι τέτοιο θα βοηθούσε τις αναπτυσσόμενες χώρες να στραφούν προς την καθαρή ενέργεια και να προσαρμοστούν στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Επίσης υπάρχουν ολοένα και περισσότερες εκκλήσεις για αποζημίωση των απωλειών που σχετίζονται με το κλίμα.
Ακολουθούν τα κύρια θέματα που βρίσκονται στο τραπέζι των συνομιλίων της COP27 και το διακύβευμα αυτών.
Διατήρηση του 1,5 C
Οι οικοδεσπότες των συνομιλιών του περασμένου έτους στη Γλασκώβη δήλωσαν ότι κατάφεραν να «κρατήσουν τον στόχο του 1,5 C ζωντανό», μεταξύ άλλων αναγκάζοντας τις χώρες να εγκρίνουν τον στόχο στο έγγραφο αποτελεσμάτων. Ωστόσο, ο επικεφαλής του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, έχει προειδοποιήσει ότι ο στόχος της θερμοκρασίας είναι σε μηχανική υποστήριξη «και τα μηχανήματα τρίζουν». Και οι ακτιβιστές είναι απογοητευμένοι που η ατζέντα φέτος δεν αναφέρει ρητά το όριο αυτό, μετά την πίεση από ορισμένες μεγάλες χώρες εξαγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Η Αίγυπτος, η οποία προεδρεύει των συνομιλιών, συγκάλεσε μια τρίωρη συνεδρίαση το Σάββατο στην οποία το θέμα τέθηκε πολλές φορές. «Το 1,5 C είναι ένα ουσιαστικό ζήτημα», είπε ο Βαέλ Αμπουλμάγκντ, ανώτερος Αιγύπτιος διαπραγματευτής, προσθέτοντας ότι «δεν είναι μόνο η Κίνα» που είχε εγείρει ερωτήματα σχετικά με τη γλώσσα που χρησιμοποιείται για την αναφορά στον συγκεκριμένο στόχο.
Μείωση των εκπομπών
Οι διαπραγματευτές προσπαθούν να συντάξουν ένα πρόγραμμα εργασίας που θα αποτυπώνει τα διάφορα μέτρα που έχουν δεσμευτεί οι χώρες για τη μείωση των εκπομπών, μεταξύ άλλων για συγκεκριμένους τομείς όπως η ενέργεια και οι μεταφορές. Πολλές από αυτές τις δεσμεύσεις δεν αποτελούν επίσημα μέρος της διαδικασίας του ΟΗΕ, πράγμα που σημαίνει ότι δεν μπορούν εύκολα να εξεταστούν στην ετήσια σύνοδο.
Ενα προτεινόμενο σχέδιο συμφωνίας που κυκλοφόρησε τα ξημερώματα του Σαββάτου είχε περισσότερες από 200 αγκύλες, πράγμα που σημαίνει ότι μεγάλα τμήματα δεν έχουν ακόμη επιλυθεί. Ορισμένες χώρες θέλουν το σχέδιο να ισχύει μόνο για ένα έτος, ενώ άλλες λένε ότι απαιτείται μακροπρόθεσμος οδικός χάρτης.
Σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας
Ενώ όλες οι χώρες είναι ίσες στη σύνοδο του ΟΗΕ, στην πράξη λίγα πράγματα γίνονται χωρίς την έγκριση των δύο χωρών με τις μεγαλύτερες εκπομπές αερίων στον κόσμο, της Κίνας και των Ηνωμένων Πολιτειών. Το Πεκίνο ακύρωσε τον επίσημο διάλογο για το κλίμα μετά την επίσκεψη της Προέδρου της Δημοκρατίας των ΗΠΑ, Νάνσι Πελόζι, στην Ταϊβάν και οι σχέσεις έκτοτε είναι παγωμένες. Ο απεσταλμένος των ΗΠΑ για το κλίμα, Τζον Κέρι, δήλωσε το Σάββατο ότι είχε μόνο ανεπίσημες συζητήσεις με τον Κινέζο ομόλογό του πρόσφατα.
«Νομίζω ότι και οι δύο περιμένουμε να δούμε πώς θα πάνε τα πράγματα στην G-20 και ελπίζω ότι μπορούμε να επιστρέψουμε», είπε στους δημοσιογράφους. Το αν θα μπορούσαν να συνεχιστούν οι επίσημες συναντήσεις μεταξύ των δύο πλευρών στο Σαρμ ελ Σέιχ είναι ασαφές, αλλά ο Κέρι είπε ότι οι συνομιλίες για το «υπαρξιακό ζήτημα» της κλιματικής αλλαγής θα πρέπει να περιλαμβάνουν όλες τις χώρες, «συμπεριλαμβανομένων των φίλων μας, της Κίνας».
Αποφυγή ορυκτών καυσίμων
Η περσινή συνάντηση σχεδόν κατέρρευσε λόγω της απαίτησης να αναφέρεται ρητά στην τελική συμφωνία ότι ο άνθρακας θα πρέπει να καταργηθεί σταδιακά. Στο τέλος, οι χώρες συμφώνησαν σε πολλά παραθυράκια και υπάρχουν ανησυχίες των ακτιβιστών ότι οι διαπραγματευτές από χώρες που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από ορυκτά καύσιμα για τις ενεργειακές τους ανάγκες ή ως έσοδα ενδέχεται να προσπαθήσουν να ανακαλέσουν προηγούμενες δεσμεύσεις.
Το χρήμα μετρά
Οι πλούσιες χώρες έχουν αθετήσει την υπόσχεσή τους ότι θα κινητοποιούσαν 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως έως το 2020 για χρηματοδότηση για το κλίμα στα φτωχά έθνη. Αυτό έχει δημιουργήσει ένα ρήγμα δυσπιστίας που οι διαπραγματευτές ελπίζουν να το κλείσουν με νέες δεσμεύσεις. Αλλά οι ανάγκες αυξάνονται και πρέπει να τεθεί ένας νέος, υψηλότερος στόχος από το 2025 και μετά.
Αποζημιώσεις
Το θέμα της κλιματικής αποζημίωσης θεωρούνταν κάποτε ταμπού, λόγω των ανησυχιών από τις πλούσιες χώρες ότι μπορεί να κληθούν να δώσουν τεράστια ποσά. Ομως, η έντονη πίεση από τις αναπτυσσόμενες χώρες έβαλε το θέμα της «απώλειας και ζημίας» στην επίσημη ατζέντα στις συνομιλίες για πρώτη φορά φέτος. Το αν θα υπάρξει συμφωνία για την προώθηση περαιτέρω τεχνικών εργασιών ή η δημιουργία ενός πραγματικού ταμείου μένει να φανεί.
Ο Τζον Κέρι είπε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ελπίζουν να επιτύχουν μια συμφωνία «πριν το 2024», αλλά ανέφερε ότι αυτό μπορεί να μην συμβεί στην Αίγυπτο. «Θα μπορούσε κάλλιστα να συμβεί τους επόμενους μήνες», τόνισε με νόημα. «Θα μπορούσε να συμβεί κατά τη διάρκεια αυτής της χρονιάς. Μπορεί να είναι ένα αποτέλεσμα στην COP28 του επόμενου έτους».
Ωστόσο, κατέστησε σαφές πού βρίσκεται αυτή τη στιγμή η κόκκινη γραμμή των ΗΠΑ: «Είναι γνωστό γεγονός ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και πολλές άλλες χώρες δεν θα δημιουργήσουν κάποια... νομική δομή που να συνδέεται με αποζημίωση ή ευθύνη. Αυτό απλά δεν θα συμβεί».
Περισσότεροι δωρητές
Ένας τρόπος συγκέντρωσης περισσότερων χρημάτων και επίλυσης του ακανθώδους ζητήματος των πληρωμών για όσους ρυπαίνουν θα ήταν να πληρώσουν οι χώρες που γνώρισαν οικονομική άνθηση τις τελευταίες τρεις δεκαετίες. Το επίκεντρο είναι κυρίως η Κίνα, ο μεγαλύτερος παραγωγός ρύπων στον κόσμο, αλλά θα μπορούσε να ζητηθεί και από άλλους να ανοίξουν τα πορτοφόλια τους. Η διεύρυνση της βάσης των δωρητών δεν είναι επίσημα στην ημερήσια διάταξη, αλλά οι ανεπτυγμένες χώρες θέλουν διαβεβαιώσεις σχετικά με αυτό στα τελικά κείμενα συμπερασμάτων.
Ταμειακοί περιορισμοί
Χώρες όπως η Βρετανία και η Γερμανία θέλουν όλες οι χρηματοοικονομικές ροές να ευθυγραμμίζονται με τους μακροπρόθεσμους στόχους της συμφωνίας του Παρισιού. Άλλα κράτη αντιτίθενται σε έναν τέτοιο κανόνα, φοβούμενα ότι μπορεί να παρακρατηθούν χρήματα εάν δεν εκπληρώσουν τους αυστηρούς στόχους. Το θέμα μπορεί να λάβει ευρύτερη υποστήριξη την επόμενη εβδομάδα, εάν βοηθήσει να «ξεκλειδωθούν» άλλοι τομείς των διαπραγματεύσεων.
Παράπλευρες συμφωνίες
Η περσινή συνάντηση είχε μια σειρά συμφωνιών που υπογράφηκαν, οι οποίες δεν ήταν επίσημα μέρος των συνομιλιών. Ορισμένες τέτοιες έχουν επίσης λάβει μέρος και στην Αίγυπτο, αν και οι ελπίδες για μια σειρά ανακοινώσεων, όπου οι ανεπτυγμένες χώρες θα βοηθούν τα φτωχότερα κράτη ώστε να απεξαρτηθούν από τα ορυκτά καύσιμα, δεν είναι πιθανό να αποδώσουν καρπούς παρά μόνο μετά την COP27.
Ελπίζοντας μέχρι το τέλος
Η Τζένιφερ Μόργκαν, πρώην επικεφαλής της Greenpeace που πρόσφατα έγινε απεσταλμένη της Γερμανίας για το κλίμα, χαρακτήρισε τις φετινές συνομιλίες «πρόκληση».
«Αλλά μπορώ να σας υποσχεθώ ότι θα εργαστούμε μέχρι το τελευταίο δευτερόλεπτο για να διασφαλίσουμε ότι μπορούμε να φτάσουμε σε ένα φιλόδοξο και δίκαιο αποτέλεσμα», είπε.